Zwierzęta i nowoczesność

Kurs ma na celu zapoznanie studentów z mechanizmami nowoczesności w odniesieniu do relacji ludzko-zwierzęcych.

Przyjrzymy się temu jak nowoczesność - rozumiana zarówno w perspektywie historyczno-kulturowej, jak i filozoficznej, jako szczególnego typu formacja światopoglądowa - wpłynęła na ukształtowanie współczesnego statusu (czy raczej: współczesnych statusów) zwierząt.

W ciągu minionych dwóch stuleci dominujące w czasach przednowoczesnych relacje międzygatunkowe uległy znaczącym przekształceniom, będącym konsekwencją nowej, modernistycznej wizji świata. Postęp, industrializacja, urbanizacja, rozwój nauk przyrodniczych, eksplozja demograficzna, ekspansja kolonialna i kolejne rewolucje przemysłowe - wszystkie te współwystępujące zjawiska głęboko przeorały świadomość ludzi Zachodu, przemodelowując myślenie o relacji człowieka ze światem nie-ludzkim. Przednowoczesne relacje międzygatunkowe, oparte na mniej lub bardziej harmonijnej (choć opartej na przemocy) współegzystencji ustąpiły miejsca strategiom odcieleśnienia i wyparcia (okrucieństwa), edypalizacji (domowych ulubieńców) i disneyizacji (zwierząt dzikich). Przyjrzymy się tym wszystkim procesom, zarówno w wymiarze kulturowym (a więc związanym z tym, jak zmieniły wyobrażenia relacji międzygatunkowych), jak i społeczno-ekologicznym (a więc temu, jak zmiany wynikające z procesów modernizacyjnych, np. migracje, urbanizacja i utrata siedlisk wpłynęły na owe relacje w ich praktycznym wymiarze).

Na zajęciach omówimy takie zjawiska, jak:

1. Miasto jako ucieleśnienie nowoczesności a relacje międzygatunkowe

2. Ogrody zoologiczne: zwierzę jako artefakt i przedmiot nostalgii

3. Chów przemysłowy: międzygatunkowe uosobienie idei fordyzmu

4. Ekspansja kolonialna a inwazje biologiczne w odniesieniu do zwierząt

5. Industrializacja i jej wpływ na zwierzęta

6. Poznając zwierzęta/poznając dzięki zwierzętom: zwierzęta a nauka

7. Edypalni przyjaciele: zwierzęta towarzyszące jako objaw nowoczesności.

Zajęcia opierają się na eksperymentalnym formacie. Każdy z wymienionych tematów będzie obejmował 2 zajęcia (4 godziny dydaktyczne). Na pierwszych zajęciach każdego modułu planowane jest krótkie wprowadzenie teoretyczne przybliżające analizowaną problematykę oraz dyskusja nad 2-3 tekstami. Drugie spotkanie z danego modułu będzie miało natomiast bardziej otwartą, aktywizującą, warsztatową formułę. Bazując na uzyskanej wiedzy oraz rozwijającej ją dyskusji sprzed tygodnia, studenci będą mieli okazję wykazać się kreatywnością i twórczym wykorzystaniem przyswojonych wcześniej informacji. Forma warsztatów będzie różnorodna i każdorazowo dostosowywana do specyfiki omawianego problemu (a także do tego, czy zajęcia odbędą się w formie zdalnej, czy stacjonarnej), zapewne obejmie jednak takie aktywizujące formy, jak debata, analiza dyskursu medialnego, gra z podziałem na role i inne działania performatywne, pisanie tekstów prasowych, manifestów i tym podobne. Dzięki zastosowaniu takich metod dydaktycznych studenci nie tylko uzyskują wiedzę dotyczącą mechanizmów nowoczesności i specyfiki relacji międzygatunkowych, lecz także wykształcą praktyczne umiejętności związane z prowadzeniem debaty, budowaniem argumentacji, pisaniem tekstów prasowych i krytyczną analizą medialną, które mogą okazać się przydatne w przyszłym życiu zawodowym.