Muzyka klawiszowa Johanna Sebastiana Bacha

fakultatywne

W trakcie zajęć omówiona zostanie twórczość klawiszowa Johanna Sebastiana Bacha w ujęciu chronologicznym. Na przykładzie kompozycji klawiszowych podjęte zostaną zagadnienia rozwoju języka muzycznego lipskiego kantora, typowych dla jego twórczości form, gatunków oraz rozwiązań stylistycznych.

W trakcie zajęć omówiona zostanie twórczość klawiszowa Johanna Sebastiana Bacha w ujęciu chronologicznym. Na przykładzie kompozycji klawiszowych podjęte zostaną zagadnienia rozwoju języka muzycznego lipskiego kantora, typowych dla jego twórczości form, gatunków oraz rozwiązań stylistycznych.

Analizie poddane zostaną następujące utwory:

‒ inwencje dwu- oraz trzygłosowe

‒ suity francuskie i angielskie

‒ Orgelbüchlein

‒ transkrypcje koncertów w stylu włoskim

‒ organowe preludia, fugi, toccaty i fantazje

‒ Das Wohltemperierte Clavier

‒ sonaty triowe

‒ projekt Clavier-Übung

‒ Chorały Schüblerowskie

‒ chorały lipskie

‒ Musikalisches Opfer

‒ Sztuka fugi (Kunst der Fuge)

Ponadto pogłębiona zostanie problematyka przeznaczenia instrumentalnego omawianych kompozycji. Niemiecki termin Clavier, który często odnajdujemy w źródłach do utworów Bachowskich, jest bowiem niejednoznaczny i odnosi się zarówno do klawikordu i klawesynu, jak i innych instrumentów: szpinetu, wirginału, a nawet organów. Sproblematyzowana zostanie również kwestia tradycji badawczej oraz wykonawczej i jej wpływu na współczesne wyobrażenie o Bachowskich kompozycjach. Na przykład dwa utwory, które rozpoczynają i kończą wydany w roku 1739 zbiór Trzecia część Clavier Üubng ‒ czyli odpowiednio Præludium pro Organo pleno i Fuga à 5 con pedale pro Organo pleno ‒ funkcjonują współcześnie jako jedna kompozycja ‒ Preludium i fuga Es-dur BWV 552. Rozwiązanie to wynika z połączenia tych utworów w całość we wczesnych edycjach dzieł Bacha (głównie w wydawnictwach oficyny Petersa). I choć stoi ono w jawnej sprzeczności z danymi źródłowymi, to jednak na tyle mocno zakorzeniło się w tradycji wykonawczej, że z powodzeniem funkcjonuje do dzisiaj. Ten fascynujący przykład będzie punktem odniesienia do rozważań o roli i funkcji interpretatorów (wykonawców, słuchaczy) w procesie konstruowania znaczenia utworów muzycznych.

1. D. Schulenberg, The Keyboard Music of J. S. Bach, Routledge, New York – London 2006 [1992].

2. P. Williams, The Organ Music of J. S. Bach, Cambridge University Press, Cambridge 2008 [1980–1984].

3. Bachs Klavier- und Orgelwerke. Das Handbuch, red. S. Rampe, w serii: Das Bach-Handbuch, red. R. Emans, S. Hiemke, K. Hofmann, t. 4, Laaber Verlag, Laaber 2007.

4. Ch. Wolff, Johann Sebastian Bach. Muzyk i uczony, przeł. B. Świderska, Lokomobila, Warszawa 2011.

5. R. Stinson, Bach: The Orgelbüchlein, Oxford University Press, New York–Oxford 1999 [1996].

6. Bach. Das Wohltemperierte Klavier I. Tradition, Entstehung, Funktion, Analyse. Ulrich Siegele zum 70. Geburtstag, Musikwissenschaftliche Schriften, t. 38, red. S. Rampe, Katzbichler, München – Salzburg 2002.

7. D. Ledbetter, Bach’s Well-tempered Clavier: The 48 Preludes and Fugues, Yale University Press, New Haven ‒ London 2002.

8. Ch. Wolff, The Clavier-Übung Series, w: idem, Bach: essays on his life and music, Harvard University Press, Cambridge – London 1991, s. 189–213.

9. T. Górny, Trzecia część Clavier Übung Johanna Sebastiana Bacha. Muzyka i znaczenie, Universitas, Kraków 2019.

10. P. Williams, Bach: The Goldberg Variations, Cambridge University Press, Cambridge 2001.

1. Student zna najważniejsze dzieła klawiszowe Johanna Sebastiana Bacha.

2. Student rozpoznaje najważniejsze formy, gatunki i tendencje stylistyczne występujące w tej twórczości.

2. Student potrafi poprawnie zanalizować i zinterpretować utwory klawiszowe Johanna Sebastiana Bacha.

Aktywny udział w zajęciach (w tym czytanie artykułów naukowych) oraz praca pisemna (5 stron) poświęcona wybranemu utworowi Johanna Sebastiana Bacha.