Społeczeństwo, kultura i zdrowie

obowiązkowe

Podstawowym celem konwersatorium jest zapoznanie studentów z naczelnymi pojęciami, problemami, teoriami oraz metodami badawczymi stosowanymi w socjologii i antropologii medycyny. Będziemy rozmawiać o tym, jak kultura oraz kontekst społeczny wpływają na sposób postrzegania istoty i celów medycyny, roli personelu medycznego i pacjentów oraz na sposób rozumienia zdrowia, choroby, niepełnoprawności, życia i śmierci. Będziemy także omawiać praktyki społeczne dotyczące ochrony zdrowia. Na zajęciach będziemy dyskutować również nad etycznymi i metodologicznymi wymiarami antropologii stosowanej i zaangażowanej w kontekście badań nad ciałem, zdrowiem, chorobą i przestrzeniami związanymi z medycyną. Celem zajęć jest także rozwinięcie u studentów umiejętności posługiwania się wybranymi metodami badań społecznych.

Podstawowym celem konwersatorium jest zapoznanie studentów z naczelnymi pojęciami, problemami, teoriami oraz metodami badawczymi stosowanymi w socjologii i antropologii medycyny. Będziemy rozmawiać o tym, jak kultura oraz kontekst społeczny wpływają na sposób postrzegania istoty i celów medycyny, roli personelu medycznego i pacjentów oraz na sposób rozumienia zdrowia, choroby, niepełnoprawności, życia i śmierci, a także na praktykę społeczną dotyczącą ochrony zdrowia. Na zajęciach dyskutować będziemy także nad etycznymi i metodologicznymi wymiarami antropologii stosowanej i zaangażowanej w kontekście badań nad ciałem, zdrowiem, chorobą i przestrzeniami związanymi z medycyną. Celem zajęć jest również rozwinięcie u studentów umiejętności posługiwania się wybranymi metodami badań społecznych. Na zajęciach nacisk położony będzie na dyskusję, zrozumienie przez studentów zadanych tekstów, odniesienie ich do obserwowalnej rzeczywistości i krytyczne podejście.

Adamiak Karolina, Marta Hekselman, Uchynięte, „op.cit.,” 2008, nr 41.

Anna Witeska-Młynarczyk, Dziecięce doświadczenia ADHD. Etnografia spornej jednostki diagnostycznej, Warszawa 2019 (fragmenty)

Antropologia psychiatrii dzieci i młodzieży, red. Anna Witeska-Młynarczyk, Warszawa 2018.

Baranowska Małgorzata, To jest wasze życie. Być sobą w chorobie przewlekłej, Kraków 1994

Blaxter Mildred, Zdrowie, Warszawa 2009, s. 10-32.

Boni Zofia, It's safe: food as a way of expression for children in Warsaw, „Children’s Geographies”, nr 16, 2018.

Boni Zofia, Slim choices: young people’s experiences of individual responsibility for childhood obesity, Critical Public Health 2020, DOI: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09581596.2020.1851655.

Dzieci i zdrowie. Wstęp do childhood studies, red. M. Radkowska-Walkowicz, M. Reimann, Warszawa 2018

Dziecko, in vitro, społeczeństwo. Ujęcie interdyscyplinarne, red. Anna Krawczak, Ewa Maciejewska-Mroczek, Magdalena Radkowska-Walkowicz, Warszawa 2018.

Etnografie biomedycyny, red. M. Radkowska-Walkowicz, H. Wierciński, Warszawa 2014.

Ewa Krawczyk, Historia ruchu antyszczepionkowego, w: Zdrowie. Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa 2012

Fine Cordelia, Wyjaśniamy czy utrzymujemy status quo? Teorie o „głęboko zakorzenionych” różnicach płciowych jako samospełniająca się przepowiednia, „Praktyka Teoretyczna” 2(28): 171-189.

Frank Arthur, The Wounded Storyteller, Chicago 1995

Green Judith, Nicki Thorogood, Qualitative methods for health research (rozdz. In-Depth Interviews, Developing Qualitative Research Design), Sage 2018.

Kilgman Gail, Polityka obłudy. Kontrola rozrodczości w Rumunii pod rządami Ceausescu,

Kraków 2010 (fragment)

Lock Margaret i Patricia Kaufert, Menopause, Local Biologies and Cultures of Aging, „American Journal of Human Biology”, nr 13(4) 2001, s. 494–504

Marquez Gabriel Garcia, Chciałam tylko skorzystać z telefonu, w: Dwanaście opowiadań tułaczych.

Martin Emily, Jajo i plemnik, w: Gender. Perspektywa antropologiczna, red. R. Hryciuk, A. Kościańska, t. II, Warszawa 2007, s. 33-49.

Martin Emily, The Pharmaceutical Person, „BioSocieties” 1: 273, 2006, https://doi.org/10.1017/S1745855206003012.

Mauss Marcel, Sposoby posługiwania się ciałem, w: Socjologia i antropologia, Warszawa 2001.

Mazzarella S. R. , Coming of Age with Proctor & Gamble: Beinggirl.com and the Commodification of Puberty, „Girlhood studies” 9, 2016.

Mysyk Avis, Susto: An Illness of the Poor, “Dialectical Anthropology”, 23, 1998.

Nowak Andrzej W., Krzysztof Abriszewski, Michał Wróblewski, Czyje lęki? Czyja nauka? Struktury wiedzy wobec kontrowersji naukowo-społecznych, Poznań 2016

Nowakowski Michał, Medykalizacja i demedykalizacja. Zdrowie i choroba w czasach kapitalizmu zdezorganizowanego, Lublin 2015, s. 15–58.

O' Connor R. A., Van Esterik P., De- medicalizing anorexia. A new cultural brokering, „Anthropology Today” 2008, vol. 24, Issue 5, s. 6–9.

Petchesky Rosalind Pollack, Fetal images: the power of visual culture in the politics of reproduction, „Feminist Studies” 1987, t. 13, nr 2, s. 263–292.

Prus Boleslaw, Kamizelka.

Radkowska-Walkowicz Magdalena, Doświadczenie in vitro. Niepłodność i nowe technologie reprodukcyjne w perspektywie antropologicznej, Warszawa 2013.

Rakowski Tomasz, Antropologia medyczna jaka stosowana nauka humanistyczna. Założenia, cele, praktyki, w: Antropologia stosowana, red. M. Ząbek, Warszawa 2015.

Reimann Maria, Nie przywitam się z państwem na ulicy. Szkic o doświadczeniu niepełnosprawności, Wołowiec 2019.

Riemann Gerhard, Fritz Schutze, „Trajektoria” jako podstawowa koncepcja teoretyczna w analizach cierpienia i bezładnych procesów społecznych, „Kultura i Społeczeństwo” 1992, nr

Shepher-Hughes Nancy, Prymat etyki. Perspektywa walczącej antropologii, w: Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane, red. H. Červinkova, B.D. Gołębniak, Wrocław 2010.

Sontag Susan, Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, Warszawa 1999

Wasilewski Jerzy, Tabu, Warszawa 2010

Wądołowska Anna, Biomedycyna a zdrowie reprodukcyjne kobiet z Regionu Indian Purhépecha w Meksyku, w: Etnografie biomedycyny, red. M. Radkowska-Walkowicz, H. Wierciński, Warszawa 2015.

Wądołowska Anna, Pigułki zamiast chleba, „op.cit.,”, nr 41, 2008.

Wierciński Hubert, Stosowana antropologia medyczna, czyli co antropolog może dać lekarzowi, w: Antropologia stosowana, red. M. Ząbek, Warszawa 2015.

Włodarczyk Justyna, Skąd się wziął syndrom?, „Krytyka Polityczna”, nr 7/8, 2005 s. 372–383.

Wyka Anna, Badacz społeczny wobec doświadczenia, Warszawa 1993, s. 11-39.

Zespół Turnera. Głosy i doświadczenia, red. E. Maciejewska-Mroczek, M. Radkowska-Walkowicz, M. Reimann, Warszawa 2019.

Nabyta wiedza:

Po ukończeniu zajęć student:

- zna i rozumie kluczowe dla socjologii i antropologii medycyny pojęcia (takie jak medykalizacja, demedykalizacja, psychiatryzacja, biomedycyna), problemy (np. diagnoza a prawa dziecka), teorie (np. konstruktywizm w socjologii i antropologii) i metody (w tym wywiad pogłębiony, obserwacja uczestnicząca);

- w pogłębionym stopniu rozumie społeczno-kulturowe uwarunkowania praktyki i rozwoju nauk biomedycznych i innych bionauk, w tym nauk medycznych, farmaceutycznych i o zdrowiu.

Nabyte umiejętności:

Po ukończeniu zajęć student:

- posługując się teoriami, metodami i modelami wypracowanymi na gruncie nauk społecznych, umie identyfikować, interpretować i wyjaśniać zależności pomiędzy praktyką i rozwojem nauk

biomedycznych i innych nauk związanych z medycyną, zdrowiem i chorobą a procesami społeczno-kulturowymi;

- potrafi stawiać hipotezy badawcze, stosować adekwatne narzędzia badawcze oraz opracowywać i prezentować wyniki badań;

- umie analizować, interpretować i wyjaśniać źródła, kontekst oraz uwarunkowania oraz przebieg i ewentualne konsekwencje społeczne bieżących sporów i debat publicznych na tematy z zakresu bioetyki, ochrony zdrowia, nowych technologii medycznych;

- umie samodzielnie zdobywać wiedzę z zakresu socjologii i antropologii medycyny, a także rozwijać umiejętności badawcze; potrafi samodzielnie planować i organizować badania z zakresu nauk społecznych i efektywnie brać udział w działaniach profesjonalnych z zakresu bioetyki.

Nabyte kompetencje społeczne:

Po ukończeniu zajęć absolwent:

- jest gotów do krytycznego oceniania zdobytej wiedzy, pozyskiwanych informacji i odbieranych treści i może przedstawiać różne, także sprzeczne perspektywy w debatach na tematy bioetyczne i dyskusjach związanych ze społecznymi wymiarami zdrowia i choroby;

- jest gotów do docenienia znaczenia wiedzy z zakresu antropologii oraz socjologii medycyny w rozwiązywaniu problemów, jakie rodzi praktyka i rozwój nauk biomedycznych i innych bionauk, oraz zasięgania opinii ekspertów w przypadku niemożliwości samodzielnego rozwiązania danego problemu.

- dostrzegania problemów i wyzwań etycznych związanych z własną pracą badawczą i zawodową, w szczególności przestrzegania, rozwijania i promowania etycznych standardów pracy dla konsultantów klinicznych, członków komisji bioetycznych/etycznych oraz edukatorów etyki i bioetyki

Na finalną ocenę składa się:

- przygotowanie do zajęć i aktywny, konstruktywny udział w dyskusjach i pracach na zajęciach – 30 %

- napisanie pracy na podstawie zaprojektowanego i przeprowadzonego projektu badawczego z zakresu socjologii lub antropologii medycyny – 70%

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2 w semestrze