Historia i kultura Wyspy Wielkanocnej

fakultatywne

Ukończony I etap studiów

w sali

Celem kursu jest zapoznanie słuchaczy z historią i kulturą Wyspy Wielkanocnej. Szczególny nacisk położony jest na okres wypraw odkrywczych (XVIII w.) oraz status Wyspy w ramach państwa chilijskiego. Szczególnym celem zajęć jest polemika z błędnymi i stereotypowymi poglądami obiegowymi na temat Wyspy Wielkanocnej. W zajęciach uczestniczą zaproszeni specjaliści, odbywają się też projekcje unikatowych filmów. Tłem zajęć są rozważania nad problematyką kontaktów międzykulturowych.

Zajęcia wymagają aktywnego uczestnictwa studentów, którzy przygotowują referaty na podstawie otrzymanych materiałów. Omawiane są nie tylko kwestie historyczne, ale także kulturowe, osadzone w konkretnym kontekście dziejowym (religia, muzyka, sztuka ludowa, pismo). Ważną rolę pełni aspekt styku nieznanych sobie kultur i jego konsekwencje, tak dawne, jak i współczesne. Studenci zapoznają się z materiałami źródłowymi oraz opracowaniami dotyczącymi wyspy, nabywając wiedzę z dziedziny historii, antropologii, literaturoznawstwa, archeologii - z elementami z innych dziedzin, tak nieraz odległych, jak nawigacja, biologia czy przekładoznawstwo. Szczególny nacisk położony jest na mylne osądy dawnych dziejów Wyspy Wielkanocnej i postawy jej mieszkańców. Uczestnicy mają ponadto okazję poznać osobiście niektórych spośród nielicznych w Polsce specjalistów od Wyspy Wielkanocnej oraz obejrzeć unikatowe filmy dokumentalne.

Teksty źródłowe:

• fragmenty dzienników oraz wspomnień odkrywców i żeglarzy

• R. Edwards, El apóstol de la Isla de Pascua José Eugenio Eyraud, hermano de la Congregación de los Sagrados Corazones, Imprenta Chile, Santiago de Chile 1918

• K. Routledge, The Mystery of Easter Island, Adventures Unlimited Press, Kempton 1998 (fragmenty)

• W. J. Thomson, Te Pito Te Henua, or Easter Island, Government Printing Office, Washington, 1891 (fragmenty)

Opracowania:

• wybrane artykuły z periodyków: „Rapa Nui Journal”, „Revista de Marina”, „Revista Pacífico”

• J. Diamond, Upadek. Dlaczego niektóre społeczeństwa upadły, a innym się udało, Prószyński i S-ka, Warszawa 2005 (1 rozdział)

• T. L. Hunt, Rethinking the Fall of Easter Island, American Scientist, IX-X 2006

• T. L. Hunt, C. P. Lipo, Late Colonization of Easter Island, Science, vol 311, 17 March 2006

• Informe de la Comisión Verdad Histórica y Nuevo Trato, Comisionado Presidencial para Asuntos Indígenas, Santiago de Chile 2008 (fragmenty)

• F. Mellén Blanco, Manuscritos y documentos españoles para la historia de la Isla de Pascua, CEHOPU, Madrid 1986 (fragmenty)

Teksty polskich autorów:

• W. Anczyc, Wyspa Wielkanocna, Ateneum, R.9: 1884, zeszyt 6

• A. Cieślar, Tajemnicza Wyspa Wielkanocna, Zysk i S-ka, Poznań 2009 (fragmenty)

• Z. Jakubowska, Odkryta przypadkiem, pojęta opacznie. Wyspa Wielkanocna w osiemnastowiecznych relacjach podróżników na tle rozważań o spotkaniu kultur, ISIiI UW – MHPRL, Warszawa 2013 (fragmenty)

• Z. Jakubowska, 5. Still More to Discover. Easter Island in an Unknown Manuscript by the Forsters from the 18th Century / Wciąż odkrywana. Wyspa Wielkanocna w nieznanym rękopisie Forsterów z XVIII wieku, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich, Warszawa 2014

• Missya na Wyspie Wielkanocnej, Missye katolickie, 1882

• Z Wyspy Wielkanocnej. (Wikaryat apost. Tahiti we wschod. Oceanii), Missye katolickie, 1898

W efekcie uczestnictwa w zajęciach student nauczy się następujących rzeczy:

Wiedza

• zapozna się z mało znanymi na polskim gruncie tekstami źródłowymi;

• KW_02, KW_03, KW_04:

• będzie dysponował zestawem terminów oraz pojęć charakterystycznych dla historii i kultury Wyspy Wielkanocnej, przede wszystkim hiszpańskojęzycznych (a także w języku rapanujskim);

• posiądzie aparat pojęciowy pomocny w dalszych studiach nad tematem;

• posiądzie podstawową wiedzę na temat głęboko interdyscyplinarnego charakteru omawianych zagadnień (historia, filozofia, kulturoznawstwo, przekładoznawstwo, językoznawstwo, literaturoznawstwo, antropologia, socjologia, geografia, biologia…);

Umiejętności

• nabędzie umiejętność analizy krytycznej dawnych relacji z wypraw odkrywczych i badawczych;

• będzie umiał identyfikować poszczególne etapy pogłębionego zarysu dziejów Wyspy Wielkanocnej;

• KU_01: będzie potrafił - z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów - wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje; posiądzie podstawowy aparat pojęciowy niezbędny do pracy ze źródłami historycznymi;

• KU02: posiądzie podstawowe umiejętności badawcze, obejmujące formułowanie i analizę problemów badawczych, dobór metod i narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników w zakresie historii

• KU04: będzie potrafił posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla kulturoznawstwa i historii w typowych sytuacjach profesjonalnych

• KU05: będzie potrafił rozpoznać różne rodzaje wytworów kultury właściwych dla kulturoznawstwa i historii oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego, miejsca w procesie historyczno-kulturowym

• KU06: posiada umiejętność merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem poglądów innych autorów oraz formułowania wniosków

• KU09: posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych w języku polskim i hiszpańskim/portugalskim, z zakresu problematyki iberystycznej i zagadnień z nią związanych

Kompetencje społeczne

• będzie potrafił krytycznie podchodzić do stereotypowego obrazu Wyspy Wielkanocnej oraz do popularnych, zafałszowanych poglądów na jej temat.

• nauczy się doceniać bogactwo informacji zawarte w dawnych tekstach z wypraw odkrywczych i badawczych - a także interpretować i odsiewać zawarte w nich przekłamania.

• będzie umiał scharakteryzować i ocenić rolę oraz postawę Europy w dawnych kontaktach z nieznanymi kulturami;

• posiądzie zdolność umysłowego wykraczania poza ramy eurocentryzmu, na który jesteśmy poniekąd skazani z racji wychowania się w kulturze i mentalności europejskiej.

• K_K06: będzie mieć świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego studiowanego regionu, kraju, świata

Ocenie podlega stopień zaangażowania uczestników – w tym przygotowywanie referatów. Istotna będzie także obecność.

Na zakończenie kursu studenci przystąpią do zaliczenia. Jego forma i tryb (zdalny czy stacjonarny) zależeć będą od sytuacji epidemicznej.