Translatoryka

obowiązkowe

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów slawistyki z kluczowymi pojęciami przekładoznawstwa (takimi jak: ekwiwalencja, przetłumaczalność, strategie tłumaczeniowe, teoria skoposu, inwariant), przydatnymi w praktyce tłumaczeniowej. W trakcie semestru studenci poznają główne teorie przekładu pisemnego (literackiego i nieliterackiego) oraz ustnego (symultanicznego i konsekutywnego), analizowane z perspektywy historycznej i współczesnej. Ważnym elementem zajęć będzie powiązanie teorii z praktyką (rola tłumacza na rynku pracy, biura tłumaczeń a tłumaczenia korporacyjne). Ćwiczenia opierają się głównie na teorii przekładu, ale uwzględniają też zadania praktyczne, w tym tłumaczenia konsekutywne i symultaniczne z użyciem sprzętu.

1. Wstępne zajęcia

2. Wprowadzenie do translatoryki (zagadnienia ogólne)

3. Czy teoria i praktyka przekładu stoją wobec siebie w relacji dichotomicznej? - Przekład (nie

tylko) pisemny w sieci teorii oraz praktyki

4. Tłumaczenie pisemne jako sytuacja komunikacyjna (rola tłumacza i strategie

tłumaczeniowe)

5. Przekład pisemny i pozycja tłumacza we współczesnym świecie (sytuacja na rynku pracy;

CAT Tools; Sztuczna inteligencja; Tłumaczenia Maszynowe)

6. Ćwiczenia z tłumaczenia konsekutywnego

7. Problematyka „przetłumaczalności” czyli ekwiwalencja

8. Współczesne szkoły i teorie przekładu

9. Ćwiczenia z tłumaczenia symultanicznego (aparaty do tłumaczenia)

10. Najnowsze trendy i wyzwania przekładu i przekładoznawstwa

11. Ćwiczenia z tłumaczenia symultanicznego (aparaty do tłumaczenia)

12. Wprowadzenie do teorii tłumaczenia ustnego I

13. Wprowadzenie do teorii tłumaczenia ustnego II

14. Ćwiczenia z tłumaczenia symultanicznego oraz konsekutywnego Ćwiczenia z tłumaczenia

pisemnego

15. Projekt zaliczeniowy

• Bagajewa I., O nazwach geograficznych w ujęciu translatorycznym, [w:] Przyczynki do teorii i metodyki kształcenia

nauczycieli języków obcych i tłumaczy w perspektywie wspólnej Europy. Materiały z XVI Sympozjum Instytutu Lingwistyki

Stosowanej, red. F. Grucza, Warszawa 1993, 111-117.

• Barańczak S., Ocalone w tłumaczeniu, Poznań: Wydawnictwo a5, 1992.

• Belczyk A., Kilka uwag o tłumaczeniu tytułów, [w:] tegoż, Tłumaczenie filmów, Wilkowice 2007.

• Belczyk A., Nagłówki, podpisy i tytuły, [w:] tegoż, Poradnik tłumacza, Kraków 2009.

• Bukowski P., Heydel M. (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Kraków 2009.

• Cieślikowa, A., Jak „ocalić w tłumaczeniu” nazwy własne?, [w:] Między oryginałem a przekładem, z.2, red.

Filipowicz-Rudek M., Konieczna-Twardzikowa J., Kraków: Universitas, 1996.

• Dąmbska-Prokop U., Mała encyklopedia przekładoznawstwa, Częstochowa 2000.

• Dąmbska-Prokop U., Śladami tłumacza. Szkice, Częstochowa 1997.

• Dzierżanowska H., Przekład tekstów nieliterackich (na przykładzie języka angielskiego), Warszawa 1988.

• Dzierżanowska H., Tłumaczenie tekstów nieliterackich, Warszawa 1977.

• Florczak J., Tłumaczenia symultaniczne i konsekutywne. Teoria i praktyka, Warszawa 2012.

• Fornelski P., Kontekstualizacja przekładu. Między mitem wierności a zdradą., [w:] Między oryginałem a

przekładem, z.1, red. Konieczna-Twardzikowa J., Kropiwiec U., Kraków: Universitas, 1995.

• Górska A., Georg Trakl po polsku czyli sposoby łamania szyfru, [w:] Między oryginałem a przekładam, z.2, red.

Filipowicz-Rudek M., Konieczna-Twardzikowa J., Kraków: Universitas, 1995.

• Grucza F. (red.), Glottodydaktyka a translatoryka. Materiały z IV Sympozjum Instytutu Lingwistyki Stosowanej,

Warszawa 1981.

• Grucza F. (red.), Lingwistyka, glottodydaktyka, translatoryka. Materiały z VIII Sympozjum Instytutu Lingwistyki

Stosowanej, Warszawa 1985.

• Grucza F. (red.), Problemy translatoryki i dydaktyki translatorycznej. Materiały z IX Sympozjum Instytutu

Lingwistyki Stosowanej, Warszawa 1986.

• Hejwowski K., Kompetencja, język, komunikacja językowa, [w:] Język, kultura - kompetencja kulturowa, red. F.

Grucza, Warszawa 1992, s. 71-82.

• Hejwowski K., Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa 2004.

• Hejwowski K., Mit nieprzekładalności absolutnej: „tłumaczenie nie jest możliwe”, [w:] Kognitywno –

komunikacyjna teoria przekładu, tegoż, Warszawa 2004.

• Hejwowski K., Mit tłumaczenia dosłownego: „litera nie zabije ducha”, [w:] Kognitywno – komunikacyjna teoria

przekładu, tegoż, Warszawa 2004.

• Hejwowski K., Mit tłumaczenia funkcjonalnego: „czy wilk może być lampartem?”, [w:] Kognitywno –

komunikacyjna teoria przekładu, tegoż, Warszawa 2004.

• Hejwowski K., Tekstualizm a funkcjonalizm - kwestia odpowiedzialności tłumacza, [w:] Teoria i dydaktyka

przekładu, Olecko 2003.

• Kielar B. Z., 1973, Angielskie ekwiwalenty polskich terminów prawno-ustrojowych, Warszawa: PWN.

• Kielar B. Z., Tłumaczenie i koncepcje translatoryczne, Wrocław 1988.

• Kielar B.Z., Zarys translatoryki, Warszawa 2003.

• Korniejenko A., Dlaczego nieprzekładalność jest niemożliwa?, [w:] Między orginałem a przekładem, red. M.

Filipowicz - Rudek, J. Konieczna - Twardzikowa, t. I, wyd. Universitas, Kraków 1995.

• Korniejko A., Dlaczego nieprzekładalność jest niemożliwa?, [w:] Miedzy oryginałem a przekładem, z.1, red.

Konieczna-Twardzikowa J., Kropiwiec U., Kraków 1995.

• Kozłowska Z, O przekładzie tekstu naukowego (na materiale tekstów językoznawczych), Warszawa 1995.

• Lukszyn J., Tezaurus terminologii translatorycznej, Warszawa 1998.

• Marchwiński A., Status translatorskich technik glottodydaktycznych w świetle koncepcji tzw. tłumaczenia

pragmatycznego, “Przegląd Glottodydaktyczny" nr 19, 1989, s. 29-37.

• Pieńkoś J., Autor dzieła i jego tłumacz. Granice swobody i zakres odpowiedzialności, [w:] Przekład i tłumacz we

współczesnym świecie. Aspekty lingwistyczne i pozalingwistyczne, tegoż, Warszawa 1993.

• Pieńkoś J., Teorie przekładu i ich przydatność dla praktyki, [w:] Przekład i tłumacz we współczesnym świecie.

Aspekty lingwistyczne i pozalingwistyczne, tegoż, Warszawa 1993.

• Pieńkoś J., O ekwiwalencji i adekwatności przekładowej, [w:] Przekład i tłumacz we współczesnym świecie.

Aspekty lingwistyczne i pozalingwistyczne, tegoż, Warszawa 1993.

• Pieńkoś J., Tłumaczenie. Pojęcie i definicje, [w:] Przekład i tłumacz we współczesnym świecie. Aspekty

lingwistyczne i pozalingwistyczne, tegoż, Warszawa 1993.

• Piętak Arkadiusz, Zarys teorii tłumaczeniowych (wydanie uzupełnione), Częstochowa 2008.

• Piotrowska M. (red.), Perspektywy na przekład, Kraków 2021.

• Piotrowska M., Proces decyzyjny tłumacza. Zarys metodyki nauczania przekładu, Kraków 2016.

• Pisarska A., Tomaszkiewicz T., Współczesne tendencje przekładoznawcze, Poznań 1966.

• Rusinek M., Prawa pisarskie tłumacza, [w:] O sztuce tłumaczenia, red. M. Rusinek, Wrocław 1955.

• Tomaszkiewicz T., Terminologia tłumaczenia, Poznań 2004.

• Tryuk M., Przekład ustny konferencyjny, Warszawa 2012.

• Urbanek D., Pęknięte lustro. Tendencje w teorii i praktyce przekładu na tle myśli humanistycznej, Warszawa 2004.

• Wille L., Uniwersalistyczne implikacje teorii przekładu, Rzeszów 2002.

Student/ka zna i rozumie:

- w stopniu pogłębionym aparat pojęciowo-terminologiczny z dziedziny translatoryki

- istotne kierunki i nurty rozwoju teorii przekładoznawczych

- kompleksowość procesu tłumaczenia oraz specyfikę pracy tłumacza (kompetencje i rola tłumacza)

- sytuację tłumaczy na rynku pracy

- konieczne do uwzględnienia czynniki pracy tłumacza

- najważniejsze techniki i strategie tłumaczeniowe

- aktualne wyzwania dla tłumaczy

- systemy wspomagające pracę tłumacza (słowniki; CAT Tools; Tłumacze Maszynowe; Sztuczna Inteligencja)

- różnicę między poszczególnymi kategoriami tłumaczeń

- podstawy notacji tłumaczeniowej

Student/ka potrafi:

- posługiwać się aparatem pojęciowo-terminologicznym na poziomie teorii i praktyki

- stosować i wykorzystywać przyswojoną w trakcie ćwiczeń wiedzę teoretyczną w praktyce

- orientować się i działać na rynku tłumaczeń

- formułować i uwzględniać potrzeby oraz wyzwania stawiane przed tłumaczami w XXI wieku

- identyfikować poszczególne rodzaje tłumaczeń ustnych i dobrać odpowiedni modus operandi w razie zapotrzebowania na tłumaczenie ustne

- korzystać z notacji tłumaczeniowej

Student/ka jest gotów/gotowa do:

- aktywnego udziału w wydarzeniach naukowych i kulturalnych związanych z tłumaczeniem oraz do organizowania działań wspierających porozumienie między kulturami słowiańskimi

- do pogłębiania wiedzy o językach i kulturach krajów Słowiańszczyzny Zachodniej i Południowej oraz do wykorzystania jej w pracy tłumacza i we współpracy z przedstawicielami wybranego kraju

1) Studenci będą oceniani na podstawie ich bieżącego przygotowywania się do zajęć, ich aktywności oraz włączania się w dyskusje dot. przerabianych tematów.

Warunkiem zaliczenia będzie także przygotowanie i zaprezentowanie projektu w mjednej z poniższych form:

a) Projekt grupowy – tłumaczona mini konferencja na temat ustalony z

prowadzącym na początku semestru lub tłumaczone oprowadzanie z

przewodnikiem. Celem projektu będzie przygotować krótkie referaty przez

każdego studenta na wybrany temat w języku polskim, które będą następnie

tłumaczone (symultanicznie lub konsekutywnie) przez resztę studentów na

języki ich specjalizacji;

b) Projekt indywidualny – studenci sobie wybierają jedno z zagadnień

(tematów) zaproponowanych przez prowadzącego, na podstawie którego

wypracowują swój projekt indywidualny. Projekt zostanie zaprezentowany na

ostatnich zajęciach semestru.

Forma projektu zostanie ustalona ze studentami nie później niż na drugich zajęciach.

2) Student ma prawo do 2 nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze, każda kolejna nieobecność musi być zaliczona w sposób wcześniej uzgodniony z prowadzącym.

Nieobecność ogółem na więcej niż 50 % zajęć wyklucza uzyskanie zaliczenia.

Nieobecność nie zwalnia z obowiązku nadrobienia znajomości materiału.

3) Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w pracach pisemnych i prezentacjach zaliczeniowych określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku. W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na kierunkach studiów organizowanych na Wydziale Polonistyki jest sprawne i profesjonalne posługiwanie się polszczyzną pisaną, a w szczególności stylem naukowym, zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej

inteligencji do przygotowania, korekty i redakcji tekstów. Podobne zastrzeżenie dotyczy również innych języków słowiańskich, które są nauczane w Instytucie Slawistyki Zachodniej i Południowej. Studenci mogą posługiwać się narzędziami SI tylko w sytuacjach, w których prowadzący dopuszcza ich użycie.

4) Rozkład pracy studenta:

● uczestniczenie w zajęciach: 30 h – 1 ECTS

● regularne przygotowywanie się do zajęć: 30 h - 1 ECTS

● przygotowanie pracy zaliczeniowej: 50 h – 2 ECTS

● Łącznie: 4 ECTS