Prezentacja tekstu w mediach cyfrowych

obowiązkowe

Studenci przystępujący do zajęć powinni mieć podstawową wiedzę, umiejętności i kompetencje z zakresu kultury żywego słowa oraz komunikacji werbalnej i pozawerbalnej. Obejmują one przede wszystkim kompetencje fonetyczno-artykulacyjne, tj. wymowę zgodną z normą ortofoniczną współczesnej polszczyzny ogólnej oraz umiejętność kontrolowania i kształtowania podstawowych czynników prozodycznych – akcentu, rytmu i intonacji – w przekazie mówionym. Student powinien także orientować się we właściwościach gramatycznych oraz leksykalno-stylistycznych języka mówionego i potrafić je praktycznie zastosować. Niezbędna jest ponadto podstawowa znajomość oraz umiejętność świadomego wykorzystywania elementów kinezycznych – postawy ciała, położenia i ruchów głowy, gestykulacji i mimiki – w procesie komunikacji. Wskazane kompetencje stanowią niezbędny fundament efektywnej pracy nad realizacją nagrań audio i audio-wideo, a także umożliwiają studentom świadome kształtowanie warstwy audialnej i performatywnej przekazów medialnych tworzonych w trakcie warsztatów.

w sali

Warsztaty poświęcone są sztuce i technice realizacji nagrań audio oraz audio-wideo, a także ich edycji (postprodukcji) z przeznaczeniem do dystrybucji w mediach cyfrowych. Studenci w sposób praktyczny zapoznają się z morfologią przekazu audialnego i audiowizualnego. W trakcie zajęć samodzielnie realizują nagrania audio tekstów własnych lub zaadaptowanych, a także tworzą krótkie formy wideo z własnym udziałem – zarówno w roli wykonawców, jak i realizatorów technicznych aspektów produkcji. Warsztaty łączą tym samym wiedzę teoretyczną o strukturze przekazu medialnego z praktycznymi umiejętnościami obsługi sprzętu oraz kompetencjami performatywnymi niezbędnymi w pracy przed mikrofonem i kamerą.

Warsztaty obejmują szeroki zakres zagadnień związanych z realizacją przekazów tekstowych w formie audialnej i audiowizualnej. W wypadku form audialnych studenci poznają szczegółowe elementy składowe kodu fonicznego. Analizie i praktycznemu wykorzystaniu zostaną poddane wypowiedzi językowe w formie monologów, dialogów (ewentualnie także melodeklamacji i śpiewu), z uwzględnieniem właściwości głosu ludzkiego, prozodii językowej i emocjonalnej oraz gestu fonicznego (ujęzykowionego w formie wyrazów wykrzyknikowych oraz niezleksykalizowanego). Kolejnym zagadnieniem będą efekty akustyczne – zarówno odgłosy natury, jak i artefaktów. Omówiona zostanie również rola muzyki jako integralnego elementu świata przedstawionego lub jako tła dźwiękowego budującego nastrój i znaczenie przekazu. Studenci zapoznają się ponadto ze zjawiskiem przestrzeni akustycznej i planów dźwiękowych, ucząc się świadomie kształtować kompozycję audialną w kontekście narracyjnym i estetycznym.

W części poświęconej wideografii, oprócz pracy nad warstwą werbalną (monolog, dialog, komentarz z offu), studenci poznają podstawowe pojęcia języka filmowego, takie jak: przestrzeń kadru i przestrzeń pozakadrowa, kompozycja kadru, plany filmowe, głębia ostrości, punkty i poziomy widzenia kamery, ruch kamery i ruch obiektów w kadrze. Istotnym aspektem warsztatów jest również montaż – rodzaje przejść montażowych, długość i rytm ujęć oraz tzw. interpunkcja ekranowa.

Wszystkie omawiane zagadnienia realizowane są w formie ćwiczeń praktycznych. Studenci przygotowują teksty własne lub adaptują cudze (niekiedy w formie scenariusza), które następnie interpretują, odczytują lub odgrywają w ramach struktury przekazu audialnego bądź audiowizualnego. Na kolejnych etapach pracy te elementy językowe zostają obudowane pozostałymi składnikami kodu fonicznego w przypadku utworów audialnych (efekty akustyczne, muzyka itd.) lub wkomponowane w strukturę wizualną w przypadku realizacji audiowizualnych. W tych ostatnich tekst mówiony zostaje zrealizowany za pośrednictwem środków ekspresji właściwych językowi filmowemu. Dzięki temu studenci uczą się świadomie budować spójne, wielokodowe komunikaty medialne, w których słowo, dźwięk i obraz tworzą integralną całość znaczeniową i estetyczną.

W toku zajęć powstają różnorodne formy medialne, takie jak: shortcast fabularny (krótka forma literacka zrealizowana jako tzw. single voice z muzyką i efektami dźwiękowymi), audiodeskrypcja (np. obiektu sztuk wizualnych), podcast audio i wideo (np. w formie wywiadu, tutorialu lub commentary video), wideoopinia (np. dotycząca książki, filmu lub serialu) oraz odcinek mikroserialu fabularnego. Dzięki tak zróżnicowanym formom realizacyjnym studenci rozwijają kompleksowe umiejętności w zakresie przygotowania, realizacji i postprodukcji przekazów tekstowych w formie audio lub audio-wideo, przeznaczonych do dystrybucji w mediach cyfrowych. Dobór i charakter form realizacyjnych mogą być modyfikowane w zależności od zainteresowań lub preferencji grupy.

Podczas zajęć istotną rolę odegrają autoocena i wzajemna ocena realizowanych projektów, sprzyjające refleksji i doskonaleniu umiejętności w duchu konstruktywnej krytyki.

J. Bachura, Odsłony wyobraźni. Współczesne słuchowisko radiowe, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012.

S. Bardijewska, Nagie słowo. Rzecz o słuchowisku, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2001.

A. Boyd, Dziennikarstwo radiowo-telewizyjne. Techniki tworzenia programów informacyjnych, tłum. A. Sadza, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.

K. Gonciarz, WebShows. Sekrety wideo w Internecie, Wydawnictwo KG Tofu Media, Kraków 2012.

M. Górska, Visual storytelling. Jak opowiadać językiem video, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.

L. Grobel, Sztuka wywiadu. Lekcje mistrza, tłum. E. Spirydowicz, Wydawnictwo Wojciech Marzec, Warszawa 2007.

A. Harężlak, Zacznij nagrywać swój własny podcast, Helion, Gliwice 2023.

M. Hopfinger, Doświadczenia audiowizualne. O mediach w kulturze współczesnej, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2003.

M. Hopfinger, Literatura i media po 1989 roku, Oficyna Naukowa, Warszawa 2010.

M. Kaziów, O dziele radiowym. Z zagadnień estetyki oryginalnego słuchowiska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1973.

J. Mascelli, 5 tajników warsztatu filmowego, tłum. i oprac. T. Szafrański, Wydawnictwo Wojciech Marzec, Warszawa 2007.

J. Mayen, O stylistyce utworów mówionych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich–Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1972.

J. Mayen. Radio a literatura, Wiedza Powszechna, Warszawa 1965.

G. Mercado, Okiem filmowca. Nauka i łamanie zasad filmowej kompozycji, Wydawnictwo Wojciech Marzec, Warszawa 2011.

A. Oszajca, Wideotwórca. Jak tworzyć filmy w social mediach, Helion, Gliwice 2024.

A. Pawlik, Teatr radiowy i jego gatunki, Firma Wydawniczo-Handlowa MADO, Toruń 2014.

E. Pleszkun-Olejniczakowa, J. Bachura, A. Pawlik, Dwa Teatry. Studia z zakresu teorii i interpretacji sztuki słuchowiskowej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011.

W. Strózik, Podcast od podstaw. Zbuduj zasięgi, markę i rozwiń biznes, Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa 2023.

E. Szczęsna (red. nauk.), Przekaz digitalny. Z zagadnień semiotyki, semantyki i komunikacji cyfrowej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2015.

M. Wleklik, Jak napisać słuchowisko? Opracowanie dla autorów scenariuszy audio, Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. L. Schillera w Łodzi, Łódź 2025.

E. Wolańska, A. Wolański, Audiodeskrypcja jako przekład kodu ikonicznego na kod werbalny mówiony. Kompozycja, makrostruktura znaczeniowa oraz warstwa językowo-stylistyczna tekstu opisu, „Poradnik Językowy”, 2018, z. 3, s. 61–71.

A. Wolański, Opowiadanie językiem ruchomych obrazów. Środki narracji wizualnej w filmie, telewizji i internecie, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2025.

A. Wolański, Siedem kanonów stylu komunikatywnego, czyli jak pisać, by nas czytano chętnie i powszechnie, [w:] M. Bańko (red.), Polszczyzna na co dzień, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2022, s. 1–32.

A. Zając, Potęga Videotellingu, Wydawnictwo Wojciech Marzec, Warszawa 2025.

K. Zych, Podcast: Level Up. Wznieś swój podcast na wyższy poziom, Wydawnictwo Nieśpieszne, Kraków 2021.

WIEDZA

Student/ Studentka zna i rozumie:

– formy i funkcje prezentacji tekstu literackiego w mediach cyfrowych, w tym specyfikę przekazu audialnego i audiowizualnego (takich jak podcast audio lub wideo, cykl audiowizualny),

– zasady tworzenia i dystrybucji treści medialnych w przestrzeni cyfrowej, w tym specyfikę platform strumieniowych oraz modele publikacji i monetyzacji przekazów audio i audio-wideo,

– uwarunkowania prawne i etyczne przetwarzania i publikowania treści literackich w formie audio i audio-wideo, w tym zasady ochrony praw autorskich, praw pokrewnych i wizerunku w kontekście działalności twórczej w środowisku cyfrowym.

UMIEJĘTNOŚCI

Student/ Studentka potrafi:

– wykorzystywać cyfrowe formy prezentacji tekstu literackiego (shortcast, podcast audio i wideo, wideoopinia, mikroserial) w celu jego popularyzacji i promocji, świadomie kształtować wielokodowy przekaz medialny z wykorzystaniem środków ekspresji audialnej i audiowizualnej,

– komunikować się ze zróżnicowanymi kręgami odbiorców literatury (również własnej twórczości literackiej) za pośrednictwem przekazów audio i audio-wideo realizowanych w mediach cyfrowych, dobierać odpowiednie środki wyrazu i konwencje gatunkowe do charakteru odbiorcy i platformy dystrybucji,

– współpracować w zespole realizacyjnym przy tworzeniu projektów audialnych i audiowizualnych (np. podcastu audio lub wideo, mikroserialu), inicjować działania twórcze oraz korzystać z narzędzi cyfrowych w procesie realizacji i postprodukcji.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Student/ Studentka jest gotów/ gotowa do:

– krytycznej analizy i oceny własnych realizacji medialnych, w tym sposobu prezentacji tekstu literackiego w formie audio lub audio-wideo, oraz doskonalenia swojego warsztatu twórczego w zakresie komunikacji medialnej,

– odpowiedzialnego i świadomego organizowania własnego warsztatu twórczego w zakresie realizacji audio i audio-wideo, rozwijania kompetencji technicznych i artystycznych oraz planowania ścieżki kariery zawodowej w obszarze mediów cyfrowych i produkcji multimedialnej.

Zaliczenie przedmiotu odbywa się na ocenę i obejmuje dwa zasadnicze elementy, które wspólnie odzwierciedlają stopień zaangażowania studentów oraz poziom opanowania praktycznych umiejętności w zakresie realizacji przekazów tekstowych w formie audio i audio-wideo na potrzeby mediów cyfrowych. Ocenie podlegają:

a) aktywność i przygotowanie do zajęć – zaangażowanie w ćwiczenia praktyczne, znajomość elementów składowych kodu fonicznego (w przypadku realizacji audialnych) oraz podstawowych pojęć języka filmowego (w przypadku realizacji wideo), umiejętność ich stosowania w procesie tworzenia przekazów medialnych, a także poprawność i staranność wykonywanych zadań realizacyjnych i edycyjnych;

b) projekt indywidualny – samodzielne przygotowanie krótkiego (około dwustronicowego) opowiadania, jego interpretacja i realizacja w formie nagrania dźwiękowego oraz opracowanie końcowej wersji poprzez montaż z wykorzystaniem efektów akustycznych i muzyki, tworzących spójny i estetyczny przekaz audialny przeznaczony do publikacji w mediach cyfrowych.

Zasady odrabiania nieobecności:

1. Student/ Studentka ma prawo do dwóch nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze.

2. Student/ Studentka, w celu usprawiedliwienia nieobecności, jest zobowiązany/ zobowiązana do niezwłocznego przedstawienia – po jej wystąpieniu – dokumentu potwierdzającego obiektywne przyczyny absencji (np. zwolnienia lekarskiego).

3. Student/ Studentka ma obowiązek odrobić nadprogramowe usprawiedliwione i nieusprawiedliwione nieobecności w sposób wskazany przez osobę prowadzącą zajęcia, w szczególności poprzez:

a) przygotowanie prezentacji multimedialnej na temat zagadnienia poruszanego podczas zajęć, w których student nie uczestniczył;

b) napisanie krótkiego opracowania analitycznego opartego na literaturze wskazanej przez prowadzącego, związanego z tematyką opuszczonych zajęć.

Zasady korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji (SI) na zajęciach i w ramach zaliczenia przedmiotu:

1. Podczas zajęć korzystanie z narzędzi SI jest możliwe wyłącznie za zgodą prowadzącego i na zasadach przez niego określonych.

2. Niedozwolone jest wykorzystywanie SI podczas przygotowywania projektu indywidualnego, materiałów zaliczających nadprogramowe i nieusprawiedliwione nieobecności oraz przy opracowywaniu wszelkich innych treści, które powinny stanowić efekt samodzielnej pracy studenta/ studentki.

Nakład pracy studenta/ studentki:

a) 1 ECTS (30 godz.) – udział w zajęciach,

b) 1 ECTS (30 godz.) – bieżące przygotowanie do zajęć,

c) 2 ECTS (60 godz.) – przygotowanie projektu indywidualnego.