Historia sztuki nowoczesnej polskiej

fakultatywne

Zarys dziejów sztuki polskiej od około 1760 do 1939 roku. Celem wykładu będzie prezentacja najważniejszych zagadnień architektury i sztuk pięknych.

Wykład poświęcony historii sztuki nowoczesnej polskiej od czasów Stanisława Augusta po kres II Rzeczypospolitej (czyli około 1764-1939). Obejmuje wszystkie dziedziny sztuk wizualnych, ze szczególnym naciskiem na architekturę, malarstwo, rzeźbę i grafikę, uwzględniający jednak także scenografię, fotografię, fotomontaż, film czy wzornictwo przemysłowe.

Prezentacja uwzględnia różnorodne aspekty sztuki, jej rolę w ceremoniale dworu królewskiego, funkcje dyplomatyczne, promocyjne i propagandowe; ideologie; szkolnictwo, mecenat i życie artystyczne oraz instytucje opieki nad sztuką, w zmieniających się warunkach politycznych i kulturowych.

Omówione zostaną główne style i kierunki artystyczne, najważniejsze środowiska i ugrupowania twórcze.

W części poświęconej architekturze oprócz kwestii estetycznych konwencji i ich ideologicznych uwarunkowań prezentacja obejmuje refleksję nad dokonującymi się w omawianym okresie przemianami krajobrazu architektonicznego, urbanistyką, konserwacją zabytków, a także zmieniającymi się instytucjonalnymi ramami pracy architekta, szkolnictwem architektonicznym.

Malarstwo, rzeźba, grafika:

K. Mikocka-Rachubowa, Rzeźba polska XIX wieku. Od klasycyzmu do symbolizmu. Katalog

zbiorów. Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1993

S. Kozakiewicz, Malarstwo polskie. Oświecenie. Klasycyzm. Romantyzm, Warszawa 1976

A. Ryszkiewicz, Malarstwo polskie. Romantyzm. Historyzm. Realizm, Warszawa 1989

J. Malinowski, Malarstwo polskie XIX wieku, Warszawa 2003

J. Malinowski, Imitacje świata. O polskim malarstwie i krytyce artystycznej drugiej połowy XIX

wieku, Kraków 1987

M. Poprzęcka, Czas wyobrażony. O sposobach opowiadania w polskim malarstwie XIX

wieku, Warszawa 1975

W. Juszczak, Malarstwo polskiego modernizmu, Gdańsk 2004

Koniec wieku. Sztuka polskiego modernizmu 1890–1914. Katalog wystawy, pod. red. E. S.

Charazińskiej i Ł. Kossowskiego, MNW, Warszawa 1997

P. Szubert, Rzeźba polska przełomu XIX i XX wieku, Warszawa 1995

I. Luba, Dialog nowoczesności z tradycją. Malarstwo polskie dwudziestolecia

międzywojennego, Warszawa 2004

A. Sieradzka, Art Déco w Europie i w Polsce, Warszawa 1996

A. Turowski, Budowniczowie świata. Z dziejów radykalnego modernizmu w sztuce polskiej,

Kraków 2000

Wyprawa w dwudziestolecie, red. K. Nowakowska-Sito, kat. wystawy, Muzeum Narodowe w

Warszawie 2008, Warszawa 2008

S. Czekalski, Awangarda i mit racjonalizacji. Fotomontaż polski okresu dwudziestolecia

międzywojennego, Poznań 2000

Architektura, opracowania ogólne:

J. Frycz, Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce 1795-1918, Warszawa

1975.

T.S. Jaroszewski, Architektura doby Oświecenia w Polsce. Nurty i odmiany, Wrocław 1971.

T.S. Jaroszewski, O siedzibach neogotyckich w Polsce, Warszawa 1981

T.S. Jaroszewski, Od klasycyzmu do nowoczesności, Warszawa 1996.

Dzieje architektury w Polsce, Kraków br. [wyd. Kluszczyński]

S. Lorentz, A. Rottermund, Klasycyzm w Polsce, Warszawa 1984 (wyd. 2: 1990).

A. Miłobędzki, Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa 1988 (wyd. 4 poprawione i

uzupełnione)

A.K. Olszewski, Dzieje sztuki polskiej 1890-1980 w zarysie, Warszawa 1988.

K. Stefański, Architektura XIX wieku na ziemiach polskich, Warszawa 2005.

J. Zachwatowicz, Architektura polska, Warszawa 1966.

Opracowania szczegółowe (wybór):

Architektura Lwowa XIX wieku, Kraków 1997.

I. Barańska, Architektura Kalisza w dobie Królestwa Kongresowego, Kalisz 2002.

R. Cielątkowska, Architektura i urbanistyka Lwowa II Rzeczypospolitej, Gdańsk 1998.

22

M. Fabiański, J. Purchla, Historia architektury Krakowa w zarysie, Kraków 2001.

H. Faryna-Paszkiewicz, Geometria wyobraźni. Szkice o architekturze dwudziestolecia

międzywojennego, Gdańsk 2003.

T.S. Jaroszewski, Epizod "antyczny" w architekturze polskiego klasycyzmu 1830-1850,

"Kwartalnik Architektury i Urbanistyki" 39: 1994, nr 2, s. 129-144.

T.S. Jaroszewski, O naśladownictwach pałacu na Wyspie w Łazienkach, w: Muzeum i

Twórca. Studia z historii sztuki i kultury ku czci Prof. dra Stanisława Lorentza, Warszawa

1969.

T.S. Jaroszewski, A. Rottermund, "Renesans polski" w architekturze XIX i XX w., w:

Renesans, sztuka i ideologia. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kielce,

listopad 1973, Warszawa 1976, s. 618-638.

W. Kalinowski, Rozwój i przebudowa miast polskich w okresie Księstwa Warszawskiego i

Królestwa Polskiego, "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki", 1998, nr 1-2, s. 23-61.

W. Kalinowski, S. Trawkowski, Uwagi o urbanistyce i architekturze miejskiej Królestwa

Kongresowego w I połowie XIX wieku. Studia i Materiały do Teorii i Historii Architektury i

Urbanistyki, t. 1: 1956.

Kultura miejska w Królestwie Polskim, cz. 1: 1815-1875, Warszawa, Kalisz, Lublin, Płock,

Warszawa 2001.

M. Kwiatkowski, Stanisław August. Król - architekt, Warszawa 1982

J. Lewicki, Między tradycją a nowoczesnością. Architektura Lwowa lat 1893-1918, Warszawa

2005.

Z. Moździerz, Dom "pod Jedlami" Pawlikowskich, Zakopane 2003 [tamże dalsza bibliografia

dot. stylu zakopiańskiego]

A.K. Olszewski, Nowa forma w architekturze polskiej 1900-1925. Teoria i praktyka, Wrocław

1967.

M. Omilanowska, Świątynie handlu. Warszawska architektura komercyjna doby

wielkomiejskiej, Warszawa 2004.

A. Rottermund, Jean-Nicolas-Louis Durand a polska architektura 1 połowy XIX w., Warszawa

1990.

A. Rottermund, Zamek warszawski w epoce oświecenia. Rezydencja monarsza funkcje i

treści, Warszawa 1989.

A. Rottermund, Zwycięstwo i porażka historyzmu, konkurs a przebudowa pałacu Saskiego w

Warszawie, w: Muzeum i Twórca. Studia z historii sztuki i kultury ku czci Prof. dra Stanisława

Lorentza, Warszawa 1969.

Z. Ostrowska-Kębłowska, Architektura i budownictwo w Poznaniu 1790-1880, Warszawa

1982.

23

Z. Ostrowska-Kębłowska, Architektura pałacowa drugiej połowy XVIII w. w Wielkopolsce,

Poznań 1969.

M. Purchla, Jak powstał nowoczesny Kraków, Kraków 1990 (wyd. 2) - zwłaszcza cenny jest

tu obfity materiał ilustracyjny

M.J. Sołtysik, Na styku dwóch epok. Architektura gdyńskich kamienic, Gdynia 2003.

K. Stefański, Atlas architektury dawnej Łodzi, Łódź 2003.

K. Stefański, Jak zbudowano przemysłową Łódź, Łódź 2001.

K. Stefański, Polska architektura sakralna w poszukiwaniu stylu narodowego, Łódź 2000.

Sztuka Warszawy, Warszawa 1986 (artykuły M. Kwiatkowskiego i A.K. Olszewskiego

dotyczące architektury w latach 1765-1939)

I. Wisłocka, Awangardowa architektura polska 1918-1939, Warszawa 1968

Student umie opisać sztukę omawianego okresu identyfikując i wartościując zjawiska i problemy szczególnie dlań istotne. Umie rozpoznać, określić czas powstania i autorstwo dzieł szczególnie ważnych.

Wykład zakończy się wspólnym egzaminem