Współczesny komiks. Twórcy, nurty, tematy

ogólnouniwersyteckie

Zajęcia przeznaczone są zarówno dla uczestników, którzy mają już wiedzę o komiksie, jak i dla osób chcących się czegoś dowiedzieć o tym zjawisku.

Komiks jako medium oraz gatunek artystyczny od dłuższego czasu jest obecny w kulturze jako forma wypowiedzi umożliwiająca refleksję na temat wielu aspektów rzeczywistości (polityka, kwestie społeczne, historia, kultura, sam komiks itp.). Celem zajęć jest przyjrzenie się najważniejszymi dokonaniom na polu tego gatunku artystycznego oraz ewolucji tej formy wypowiedzi w XX i XXI wieku. Podstawową metodą będzie wnikliwa i wieloaspektowa lektura utworów, uwzględniająca różne konteksty. Poszczególne tematy zajęć dobrane są tak, by ukazać bądź to różnorodność stylistyczną w przypadku poszczególnych twórców i nurtów, bądź uwypuklić różne drogi realizacji konkretnej tematyki (wojna, zagłada). W programie szczegółowym zostały podkreślone główne nurty i przełomy we współczesnym komiksie. Rama chronologiczna obejmuje twórczość komiksową od lat 70. do dziś.

Spotkania mają formę refleksji (analizy i interpretacji – w formie dyskusji i z elementami wykładu) nad poszczególnymi dziełami komiksowymi, przy czym planuję przeprowadzać zajęcia w formie zblokowanej – po 4 godziny (w sumie 8 spotkań). Ma to uzasadnienie o tyle, że wówczas można by było omówić podczas jednego spotkania 2-4 teksty powiązane ze sobą tematycznie (co umożliwiłoby znalezienie między nimi punktów wspólnych – czy to na płaszczyźnie tematu, czy poetyki, czy znaczenia dla historii komiksu, czy jeszcze jakiejś innej). Zasadniczym celem przedmiotu jest więc zapoznanie studentów z historią najnowszą komiksu oraz sposobami interpretacji konkretnych dzieł w kontekście zjawisk kultury oraz historii gatunku. Zostaną przedstawione węzłowe punkty w historii gatunku artystycznego – wejście do publicznego obiegu nazwy graphic novel, Brytyjska Inwazja w komiksie amerykańskim w latach 80., underground amerykański, najważniejsze kierunki i idee artystyczne w komiksie frankofońskim (komiks jako diagnoza społeczna, ale też eksperymenty nowej fali z lat 90.), a zarazem wspólnie z uczestnikami zbadamy związki komiksu z innymi sztukami. Przyjrzymy się też obecności komiksu w kulturze innej niż zachodnia – sięgniemy po klasyki komiksu japońskiego. W miarę potrzeb odniesiemy się również do polskich autorów. Ogólnie chodzi o to, by pokazać wielokształtność komiksu jako gatunku artystycznego, a zarazem przedstawić jego najnowszą historię, wskazując kierunek rozwoju – od gazetowego paska ku rozbudowanej opowieści.

Literatura podmiotu

Moebius, Garaż hermetyczny, przeł. M. Mosiewicz, Warszawa 2014.

Moebius, Arzach, przeł. M. Mosiewicz, Warszawa 2008.

G. Crepax, Emmanuellle. Bianca, przeł. M. Fabjanowski, b.m. 2009.

W. Eisner, Umowa z Bogiem, przeł. J. Drewnowski, Warszawa 2005.

D. Clowes, Ghost World, przeł. W. Góralczyk, Warszawa 2019.

C. Burns, Black Hole, przeł. W. Góralczyk, Warszawa 2016.

A. Spiegelman, Maus, przeł. P. Bikont, Warszawa 2016.

K .Rosenberg, K. Gawronkiewicz, Achtung Zelig, Warszawa 2004.

J. Kubert, Josel, przeł. M. Drewnowski, Warszawa 2006.

A. Doxiadis, C. Papadimitriou, A. Papadatos, Logikomiks, przeł. J. Mikos, Warszawa 2011.

J. Lutes, Berlin, t. 1 – 3, przeł. W. Góralczyk, Warszawa 2008–2018.

B.M. Bendis, A, Maleev, Daredevil – nieustraszony, t. 1, przeł. M. Szpak, Warszawa 2017.

A. Moore, D. Gibbons, Strażnicy, przeł. J. Drewnowski, Warszawa 2013.

J. Sfar, Kot rabina, przeł. G. Przewłocki, Warszawa 2015.

Apollo, Lewis Trondheim, Wyspa Burbonów rok 1730, przeł. M. Mosiewicz, Warszawa 2009.

C. Blain, Pirat Izaak, przeł. M. Mosiewicz, Warszawa 2008.

M. Satrapi, Kurczak ze śliwkami, przeł. W. Nowicki, Warszawa 2016.

M .Satrapi, Persepolis, przeł. W. Nowicki, Warszawa 2015.

A. Bechdel, Fun Home; przeł. W. Szot, S. Buła, Warszawa 2010.

David B., Rycerze świętego Wita, przeł. K. Koła, Warszawa 2016.

E. Durand, Parenteza, przeł. W. Prażuch, Kraków 2012.

E. Bilal, Polowanie, przeł. M. Puszczewicz, Warszawa 2002.

E. Bilal, Animal'z, przeł. W. Birek, Warszawa 2010.

E. Bilal, Julia i Roem, przeł. W. Birek, Warszawa 2011.

E. Bilal, Kolor powietrza, przeł. W. Birek, Warszawa 2015.

Literatura przedmiotu

W. Birek, Z teorii i praktyki komiksu, Poznań 2014.

W. Birek, Powieść graficzna, „Zagadnienia rodzajów literackich”, 2009, nr 52.

S. McCloud, Zrozumieć komiks, przeł. M. Błażejczyk, Warszawa 2015.

A. Taborska, Spiskowcy wyobraźni, Gdańsk 2007.

D. Mazur, A. Danner, Comics. A Global History, 1968 to present, London 2014.

D. Wolk, Reading Comics, Philadelphia 2007.

Komiks i jego konteksty, pod red. I. Kiec i M. Traczyka, Poznań 2014.

KOntekstowy MIKS. Przez opowieści graficzne do analiz kultury współczesnej, pod red. G. Gajewskiej i R. Wójcika, Poznań 2011.

P. Kołodziej, Wyobraźnia dziecka, fantazja paranoika, w: Anatomia wyobraźni, pod red. S.J. Konefała, Gdańsk 2014.

M. Traczyk, Komiks na świecie i w Polsce, Bielsko-Biała 2016.

B. Beaty, Unpopular Culture. Transforming the European Comic Book in the 1990s, Toronto 2007.

B. Beaty, Komiks kontra sztuka, przeł. A. Kaczmarek i M Cieślik, Warszawa 2013.

T. Żaglewski, Kinowe uniwersum superbohaterów, Warszawa 2017.

J. Szyłak, Coś więcej, czegoś mniej, Poznań 2016.

J. Szyłak, Druga strona komiksu, Elbląg 2011.

J. Szyłak, Komiks w kulturze ikonicznej XX wieku, Gdańsk 1999.

R. Bolałek, Manga i powieść graficzna, w: Powieści graficzne. Leksykon, pod red. S.J. Konefała, Warszawa 2016.

T. Pstrągowski, Polski komiks autobiograficzny w kontekście rozwoju gatunku na świecie, „Teksty drugie”, 2018, nr 6.

- wiedza (W): (K_W04) zna i stosuje metody analizy i interpretacji tekstów naukowych; (K_W06) zna i stosuje różne metody analizy i interpretacji dzieł artystycznych; (K_W08) zna współcześnie stosowane metody interpretacji tekstów kultury; (K_W10) rozumie powiązania między działaniami kulturowymi a dynamiką zmian społecznych

- umiejętności (U): (K_U01) potrafi samodzielnie selekcjonować informacje pochodzące z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych oraz dokonać ich krytycznej oceny; (K_U02) potrafi samodzielnie dobrać i zastosować odpowiednie narzędzia badawcze do analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów wizualnych; (K_U04) potrafi samodzielnie sformułować problem badawczy w zakresie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych; (K_U05) wykorzystuje interdyscyplinarne metody i narzędzia badawczych do analizy zjawisk kultury

- kompetencji społecznych (K): (K_K05) szanuje zasady tolerancji i wykazuje wrażliwość wobec różnic kulturowych; (K_K07) ma poszanowanie dla różnorodności kulturowej i przyrodniczej; (K_K08) świadomie uczestniczy w życiu kulturalnym i społeczeństwie obywatelskim