Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Filozofia umysłu

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3800-FU21-M
Kod Erasmus / ISCED: 08.1 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0223) Filozofia i etyka Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Filozofia umysłu
Jednostka: Wydział Filozofii
Grupy:
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

monograficzne

Założenia (opisowo):

Student powinien dysponować podstawową wiedzą z zakresu logiki / semiotyki logicznej i ontologii. Wymagana jest co najmniej bierna znajomość języka angielskiego, umożliwiająca lekturę anglojęzycznych tekstów filozoficznych.

Skrócony opis:

Celem wykładu jest zaznajomienie uczestników z najważniejszymi pojęciami i teoriami współczesnej analitycznej filozofii umysłu. Zakresem analiz objęte zostaną zarówno metafizyczne, epistemologicznie, semantyczne, jak i metodologiczne zagadnienia rozpatrywane w odnośnej subdyscyplinie filozoficznej.

Pełny opis:

I semestr

Pierwszy semestr wykładów poświęcony jest przede wszystkim rekonstrukcji i analizie zagadnień metafizycznych oraz metodologicznych w obrębie filozofii umysłu. Wśród takich zagadnień znajdują się przykładowo kwestie: (i) natury i struktury stanów (zdarzeń, własności) mentalnych; (ii) kryteriów odróżnienia stanów mentalnych od stanów fizycznych; (iii) rodzajów stanów mentalnych; (iv) relacji wiążących stany mentalne ze stanami fizycznymi; (v) perspektyw redukowalności sfery mentalnej do fizycznej; (vi) przyczynowości mentalnej; (vii) istnienia umysłów innych podmiotów; (viii) istnienia jaźni i kryteriów tożsamości osobowej w czasie. W centrum dyskutowanych dociekań leży wszakże klasyczny problem psychofizyczny, który przejawia się w następujących pytaniach: (1) Czy sfera mentalna w ogóle istnieje? (2) Jeżeli sfera mentalna istnieje, to w jakich relacjach pozostaje do sfery fizycznej? (3) Jeżeli dziedzina fizyczna jest kauzalnie domknięta, to jak możliwa jest przyczynowość mentalna i w jaki sposób jest ona realizowana? Wspomniany problem sprowadza się w istocie do zagadnienia, jakie jest miejsce dla świadomego i aktywnego umysłu w świecie, który jest na wskroś fizyczny.

Plan wykładu w I semestrze uwzględnia kolejno następujące tematy:

1. Zagadnienia i problemy filozofii umysłu. Problematyka metafizyczna.

2. Stany mentalne: rodzaje, kryteria mentalności. Relacje psychofizyczne.

3. Rozwiązania dualistyczne (dualizm substancjalny - kartezjański i niekartezjański, dualizm własności, dualizm predykatów, dualizm hylemorficzny, dualizm emergentny).

4. Behawioryzm logiczny, metodologiczny i ontologiczny. Zagadnienie „innych umysłów”.

5. Teoria identyczności (typów, egzemplarzy). Argumenty i kontrargumentacje.

6. Materializm eliminacyjny.

7. Monizm anomalny.

8. Fizykalizm nieredukcyjny - funkcjonalizm, fizykalizm superwenientny (wieloraka realizacja, superweniencja, argumenty, zarzuty).

9. Niekonstruktywny naturalizm.

10. Zagadnienie przyczynowości mentalnej (zasada kauzalnego domknięcia, argument z przyczynowego wykluczenia, reakcje na argument.

11. Epifenomenalizm „stary” i „nowy”. Teoria podwójnego aspektu.

12. Instrumentalizm.

13. Rozwiązania emergentystyczne.

14. Panpsychizm.

15. Zagadnienie tożsamości osobowej: zagadnienia, stanowiska, argumentacje.

II semestr

Przedmiotem rekonstrukcji i krytycznej analizy w drugiej części wykładu będą między innymi następujące zagadnienia:

(i) Obliczeniowe modele umysłu [pojęcie maszyny Turinga, jego treść matematyczna i zastosowania w matematyce, obliczalność w sensie intuicyjnym i w sensie Turinga, teza Churcha-Turinga i jej znaczenie dla filozofii umysłu, analiza komputerowej metafory umysłu];

(ii) Teorie i pojęcie świadomości [historia pojęcia świadomości, rozróżnienie na trudny i łatwy problem świadomości, analiza najważniejszych rodzajów świadomości (świadomość dostępu, świadomość stanu, świadomość zjawiskowa), analiza natury i różnych aspektów świadomości: realizm vs. antyrealizm w odniesieniu do świadomości, analiza i krytyka koncepcji HoT i świadomości wnętrza, relacje między świadomością a intencjonalnością, rozróżnienie między własnościami świadomościowymi a funkcjonalnymi, status świadomości w kontekście sporu między różnymi wersjami redukcjonizmu i antyredukcjonizmu w filozofii umysłu];

(iii) Zagadnienie świadomości fenomenalnej, wrażeń i qualiów (korzenie tej problematyki: Locke (idee własności wtórnych), Hume (problem impresji i idei), Kant, Lotze, Peirce, problematyka wrażeń u Wittgensteina (doznania, język prywatny, pytanie o stanowisko Wittgensteina), wrażenia a własności intencjonalne w ujęciu W. Sellarsa, miejsce wrażeń w kontekście sporu redukcjonizm-antyredukcjonizm (tj. klasyczny emergentyzm, klasyczna teoria identyczności, nowsze postacie antyredukcjonizmu (Jackson, Nagel, Chalmers) i właściwe im argumenty (argumenty z wiedzy i argumenty modalne), krytyka nowego antyredukcjonizmu w kwestii świadomości i qualiów (Dennett, Churchland, Searle);

(iv) Zagadnienie intencjonalności [kryteria wyodrębniania stanów intencjonalnych, zagadnienie treści postaw sądzeniowych, różne koncepcje intencjonalności];

(v) Analiza sporu internalizmu i eksternalizmu w filozofii umysłu (internalizm i eksternalizm w odniesieniu do treści mentalnych, aktywny eksternalizm Chalmersa i Clarka);

(vi) Zagadnienie pojęcia i statusu psychologii potocznej, w tym analiza argumentów na rzecz eliminatywizmu;

(vii) Analiza zagadnień szczegółowych, dotyczących m.in. natury percepcji, introspekcji, pamięci, wyobraźni, emocji i empatii, itp.;

(viii) Zagadnienia istnienia umysłów zwierząt oraz możliwości poznania umysłów innych ludzi;

(ix) Analiza zagadnień związanych ze sferą wolicjonalną (wolna wola, wolicje, intencje, działania intencjonalne, usiłowania).

Literatura:

Literatura obowiązkowa:

Kim J. (2011), Philosophy of Mind, 3rd edition, Boulder: Westview Press.

Mandlik P. (2013), This is Philosophy of Mind, Wiley-Blackwell.

Literatura pomocnicza:

Kim, J. (2002), Umysł w świecie fizycznym. Esej na temat problemu umysłu i ciała oraz przyczynowania mentalnego, Warszawa: IFiS PAN.

Żegleń, U. (2007), Filozofia umysłu. Dyskusja z naturalistycznymi koncepcjami umysłu, Toruń: Adam Marszałek.

Braddon-Mitchell D., Jackson F (2007), Philosophy of Mind and Cognition, 2nd edition, Oxford: Blackwell.

Heil J. (2013), Philosophy of Mind: A Contemporary Introduction, New York - London: Routledge.

Beckermann A. (2008), Analytische Einführung in die Philosophie des Geistes, Berlin - New York: de Gruyter.

Jaworski W. (2011), Philosophy of Mind: A Comprehensive Introduction, Oxford: Wiley-Bleckwell.

Kind A. (2019), Philosophy of Mind in the Twentieth and Twenty-First Centuries, New York - London: Routledge.

Westphal J. (2016), The Mind-Body Problem, Cambridge, MA: MIT Press.

Lowe E.J. (2000), An Introduction to the Philosophy of Mind, Cambridge: Cambridge University Press.

Campbell N. (2005), A Brief Introduction to the Philosophy of Mind, Peterboroug: Broadview Press

Carruthers P. (2004), The Nature of Mind. An Introduction, New York - London: Routledge.

Crane T. (2001), Elements of Mind. An Introduction to the Philosophy of Mind, Oxford: Oxford University Press.

Ravenscroft I. (2005), Philosophy of Mind. A Beginner's Guide, Oxford: Oxford University Press.

McLaughlin B., Beckermann A., Walter S. (eds.) (2011), The Oxford Handbook of Philosophy of Mind, Oxford: Clarendon Press.

Chalmers D.J. (ed.) (2002), Philosophy of Mind: Classical and Contemporary Readings, New York - Oxford: Oxford University Press.

Efekty uczenia się:

Nabyta wiedza

Student:

- posiada uporządkowaną wiedzę szczegółową dotyczącą najważniejszych zagadnień i stanowisk w obrębie współczesnej filozofii umysłu;

- zna podstawowe metody badawcze i strategie argumentacyjne właściwe dla współczesnej filozofii umysłu;

- zna zaawansowaną terminologię filozoficzną w języku polskim i angielskim z zakresu analitycznej filozofii umysłu.

Nabyte umiejętności

Student:

- czyta i interpretuje tekst filozoficzny;

- przytacza główne tezy analizowanych tekstów i potrafi krytycznie odnieść się do zawartej w nich argumentacji;

- potrafi przedstawić filozoficzny problem wraz z argumentacją na rzecz jego rozwiązania;

- poprawnie posługuje się terminologią filozoficzną.

Nabyte kompetencje społeczne

Student:

- potrafi w rzetelny i życzliwy sposób zrekonstruować stanowisko oponenta;

- potrafi w jasny i zrozumiały sposób prezentować swoje poglądy grupie;

- jest otwarty na dyskusję i nowe propozycje rozwiązań problemów;

- potrafi wysłuchać osobę o odmiennych poglądach i w sposób merytoryczny odnieść się do jej przekonań.

Metody i kryteria oceniania:

Obecność na wykładzie jest obowiązkowa – student ma prawo do 2 nieobecności w semestrze. Wykład kończy pisemnym testem (zarówno w I semestrze, jak i w semestrze II). Ocena końcowa z przedmiotu jest średnią ocen z testu przeprowadzonego w I i II semestrze.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
ul. Banacha 2
02-097 Warszawa
tel: +48 22 55 44 214 https://www.mimuw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0-2b06adb1e (2024-03-27)