Ludy tubylcze

nieobowiązkowe

Celem zajęć jest przybliżenie fenomenu współczesnego ruchu tubylczego, pokazanie kierunków i historycznych uwarunkowań jego rozwoju oraz dyskusja nad podstawowymi kategoriami i pojęciami do jakich się odwołuje.

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat emancypacyjne dążenia liderów ludów tubylczych wspomagane przez sieć międzynarodowych organizacji doprowadziły do licznych przemian w sytuacji tych społeczności. Marginalizowane przez lata obiekty etnologicznych badań – ludy tubylcze – stają się dziś aktywnymi uczestnikami procesów globalizacji.

Celem zajęć jest przybliżenie fenomenu współczesnych ruchów tubylczych, pokazanie kierunków i historycznych uwarunkowań ich rozwoju oraz dyskusja nad podstawowymi kategoriami i pojęciami do jakich się odwołują.

Wybrane tematy:

Rozwój międzynarodowego ruchu tubylczego. Społeczność międzynarodowa w obronie praw ludów tubylczych. Najważniejsze inicjatywy i dokumenty określające status ludów tubylczych. Problem definicji. Kontrowersje wokół pojęć „ludy tubylcze” i „prawa ludów tubylczych”. Ruch tubylczy a przemiany społeczne, przywództwo, etniczność, ekologia, globalizacja.

Historia, status i współczesna sytuacja ludów tubylczych w wybranych regionach. Organizacje tubylcze, ich działalność i zakres żądań, relacje z państwami.

- J. L. Comaroff, J. Comaroff, Etniczność sp. z o.o., Kraków 2011 (Utowarowienie pochodzenia po amerykańsku, s. 77-106).

- Deklaracja ONZ Praw Ludów Tubylczych, tłum. B. Skwarska, „Tawacin”, nr 3, jesień 2006, s. 48-54.

- A. M. Dittwald, Walka plemion indiańskich o zwrot szczątków i kulturowego dziedzictwa. Przykłady restytucji z Ameryki Północno-Zachodniej, „Muzealnictwo”, nr 53, 2012, s. 77-87.

- B. Donahoe, J. O. Habeck, A. Halemba, I. Santha, Size and Place in the Construction of Indigeneity in the Russian Federation, “Current Anthropology”, v 49, n 6, 2008, s. 993-1009.

M. Gabryś, M. Kijewska-Trembecka, R. Rybkowski, T. Soroka, Kanada na przełomie XX i XXI wieku. Polityka, społeczeństwo, edukacja, Kraków 2013 (Dążenia polityczne ludności rdzennej, s. 78-95, Natives. Kanadyjska ludność rodzima na przełomie XX i XXI wieku, s. 184-192).

- B. Hlebowicz, „Odnaleźć nasze prawdziwe ścieżki”. Nanticoke Lenni-Lenapowie i Oneidowie ze Wschodniego Wybrzeża Stanów Zjednoczonych, Warszawa 2009 (R. 1: Współczesna historia i sytuacja Indian w Stanach Zjednoczonych, s. 33-46).

- M. Kairski, Tubylcze kultury Ameryki Łacińskiej obszaru pozamezoamerykańskiego i pozaandyjskiego a prawo i polityka. Punkt widzenia etnologa, „Ameryka Łacińska”, nr 2, 1996, s. 31-36.

- A. Kuper, Wymyślanie społeczeństwa pierwotnego, Kraków 2009 (Tubylcy wracają, 217-233).

- A. Makarewicz, Sprawa ludów tubylczych na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych, [w:] Ludy tubylcze, Warszawa 2007, s. 31-39.

- A. Posern-Zieliński, Między indygenizmem a indianizmem, Poznań 2005 (R. 2, s. 54-77).

- A. Posern-Zieliński, Organizacje tubylcze w Ameryce Południowej jako „nowe plemiona” i ich strategie etnopolityczne, [w:] Plemię, państwo, demokracja, red. R. Vorbrich, Poznań 2007, s. 47-68.

- A. Posern-Zieliński, Globalizacja w „czwartym świecie” a nowe ruchy tubylcze, „Lud”, t. 94, 2010, s. 25-46.

A. Posern-Zieliński, Indianie a państwo w Ameryce Łacińskiej: tubylczy aktywizm wobec etnopolitycznej dominacji władzy, [w:] Ruchy społeczne i etniczne w Ameryce Łacińskiej, red. K. Derwich, M. Kania, Kraków 2011, s. 29-54.

- Z. Rudnicki, Problem samostanowienia i ochrony praw ludów tubylczych we współczesnych stosunkach międzynarodowych, [w:] Ludy tubylcze, Warszawa 2007, s. 207-233.

H. Schreiber, Globalizacja i azjatyckie ludy tubylcze, [w:] Azja Wschodnia i Azja Południowa w stosunkach międzynarodowych, red. J. Nakonieczna i J. Zajączkowski, Warszawa 2011, s. 145-165.

- B. Skwarska, II Międzynarodowa Dekada Ludów Tubylczych Świata, „Tawacin”, nr 1, wiosna 2005, s. 41-45.

- B. Skwarska, Konwencja nr 169 Międzynarodowej Organizacji Pracy o ludach tubylczych i plemiennych w niepodległych państwach, „Tawacin”, nr 2, lato 2005, s. 42-46.

- S. Szynkiewicz, Ofiary wewnętrznej kolonizacji, [w:] Pierwsze narody, red. J. Derlicki, W. Lipiński, Warszawa 2002, s. 17-25.

- P. Trzciński, Konstruowanie współczesnej tubylczości – tubylczość jako ideologia i obiekt prawa, [w:] Pierwsze narody, red. J. Derlicki, W. Lipiński, Warszawa 2002, s. 27-50.

- M. Ząbek, Prawa człowieka a prawa ludów „tubylczych” w kontekście sytuacji społeczności rdzennych” i zmarginalizowanych na kontynencie afrykańskim, [w:] Pierwsze narody, red. J. Derlicki, W. Lipiński, Warszawa 2002, s. 51-68.

- W. Żukowski, Od Truganini do Kathy Freeman, “Sprawy Narodowościowe”, seria nowa, t. IV, z. 1(6), 1995, s. 51-96.

- W. Żukowski, Dylematy tożsamości: Australia na rozdrożu stosunków rasowych i etnicznych u schyłku XX wieku, „Sprawy Narodowościowe”, seria nowa, t. VI, z. 2(11), 1997, s. 173-220 (przede wszystkim strony: 188-201)

Po zakończeniu zajęć student:

Opisuje sytuację ludów tubylczych w wybranych państwach i regionach

Wymienia najważniejsze instytucje międzynarodowe zajmujące się ochroną praw ludów tubylczych i dotyczące ich akty prawne oraz opisuje proces ich powstawania

Wyjaśnia kontrowersje związane z używaniem kategorii ludów tubylczych

Egzamin pisemny (około 15 pytań, zarówno pytania testowe, jak i otwarte)

Lista obecności (dopuszczalne 3 nieobecności nieusprawiedliwione).