Etyka końca życia

seminaria monograficzne

mieszany: w sali i zdalnie

Celem zajęć jest: (1) Dostarczenie uczestnikom wiedzy teoretycznej, aparatu pojęciowego oraz narzędzi metodologicznych przydatnych do zrozumienia i poddania krytycznej analizie zagadnień moralnych pojawiających się w praktyce opieki nad pacjentami terminalnie chorymi; (2) Wykształcenie umiejętności dokonywania analizy normatywnej, formułowania ocen oraz doboru argumentów na rzecz określonego sposobu postępowania w przypadku terminalnie chorych pacjentów; (3) Uwrażliwienie uczestników na potrzeby pacjentów znajdujących się w terminalnej fazie choroby; (4) Uzmysłowienie założeń, praktycznej realizacji oraz ograniczeń medycyny paliatywnej jako formy opieki sprawowanej nad umierającymi pacjentami.

Celem zajęć jest: (1) Dostarczenie uczestnikom wiedzy teoretycznej, aparatu pojęciowego oraz narzędzi metodologicznych przydatnych do zrozumienia i poddania krytycznej analizie zagadnień moralnych pojawiających się w praktyce opieki nad pacjentami terminalnie chorymi; (2) Wykształcenie umiejętności dokonywania analizy normatywnej, formułowania ocen oraz doboru argumentów na rzecz określonego sposobu postępowania w przypadku terminalnie chorych pacjentów; (3) Uwrażliwienie uczestników na potrzeby pacjentów znajdujących się w terminalnej fazie choroby; (4) Uzmysłowienie założeń, praktycznej realizacji oraz ograniczeń medycyny paliatywnej jako formy opieki sprawowanej nad umierającymi pacjentami.

Treści szczegółowe: Problem śmierci w filozofii analitycznej i fenomenologii. Ewolucja definicji i kryteriów śmierci. Umieranie - zmiany postaw wobec śmierci i style umierania w kulturze zachodniej wg Ph. Arièsa. Czy tanatologia kulturowa to science fiction into the past ? Analizy M. Vovelle’a. Medykalizacja śmierci. Umieranie w epoce ponowoczesnej: liberalny wzorzec pełnej kontroli a komunitarystyczny wzorzec spokojnej śmierci. Pojęcie stanu terminalnego i fazy terminalnej. Etyczne podstawy tanatologii lekarskiej. Zasada zgody, zasada środków zwyczajnych (proporcjonalnych) i nadzwyczajnych (nieproporcjonalnych). Pojęcie środków daremnych (terapii uporczywej) i środków minimalnych (podstawowych). Zasada podwójnego skutku a analgezja stanów terminalnych. Problem sedacji paliatywnej. Etyczna analiza pojęcia działania i zaniechania oraz zaniechania i zaprzestania. Problem sztucznego nawadniania i odżywiania w fazie terminalnej. Kontrowersje wokół końca życia. Dokumenty pro futuro – analiza aspektów bioetycznych. Problem oceny jakości życia. Eutanazja i lekarska pomoc w samobójstwie: dyskusje etyczne a regulacje prawne. Analiza strategii argumentacji. Opieka hospicyjna i medycyna paliatywna. Ruch hospicyjny: historia i współczesność. Formy opieki hospicyjnej.

Ad Hoc Committee of the Harvard Medical School to Examine the Definition of Brain Death (1968).

Ph. Ariès, Człowiek i śmierć, PIW, Warszawa 1989.

A.Bartkowska-Śniatkowska A, Byrska-Maciejasz E, Cettler M, et al. Guidelines regarding ineffective maintenance of organ functions (futile therapy) in paediatric intensive care units. Anaesthesiol Intensive Ther 2021; 53, 5: 369–375.

DOI: https://doi.org/10.5114/ait.2021.111451 w jęz. polskim: Anestezjologia Intensywna Terapia 2021, 53, 5: 369–375.

G.S Belkin, Death before Dying, Oxford University Press, Oxford – New York 2014.

T. L. Beauchamp, J. F. Childress, Tradycyjne rozróżnienia i reguły rządzące zaprzestaniem leczenia, [w:] tychże, Zasady etyki medycznej, tłum. W. Jacórzyński, Książka i Wiedza, Warszawa 1996.

D. Birnbacher, E. Dahl (eds.), Giving Death a Helping Hand, International Library of Ethics, Law, and the New Medicine 38, Springer 2008.

D. Callahan, The Troubled Dream of Life. In Search of a Peaceful Death, Simon&Schuster, New York-London 1993;

D. Callahan, The Tyranny of Survival and Other Pathologies of Civilized Life, Macmillan Publishing Co., New York 1973.

M.J. Cholbi (ed.), Euthanasia and Assisted Suicide, Praeger, Santa Barbara-Denver 2017.

J. Drążkiewicz, W stronę człowieka umierającego - o ruchu hospicyjnym w Polsce, Uniwersytet Warszawski, Instytut Socjologii, 1983.

A. Kübler, Siewiera J, Durek G, Kusza K, Piechota M, Szkulmowski Z., Wytyczne postępowania wobec braku skuteczności podtrzymywania funkcji narządów (terapii daremnej) u pacjentów pozbawionych możliwości świadomego składania oświadczeń woli na oddziałach intensywnej terapii, Anestezjologia Intensywna Terapia 2014, 46, 4, 229–234; in English: Kübler A, Siewiera J, Durek G, Kusza K, Piechota M, Szkulmowski Z: Guidelines regarding the ineffective maintenance of organ functions (futile therapy) in ICU patients incapable of giving informed statements of will. Anaesthesiol Intensive Ther 2014; 46: 215–220.

J. M. Fischer (red.), The Metaphysics of Death, Stanford University Press, Stanford 1993

E. Kübler-Ross, Rozmowy o śmierci i umieraniu, tłum. I. Doleżal - Nowicka, PAX, Warszawa 1979.

P. Lee, Total Brain Death and the Integration of the Body Required of a Human Being. Journal of Medicine and Philosophy, 2016,41, 300 – 314. doi:10.1093/jmp/jhw005

J.P. Lizza, Defining death: beyond biology. Diametros 2018, 55, 1–19. DOI: 10.13153/diam.1172

P. Łuków (red. nauk.), Zrozumieć śmierć człowieka , Polskie Stowarzyszenie Koordynatorów Transplantacyjnych 2015

McMahan, The Ethics of Killing: Problems at the Margins of Life, Oxford University Press 2003.

Jeff Malpas i R. C. Solomon (red.), Death and Philosophy, Routledge, London - New York 1998

D. Marquis, Death is a biological phenomenon. Diametros 2018, 55, 20–26. DOI: 10.13153/diam.1173

F. G. Miller, R.D. Truog, Death, Dying, and Organ Transplantation. Reconstructing Medical Ethics at the End of Life. Oxford University Press, Oxford – New York 2012.

Nair- Collins, M. (2018) A biological theory of death: characterization, justification, and implications. Diametros 55, 27–43. DOI: 10.13153/diam.1174

President’s Commission for the Study of Ethical Problems in Medicine and Biomedical and Behavioral Research (1981). Defining Death. https://repository.library.georgetown.edu/bitstream/handle/10822/559345/defining_death.pdf?sequence=1&isAllowed=y

President’s Council of Bioethics. (2008). Controversies in the Determination of Death. A White Paper. https://repository.library.georgetown.edu/bitstream/handle/10822/559343/Controversies%20in%20the%20Determination%20of%20Death%20for%20the%20Web.pdf?sequence=1&isAllowed=y

M.Pabst Battin, Ending Life, Oxford University Press, Oxford 2005.

Polskie Towarzystwo Pediatryczne, Zaniechanie i wycofanie się z uporczywego leczenia podtrzymujacego zycie u dzieci, Warszawa 2011.

L.A. Roscoe, D.P. Schenck, Communication and Bioethics at the End of Life. Real Cases, Real Dilemmas, Springer International Publishing AG 2017.

J. Różyńska, W. Chańska (red), Bioetyka, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.

P. Singer, O życiu i śmierci. Upadek etyki tradycyjnej, przeł. A. Alichniewicz i A. Szczęsna, PIW, Warszawa 1997.

Szeroczyńska, Eutanazja i wspomagane samobójstwo. Studium prawnoporównawcze, Universitas, Kraków 2004.

Uniform Determination of Death Act (1981). http://www.lchc.ucsd.edu/cogn_150/Readings/death_act.pdf

M. Vovelle, Śmierć w cywilizacji Zachodu. Od roku 1300 po współczesność, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2005.

M. Warnock, E. Macdonald, Easeful Death, Oxford University Press, Oxford 2009

M. Webb, The Good Death. The New American Search to Reshape the End of Life, Bantam Books, New York 1999.

S.J. Youngner, G.K. Kimsma, Physician-Assisted Death in Perspective. Assessing the Dutch Experience, Cambridge University Press, Cambridge 2012.

R. Zaner (ed.), Death: Beyond Whole-Brain Criteria, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht-Boston-London 1988.

I. Ziemiński, Zagadnienie śmierci w filozofii analitycznej, TN KUL Lublin 1999;

I. Ziemiński Metafizyka śmierci, Wydawnictwo WAM, Kraków 2010.

Nabyta wiedza:

ma gruntowną znajomość podstawowych zagadnień i problemów etycznych pojawiających się w medycynie końca życia

(K_W02);

zna i rozumie multi- i interdyscyplinarną terminologię stosowaną w dyskusjach etycznych dotyczących końca życia

(K_W03);

ma uporządkowaną, specjalistyczną wiedzę o głównych stanowiskach filozoficznych, podejściach normatywnych oraz strategiach argumentacyjnych stosowanych we współczesnych dyskusjach do-tyczących problematyki końca życia

(K_W09);

zna i rozumie paradygmat tanatologii filozoficznej

(K_W 10);

zna w pogłębionym stopniu współczesne spory bioetyczne dotyczące medycyny końca życia

(K-W15).

Nabyte umiejętności:

prawidłowo identyfikuje, interpretuje i analizuje problemy i konflikty etyczne dyskusjach dotyczących końca życia

(K_U01);

krytycznie analizuje teksty z zakresu tematyki seminarium oraz poglądy i argumenty innych autorów, w tym uczestników zajęć

(K_U02);

merytorycznie i poprawnie argumentuje, dobiera i konstruuje zaawansowane argumenty normatywne i faktyczne oraz formułuje odpowiedzi na krytykę;

prowadzi na poziomie zaawansowanym pracę badawczą pod kierunkiem prowadzącego seminarium, wymagającą samodzielnego wyszukiwania, analizowania i oceniania informacji pochodzących z różnych źródeł oraz integrowania wiedzy z różnych dyscyplin nauki, z których dorobku korzysta bioetyka

(K_U03);

umie przeprowadzić pogłębioną analizę etyczną przypadku i sformułować rekomendację

(K_U04);

posiada zaawansowaną umiejętność przygotowania pisemnych prac analityczno-krytycznych związanych z tematyką seminarium

(K_U13);

posiada zaawansowaną umiejętność przygotowania wystąpień ustnych związanych z tematyką seminarium

(K_U14);

Nabyte kompetencje społeczne:

potrafi krytycznie oceniać posiadaną wiedzę, pozyskiwane informacje i odbierane treści

(K_K01);

docenia znaczenia refleksji etycznej dla rozwoju nauki, technologii. cywilizacji i społeczeństwa

(K_K02);

podejmuje i inicjuje działania badawcze, planując i organizując ich przebieg;

odznacza się rzetelnością, rozwagą i zaangażowaniem w projektowaniu, planowaniu i realizowaniu działań badawczych

(K_K06);

potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role

(K_K07).

aktywność (w tym obecność, przygotowanie do zajęć, udział w dyskusjach) – 40 %

przygotowanie i wygłoszenie referatu – 30%

przygotowanie pisemnej analizy krytycznej wybranego tekstu (książki lub artykułu) z zakresu tematyki seminarium lub analizy wybranego przypadku/problemu z zakresu tematyki seminarium (case study lub esej argumentacyjny) – 30 %

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2