Filozofa średniowieczna

fakultatywne

Fakultet z filozofii średniowiecznej jest rozwinięciem i pogłębieniem problematyki wykładanej w ramach zajęć kursowych z historii filozofii średniowiecznej. Zajęcia są prezentacją dziejów filozofii w układzie problemowym, dzięki czemu student zyskuje możliwość nowego spojrzenia na kształtowanie się w średniowieczu ogólnego zagadnienia relacji filozofii i teologii i wyłaniającej się na tym tle szczegółowszej problematyki filozoficzno-językowej, metafizycznej, psychologicznej, kosmologicznej i teoriopoznawczej. Dopełnieniem wykładów są ćwiczenia oparte na lekturze tekstów źródłowych. Ćwiczenia mają za zadanie przygotować warsztatowo studenta do samodzielnej pracy badawczej.

Fakultet z filozofii średniowiecznej jest rozwinięciem i pogłębieniem problematyki wykładanej w ramach zajęć kursowych z historii filozofii średniowiecznej. Zajęcia są prezentacją dziejów filozofii w układzie problemowym, dzięki czemu student zyskuje możliwość nowego spojrzenia na kształtowanie się w średniowieczu ogólnego zagadnienia relacji filozofii i teologii i wyłaniającej się na tym tle szczegółowszej problematyki filozoficzno-językowej, metafizycznej, psychologicznej, kosmologicznej i teoriopoznawczej. Przyjrzymy się pojęciom filozofii średniowiecznej, takim jak: byt, Bóg, uniwersalia, dialektyka, spekulacja językowa, dusza, forma substancjalna, intelekt, wieczność świata. Ponadto, w tej problemowej perspektywie przedstawione są formowanie i wzajemne oddziaływanie (w tym spory) szkół i nurtów filozoficznych. Podczas wykładów zostaną zaprezentowane w sposób przekrojowy wybrane zagadnienia filozoficzne. Rozważane są więc następujące zagadnienia: jak rozumiano w okresie średniowiecza relację filozofii do teologii; związki łączące naukę o Bogu i o moralności z problematyką logiczną i gramatyczną; dlaczego dla myślicieli średniowiecznych tak istotny był spór o uniwersalia; problematyka psychologiczna i poznawcza w świetle sporów o jedność formy substancjalnej i jedyność intelektu („awerroizm” łaciński i potępienia paryskie); Spór o wieczność świata; fakultatywnie – kwestia wszechmocy Bożej.

Dopełnieniem wykładów są ćwiczenia oparte na lekturze tekstów źródłowych. Ćwiczenia mają za zadanie przygotować warsztatowo studenta do samodzielnej pracy badawczej.

Wykład

Wybrana literatura przedmiotu

„Przewodnik po filozofii średniowiecznej. Od św. Augustyna do Joachima z Fiore”, A. Kijewska (red.); W. Seńko, „Jak rozumieć filozofię średniowieczną”; E. Gilson, Ph. Boehner, „Historia filozofii chrześcijańskiej”; Z M. Olszewski, „O praktycznej bądź teoretycznej naturze teologii”; T. Tiuryn, „Boecjusz i problem uniwersaliów”; G. R. Evans, „Filozofia i teologia w średniowieczu”; K. Krauze-Błachowicz, „Jan z Głogowa i tradycja gramatyki spekulatywnej”; „Wprowadzenia” we wszystkich trzech tomach serii PWN „Wszystko to ze zdziwienia. Antologia tekstów filozoficznych” z XII, XIII i XIV wieku; Z. Kuksewicz, „Awerroizm łaciński XIII wieku”, E. Jung-Palczewska, „Thomas Wilton i dyskusje o nieskończonej mocy Boga”.

Ćwiczenia

Ćwiczenia są w znacznym stopniu uzupełnieniem wykładu, ale możliwe są także zmiany w układzie lektur, zgodne z zainteresowaniami uczestników.

Proponowane teksty źródłowe to:

Piotr Abelard, „Logica ‘Ingredientibus’” (fragment komentarza do Izagogi Porfiriusza poświęcony uniwersaliom);

Teksty A.M.S. Boecjusza, Izydora z Sewilli, i Berengariusza z Tours [w: ] „Antologia tekstów filozoficznych i teologicznych z III-XII wieku”, E. Jung (red.);

Piotr Damiani, „O wszechmocy Bożej” (fragmenty);

Fragmenty tekstów Piotra Heliasa i Alana z Lille [w:] „Wszystko to ze zdziwienia. Antologia tekstów filozoficznych z XII wieku”, M. Frankowska-Terlecka (red.);

Fragmenty tekstów Boecjusza z Dacji, Jana Peckhama, Sigera z Brabancji, Artykuły paryskie potępione przez Stefana Tempier 7 marca 1277 [w:] „Wszystko to ze zdziwienia. Antologia tekstów filozoficznych z XIII wieku”, K. Krauze-Błachowicz (red.);

Fragmenty tekstów Tomasza z Erfurtu, Tomasza Wiltona, [w:] „Wszystko to ze zdziwienia. Antologia tekstów filozoficznych z XIV wieku” [w:] ,E. Jung-Palczewska (red.);

Tomasz z Akwinu: - „Traktat o Bogu” (kwestie 1-3); - „Kwestie dyskutowane o mocy Boga” (fragmenty); - „O wieczności świata” (fragmenty);

Siger z Brabantu, św. Tomasz z Akwinu, Idzi Rzymianin, „Spór o jedność intelektu” (fragmenty);

Wybór z pism Tomasza, Dunsa Szkota i Ockhama dot. uniwersaliów.

Nabyta wiedza:

- student wymienia i wyjaśnia podstawowe terminy filozofii średniowiecznej, prezentuje ich genezę i specyficzne użycie u poszczególnych omawianych myślicieli;

- charakteryzuje najważniejsze średniowieczne tradycje i nurty filozoficzne, ukazuje ich główną charakterystykę i wzajemne zależności;

- przedstawia genezę najważniejszych pojęć i kategorii, którymi dzisiaj operuje historyk filozofii;

- wymienia trudności warsztatowe stojące przed historykiem filozofii, charakteryzuje kontrowersje i nierozstrzygnięte problemy historii filozofii średniowiecznej.

Nabyte umiejętności:

- student analizuje teksty źródłowe, wskazuje na zawarte w ich założenia i rekonstruuje argumentację; ukazuje specyfikę literacką i kontekst kulturowy omawianych tekstów;

- w miarę możliwości, porównuje przekład tekstu źródłowego z językiem oryginału (przynajmniej w zakresie kluczowych terminów);

- formułuje pytania badawcze i własne hipotezy.

Nabyte kompetencje społeczne:

- student dyskutuje w sposób kulturalny i rzeczowy; formułuje własne stanowisko w dyskusji;

poddaje je krytycznej ocenie;

- pracuje w grupie;

- wyjaśnia znaczenie średniowiecznego dziedzictwa filozoficznego.

Wykład: Egzamin ustny, aktywność na zajęciach

Ćwiczenia: Sprawdzian ustny, aktywność na zajęciach, lektura zadanych tekstów

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2