Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Odzwierciedlić rzeczywistość. Słowo i obraz wobec problemów społecznych XX-XXI wieku

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3700-AL-ORSO-QHU
Kod Erasmus / ISCED: 08.0 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0220) Nauki humanistyczne Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Odzwierciedlić rzeczywistość. Słowo i obraz wobec problemów społecznych XX-XXI wieku
Jednostka: Wydział "Artes Liberales"
Grupy: Przedmioty dla studentów studiów II stopnia r.akad. 2023/24 semestr zimowy
Przedmioty do humanistycznego modułu kształcenia - II stopień Artes Liberales
Przedmioty oferowane przez Kolegium Artes Liberales
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

fakultatywne

Skrócony opis:

Tytuł konwersatorium nawiązuje do Arystotelesowskiej koncepcji mimesis, a więc przekonania, że sztuka pozostaje w relacji z życiem, poprzez jego odzwierciedlenie lub wręcz naśladowanie. Podczas zajęć spróbujemy zastanowić się na ile dzieło artystyczne, powstałe w XX i XXI wieku może być reprezentacją najważniejszych problemów rzeczywistości. Analizując wybrane teksty kultury, skupimy się nie tylko na kwestii podobieństwa czy działania opartego na naśladowaniu, ale też, a nawet przede wszystkim, na sposobach przedstawiania – w naszym przekonaniu – najważniejszych problemów społecznych.

Pełny opis:

Tytuł konwersatorium nawiązuje do Arystotelesowskiej koncepcji mimesis, a więc przekonania, że sztuka pozostaje w relacji z życiem, poprzez jego odzwierciedlenie lub wręcz naśladowanie. Podczas zajęć spróbujemy zastanowić się na ile dzieło artystyczne, powstałe w XX i XXI wieku może być reprezentacją najważniejszych problemów rzeczywistości. Analizując wybrane teksty kultury, skupimy się nie tylko na kwestii podobieństwa czy działania opartego na naśladowaniu, ale też, a nawet przede wszystkim, na sposobach przedstawiania – w naszym przekonaniu – najważniejszych problemów społecznych. Podczas kolejnych spotkań będziemy analizować i interpretować wybrane teksty artystyczne i obrazy (także wizualne), które odnoszą się do istotnych zagadnień współczesnego społeczeństwa. Zwrócimy uwagę na sposoby i strategie ich przedstawień w różnych mediach artystycznych. Dominującą metodą analizy i interpretacji wybranych dzieł kultury będzie close reading, Wybór tematów i przykładów jest arbitralny i reprezentatywny. Wybrałyśmy pięć istotnych zagadnień: społeczna rola kobiety, problem biedy, choroba, śmierć oraz kryzys. Każdemu zagadnieniu poświęcimy trzy spotkania, pokazując różne, nie tylko najciekawsze, ale też nieoczywiste reprezentacje.

Konwersatorium adresujemy do wszystkich studentów i studentek, którzy nie boją się wyzwań intelektualnych i chcą poznać interdyscyplinarną metodę analizy i interpretacji dzieła artystycznego, które powstało w określonym czasie, a więc i warunkach historycznych, społecznych i intelektualnych, może być źródłem wiedzy o kulturze.

W zakresie proponowanych dzieł kultury znajdą się różne reprezentacje z kręgu kultury polskiej i europejskiej kwalifikowane jako tzw. sztuka „wysoka” i popularna, obecne w świadomości odbiorców i usytuowane poza nią. Z naszej refleksji wyłączamy dzieła powstałe w okresie II Wojny Światowej lub jej dotyczące. W naszym przekonaniu wymagają one odrębnego namysłu i opisu. Proponowana kolejność „lektury” poszczególnych utworów odzwieciedla porządek problemowy. Rozległość kontekstu (wiedzy o historii, historii idei, historii filozofii oraz estetyki i historii sztuki), w którym sytuowana będzie interdyscyplinarna lektura i interpretacja utworów artystycznych, uwarunkowana jest i i charakterem dzieła, i zainteresowaniami studentów.

Zakres tematów:

I. Kobieta (podmiotowość, cielesność i seksualność, macierzyństwo)

II. Bieda (w kontekście transformacji ustrojowej i przemian politycznych, migracji, postkolonialnych podziałów świata)

III. Kryzysy (klimatyczny, tożsamości, wartości)

IV. Niepełnosprawność i choroba (w tym choroby śmiertelne, przewlekłe)

V. Śmierć (samobójcza, własna, bliskiej osoby, spodziewana lub niespodziewana)

I. Kobieta

1. Podmiotowość

V. Voolf, Własny pokój (wyd. i tłum. dowolne)

O. Boznańska, obrazy pracowni artystki

2. Cielesność i seksualność

A. Strindberg, Panna Julia (wyd. i tłum. dowolne)

Natalia LL, Sztuka konsumpcyjna (1972-75)

3. Macierzyństwo chciane – macierzyństwo niechciane

S. Żeromski, Dzieje grzechu, frag. (wyd. dowolne)

P. Rego, seria Aborcja (1998)

II. Bieda

1. W kontekście transformacji ustrojowej i przemian politycznych

G. G. Marquez, Nie ma kto pisać do pułkownika, tłum. B. Babad, wyd. dowolne

Film Arizona (1997), reż. E. Borzęcka

2. W kontekście migracji

J. Głowacki, Antygona w Nowym Jorku, wyd. dowolne

A. Żmijewski, Spojrzenie (2018)

3. W kontekście postkolonialnych podziałów świata

J. Conrad, Jądro ciemności (wyd. dowolne)

W. Scelina, Ostatni lot nad Kongo, frag. (wyd. dowolne)

R. Martens, Episode III: Enjoy Poverty (2008)

III. Kryzys

1. Klimatyczny

C. McCarthy, Droga (frag.) wyd. dowolne

D. Lelonek, Ministerstwo Środowiska porośnięte przez środkowoeuropejski las mieszany oraz Hałda rokitnikowa (2018)

2. Tożsamości (w kontekście przemian ustrojowych)

M. Kundera, Niewiedza, tłum. M. Bieńczyk, wyd. dowolne

A. Żmijewski, Nasz śpiewnik (2003)

3. Wartości

M. Bułhakow, Psie serce, wyd. i tłum. dowolne

malarstwo informel (Wols, J.Fautrier, J.Dubuffet)

IV. Niepełnosprawność i choroba

1. Niepełnosprawność

D. Terakowska, Poczwarka, frag. (wyd. dowolne)

L. Bufano, performense (2006-2010)

2. Choroba przewlekła - choroba śmiertelna

J. Pilch, Pod mocnym aniołem, frag. (wyd. dowolne)

N. Goldin, Ballada o seksualnej zależności (1985-86)

R. Mapplethorpe, fotografie związane z AIDS (1986-89)

S. Sontag, Choroba jako metafora- AIDS i jego metafory, frag. (wyd. dowolne)

3. Choroba śmiertelna - choroba przewlekła

S. Grzesiuk, Na marginesie życia

A. Szapocznikow, Nowotwory (1969-1971)

K. Kozyra, Olimpia (1996)

V. Śmierć

1. Spodziewana – niespodziewana

J. Iwaszkiewicz, Tatarak

Film Tatarak (2009), reż. A. Wajda

2. Własna

M. Hłasko, Pętla, wyd. dowolne

C. Monet, ostatnie obrazy (1919-25) oraz F. Khalo, Viva la Vida (1954)

3. Bliskiej osoby

A. Tuszyńska, Ćwiczenia z utraty (frag.)

F. Hodler, przedstawienia śmierci Valentine Gode-Darel (1914-15)

Literatura:

do uzupełnienia w oparciu o szczegółowy opis tematów

Analizy obejmować będą m.in. dzieła wizualne:

Olga Boznańska, obrazy pracowni artystki (od lat 80. XIX wieku do

Ewa Borzęcka (reż.), „Arizona” (1997)

Nan Goldin, „Ballada o seksualnej zależności” (1985-86)

Ferdinand Hodler, przedstawienia śmierci Valentine Gode-Darel (1914-15)

Frida Khalo, “Viva la Vida” (1954)

Katarzyna Kozyra, „Olimpia” (1996)

Natalia LL, „Sztuka konsumpcyjna” (1972-75)

Diana Lelonek, “Ministerstwo Środowiska porośnięte przez środkowoeuropejski las mieszany” oraz “Hałda rokitnikowa” (2018)

malarstwo informel (Wols, J.Fautrier, J.Dubuffet)

Robert Mapplethorpe, fotografie związane z AIDS (1986-89)

Renzo Martens, „Enjoy poverty” (2008)

Paula Rego, seria “Aborcja” (1998)

Lisa Bufano, performense (2006-2010)

Alina Szapocznikow, „Nowotwory” (1969-1971)

Andrzej Wajda, “Tatarak” (2009)

Artur Żmijewski, “Nasz śpiewnik” (2003); „Spojrzenie” (2018)

oraz literackie:

Michaił Bułhakow, “Psie serce”, tłum. dowolne

Joseph Conrad, Jądro ciemności (wyd. dowolne)

Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku, wyd. dowolne

Stanisław Grzesiuk, “Na marginesie życia”

Marek Hłasko, “Pętla”, wyd. dowolne

Jarosław Iwaszkiewicz, “Tatarak”

Milan Kundera “Niewiedza”

Gabriel Garcia Marquez, Nie ma kto pisać do pułkownika, tłum. B. Babad, wyd. dowolne

C. McCarthy, Droga (frag.) wyd. dowolne

Jarosław Pilch, “Pod mocnym aniołem”, frag. (wyd. dowolne)

W. Scelina, Ostatni lot nad Kongo, frag. (wyd. dowolne)

Susan Sontag, „Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory”, 2016

August Strindberg, “Panna Julia” (wyd. i tłum. dowolne)

Dorota Terakowska, “Poczwarka”, frag. (wyd. dowolne)

Agata Tuszyńska, “Ćwiczenia z utraty” (frag.)

Virginia Voolf, “Własny pokój” (wyd. i tłum. dowolne)

Stefan Żeromski, “Dzieje grzechu”, frag. (wyd. dowolne)

Efekty uczenia się:

Konwersatorium kształci i doskonali umiejętności interdyscyplinarnej analizy i interpretacji tekstów artystycznych jako świadectwa różnorodnych zjawisk w kulturze.

Wiedza: student/studentka

- zna i rozumie metody analizy i interpretacji tekstów kultury (K_W06 K_W08)

- rozpoznaje i interpretuje najważniejsze zjawiska kultury XX wieku i kultury współczesnej w oparciu o tradycję (K_W10)

- zna zależności pomiędzy różnymi dyscyplinami humanistycznymi, zajmującymi się badaniem dzieł sztuki w kulturze (K_W04);

- rozumie najważniejsze związki pomiędzy działaniami kulturowymi i przemianami w życiu społeczny (K_W10);

Umiejętności: student/studentka

- potrafi interdyscyplinarnie i komparatystycznie analizować interpretować różne dzieła kultury jako świadectwo zjawisk kultury w odniesieniu do przemian historycznych, estetycznych, filozoficznych, społecznych i kulturowych (K_U04 K_U05);

- potrafi wykorzystać interdyscyplinarne metody i narzędzia badawczych do analizy zjawisk kultury (K_U05);

- posiada umiejętność merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem poglądów innych autorów oraz samodzielnego formułowania wniosków (K_U10);

- potrafi sformułować problem badawczy z zakresu humanistyki (K_U04);

Kompetencje społeczne: student/studentka

- ma szacunek dla różnych stanowisk i opinii (K_K05, K_K07);

- jest gotów do dynamicznego rozwoju naukowego, kulturowego i społecznego oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze (K_K02);

- rozumie znaczenie bogactwa i dziedzictwa kulturowego Europy (K_K04);

- rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie (K_K01).

Metody i kryteria oceniania:

1. Podstawą zaliczenia konwersatorium jest:

– obecność na zajęciach (student/studentka ma prawo do dwóch nieobecności w semestrze);

– przygotowanie do zajęć;

– aktywność (uczestnictwo w dyskusji);

– przygotowanie wypowiedzi ustnej w oparciu o samodzielną analizę i interpretację wybranego przez siebie dzieła kultury (spoza omawianych podczas zajęć). Analiza i interpretacja powinna uwzględniać analizę wybranego utworu jako zwierciadła kultury. Wypowiedź nie może być dłuższa niż 10-12 minut.

Zakres wypowiedzi należy uzgodnić z prowadzącymi zajęcia.

2. Podstawy oceny wypowiedzi ustnych:

- umiejętność zrozumiałego formułowania opinii i argumentowania poglądów,

- umiejętność uważnego słuchania i rozpoznawania opinii i tez formułowanych przez innych uczestników dyskusji,

- umiejętność świadomego uczestniczenia w dyskusji i korygowania własnych sądów i opinii poprzez przyjęcie argumentów przedstawionych przez innych uczestników rozmowy.

3. Kryteria oceny przygotowanej przez studenta wypowiedzi ustnej:

– związek wypowiedzi z tematem,

– samodzielność, wnikliwość i kulturowy charakter interpretacji,

– kompozycja wypowiedzi (celowość, logika, przejrzystość).

Ocena końcowa uwzględnia:

– przygotowanie do zajęć (20% oceny końcowej),

– aktywny udział w zajęciach (30% oceny końcowej),

– samodzielna wypowiedź przygotowana przez studenta (50% oceny końcowej).

Uwaga: obowiązuje kontrola obecności.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
ul. Banacha 2
02-097 Warszawa
tel: +48 22 55 44 214 https://www.mimuw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0-2b06adb1e (2024-03-27)