Prawo medyczne i ochrony zdrowia

obowiązkowe

Celem wykładu jest zapoznanie studentów z najważniejszymi pojęciami, instytucjami i zasadami polskiego i europejskiego prawa medycznego i biotechnologicznego.

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z najważniejszymi pojęciami, instytucjami i zasadami polskiego i europejskiego prawa medycznego w zakresie niezbędnym do sprawnego funkcjonowania na polu bioetyki. Zajęcia służą ponadto wykształceniu umiejętności identyfikowania i analizowania problemów prawnych, jakie powstają na gruncie współczesnej biomedycyny, oraz umiejętności korzystania ze źródeł prawa. Zajęcia będą obejmować cztery grupy zagadnień: (1) podstawy prawa (podstawowe kategorie i pojęcia; wstęp do prawa konstytucyjnego, elementy prawa cywilnego, prawa rodzinnego, prawa karnego, prawa administracyjnego); (2) podstawy prawa medycznego (natura, przedmiot, zakres, źródła i podstawy prawa medycznego; system organizacji i finansowania opieki zdrowotnej w Polsce; prawa pacjenta); (3) prawne aspekty wykonywania zawodów medycznych (warunki i zasady wykonywania zawodu lekarza oraz innych zawodów medycznych; odpowiedzialność prawna lekarza i zakładu opieki zdrowotnej); (4) prawo wobec wyzwań biomedycyny (prawne aspekty decyzji dotyczących końca życia; stwierdzenie zgonu i postępowanie ze zwłokami; prawne aspekty transplantacji; ochrona zdrowia psychicznego; ochrona praw i zdrowia reprodukcyjnego; status prawny i ochrona ludzkich zarodków i płodów; prawne aspekty genetyki; nieterapeutyczne czynności medyczne: zabiegi estetyczne, zmian płci; prawne aspekty prowadzenia eksperymentów na ludziach; elementy prawa farmaceutycznego; podstawy prawa autorskiego i prawa ochrony własności intelektualnej; patenty biotechnologiczne

1. M. Boratyńska, Wolny wybór. Gwarancje i granice prawa pacjenta do samodecydowania, Warszawa 2012

2. Grzymkowska M., Standardy bioetyczne w prawie europejskim, Wolters Kluwer, Warszawa 2009

3. Karkowska D., Prawa pacjenta. Wyd. 3, Wolters Kluwer, Warszawa 2016

4. Kubiak R., Prawo medyczne, wyd. 3 Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2017

5. Nesterowicz M., Prawo medyczne. Komentarze i glosy do orzeczeń sądowych, wyd. 3, Wolters Kluwer, Warszawa 2017

6. Nesterowicz M., Prawo medyczne, Wyd. 12, TNOiK, Toruń 2019

7. System Prawa Medycznego (fragmenty), red. E. Zielińska, t. 2, Wolters Kluwer 2019

8. Zielińska E. (red.) Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz. Wolters Kluwer, wyd. 2, Warszawa 2014

W nauczaniu przedmiotu chodzi przede wszystkim o uchwycenie głównych punktów zapalnych w obowiązującym prawie, nasyconych etycznie i uwarunkowanych specyfiką stale rozwijającej się wiedzy medycznej. Polega to na wskazaniu na tle prawa stanowionego tych obszarów, gdzie staje się ono niewystarczające i nie nadąża za wciąż poszerzającym się obszarem regulacji. Chodzi o przedstawienie nie tyle sztywnych kwalifikacji prawnych i przeliczanie ich na wymiar kary bądź odszkodowania, co o zarysowanie obszarów możliwych naruszeń i nadużyć oraz o wyjaśnienie, jak dookreślić używane w języku praw pojęcia i jaką zaproponować ich wykładnię, a także o rozwiązania wyprzedzające nadużycia i skutecznie im zapobiegające. Nauczanie odbywa się w głównej mierze na przykładach praktycznych – kazusach zaczerpniętych: z wyroków sądowych, z opisów przypadków lekarskich, z relacji prasowych oraz specjalnie wytypowanych fragmentów literatury faktu i polega na rozważaniu ich oceny prawnej. Niektóre problemy zilustrowane są wspólnie oglądanymi filmami, po których odbywają się dyskusje. Pozwala to mimochodem zdobyć orientację w obowiązujących przepisach, a przy tym niezbędny dystans do rozstrzygnięć nacechowanych sztywnym formalizmem. Ma też na celu zwrócenie uwagi, że w stosowaniu prawa medycznego zaznacza się niejednokrotnie urzędnicze myślenie magiczne: próba zaklinania faktów przez wyrokowanie w złudnym przeświadczeniu, że wystarczy wydać wyrok, żeby zmienić rzeczywistość. Jako przykłady wykorzystywane są - oprócz klasycznych instytucji prawa medycznego (zgoda pacjenta, tajemnica lekarska i in.) - zagadnienia niedoregulowane prawnie i trudne: transplantacje, stany kliniczne z pogranicza psychiatrii i leczenia somatycznego (zaburzenia odżywiania, hiperaktywne majaczenia pozabiegowe, stany poudarowe), stosunek prawa do nietypowych dysfunkcji organizmu jak zaburzenia różnicowania płci, do wspomaganego rozrodu czy medycyny końca życia.

Wiedza:

‒ zna i rozumie podstawowe pojęcia i instytucje polskiego prawa

‒ zna podstawowe zasady stanowienia, obowiązywania, wykładni i stosowania prawa

‒ ma szeroką, pogłębioną wiedzę na temat regulacji prawnych (‘hard law’), quasi-prawnych (‘soft law’) i zawodowych o zasięgu krajowym, europejskim i międzynarodowym z zakresu prawa medycznego i biotechnologicznego, określających zasady i warunki wykonywania zawodów medycznych i realizowania świadczeń zdrowotnych, prawa pacjenta i mechanizmy jego ochrony, zasady odpowiedzialności prawnej przedstawicieli zawodów medycznych, prawne uwarunkowania rozwoju biotechnologii oraz zasady ochrony własności intelektualnej

‒ rozumie prawne uwarunkowaniach praktyki i rozwoju nauk biomedycznych i innych bionauk

Umiejętności:

‒ dostrzega problemy prawne pojawiające się w typowych sytuacji z zakresu praktyki medycznej i rozwoju biomedycyny i biotechnologii

‒ umie posługiwać się systemami norm prawnych w celu rozwiązania konkretnych przypadków lub problemów z zakresu praktyki medycznej i rozwoju biomedycyny i biotechnologii

Kompetencje społeczne:

‒ docenia znaczenia refleksji prawnej dla rozwoju wiedzy i techniki biomedycznej oraz dla kształtowania się więzi społecznych opartych na poszanowaniu godności i podstawowych praw człowieka

‒ ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie prawnego dziedzictwa Europy w obliczu wyzwań, jakie rodzi dynamiczny rozwój biomedycyny i biotechnologii

Pisemny egzamin testowy; pytania oparte na kazusach i proponowanych rozwiązaniach problemu prawnego, wielokrotnego wyboru, wymagające samodzielnego i nieschematycznego myślenia.

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2