TABS: Etyka w badaniach społecznych

fakultatywne

Rozwój badań społecznych, coraz szersze ich zastosowanie i publiczna obecność ich wyników z jednej strony, a rosnąca wrażliwość na wartości ludzkie z drugiej, czynią potrzebnym bardziej systematyczne zajmowanie się etycznymi proble-mami socjologii. Na wykładzie będą ukazane: wpływ warto-ści etycznych na badania społeczne w różnych ich stadiach, formy obecności wartościowań w wiedzy naukowej, etyczne aspekty zastosowań socjologii i dylematy etyczne występują-cych w zawodzie socjologa.

Rozwój badań społecznych, coraz szersze ich zastosowanie i publiczna obecność ich wyników z jednej strony, a rosnąca wrażliwość na wartości ludzkie z drugiej, czynią potrzebnym bardziej systematyczne zajmowanie się etycznymi proble-mami socjologii. Wykład obejmie następujące zagadnienia: (1) Rola wartości w formułowaniu problemów socjologicz-nych i tematów badań społecznych. (2) Tradycyjne kategorie etyki badań społecznych (np. prywatność, anonimowość) w nowych warunkach społecznych. (3) Etyczne aspekty różnych typów badań: eksperymentalnych, sondażowych i tereno-wych. (4) Etyka w badaniach stosowanych; etyczne pułapki ekspertyz. (5) Badania opinii publicznej w służbie świata mediów i polityki. (6) Badania kwestii wrażliwych etycznie. (7) Jakość badań jako standard etyczny; odpowiedzialność badacza za jakość badań. (8) Jak rynek i media wpływają na zachowanie etycznych standardów badań społecznych. (9) „Dobre obyczaje” w badaniach społecznych i kodeksy etyczne

1. Ajdukiewicz K., O wolności nauki, w: Język i poznanie, t.2, W-wa: PWN 1965.

2. Frankfort-Nachmias Ch., Nachmias S., Metody badawcze w naukach społecznych, P-ń: Zysk 2001, r. 4. Problemy etyczne badań w naukach społecznych.

3. Barber B., Eksperymentowanie na ludziach, Zagadnienia Naukoznawstwa 1970 nr 1.

4. Brzeziński J. i in., Etyka zawodu psychologa, W-wa: PWN 2009. r. 7. Psycholog wobec osób uczestniczących w badaniach psychologicznych.

5. Sztabiński P.B., Z. Sawiński, F. Sztabiński (red.), Fieldwork jest sztuką, W-wa: IFiS PAN 2005, r. 27. Problemy etyczne związane z pracą ankietera, 28. Ustawa o ochronie danych osobowych.

6. Nowicka E., Przyjaźń jako narzędzie pracy antropologa: wątpliwości etyczne, w: Etyczne aspekty badań społecznych, P-ń: UAM 2005 (Człowiek i Społeczeństwo, t. 24), s. 191-210.

7. Rosenthal R., Nauka a etyka w przeprowadzaniu badań psychologicznych oraz analizowaniu i przedstawianiu ich wyników, Czasopismo Psychologiczne 1996 nr 2.

8. Sułek A., Zasady prezentacji wyników sondaży ze szczególnym uwzględnieniem sondaży wyborczych, w: Sondaż polski, W-wa: IFiS PAN 2001; „Ask” 1997 nr 1/2.

9. Brzeziński i in., Etyka zawodu psychologa, W-wa: PWN 2009, r.. 8. Psycholog (jako badacz) wobec członków społeczności naukowej.

10. Kodeks etyczny Amerykańskiego Stowarzyszenia Socjologicznego, KiS 1997 nr 4.

11. Międzynarodowy Kodeks Badań Rynku i Badań Społecznych ICC/ESOMAR, na stronie PTBRiO/ ESOMAR.

12. Kodeks etyki socjologa, http://www.pts.org.pl

K_W07 posiada pogłębioną wiedzę na temat wybranych metod i technik badań społecznych, ich ograniczeń, specyfiki i obszarów zastosowania

K_W08 jest świadomy znaczenia refleksyjnego i krytycznego podejścia do wyników badań społecznych, analiz i procedur badawczych

K_W13 jest refleksyjny i krytyczny w interpretacji procesów zachodzących w społeczeństwie polskim i globalnym oraz ich konsekwencji w zakresie postaw i instytucji społecznych

K_U03 potrafi samodzielnie formułować i weryfikować sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych

K_U04 potrafi posługiwać się kategoriami teoretycznymi oraz metodami badawczymi do opisu i analizy zmian społecznych i kulturowych we współczesnych społeczeństwach oraz ich konsekwencji

K_U09 potrafi wskazać związek przeczytanego tekstu naukowego z problemami życia społecznego i ich badaniem

K_K04 potrafi argumentować stawiane tezy posługując się dowodami naukowymi

K_K06 poszukuje nowych metod i źródeł w celu uzupełnienia swojej wiedzy i doskonalenia umiejętności zawodowych

K_K07 samodzielnie wyznacza kierunki własnego rozwoju i dokształcania się

K_K08 jest świadomy istnienia dylematów etycznych związanych z pracą socjologa

K_K09 jest otwarty na różne perspektywy teoretyczne i metodologiczne badań społecznych

K_K10 bierze odpowiedzialność za projektowane i wykonywane zadania

Egzamin ustny, w którym student powinien wykazać wiedzę z zakresu przedmiotu (wykład + literatura) oraz umiejętność analizy etycznych aspektów badań społecznych.