Ekonomiczne problemy polityki ochrony środowiska

obowiązkowe

w sali

Wykład poświęcony jest wybranym, ekonomicznym problemom polityki ochrony środowiska.

Kolejno przedstawione zostaną: elementy analizy decyzyjnej i narzędzia analizy ekonomicznej, praktyczne zastosowania ekonomicznej wyceny dóbr i zasobów środowiska przyrodniczego. Najszerzej omówione zostaną narzędzia regulacji w polityce ochrony środowiska, a przede wszystkim zastosowanie instrumentów ekonomicznych. Polityka ochrony środowiska zostanie przedstawiona głównie na poziomie krajowym, ze szczególnym uwzględnieniem doświadczeń najbogatszych krajów uprzemysłowionych, UE i Polski. Wskazane zostaną praktyczne uwarunkowania gospodarcze, społeczne i polityczne kształtujące i determinujące realizację programów związanych z ochroną środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem doświadczeń krajowych. Wykład obowiązkowy dla studentów MSOŚ UW i wyboru kierunkowego dla studentów WNE.

1. Polityka ochrony środowiska:

- przedmiot, zakres i podmioty polityki ochrony środowiska,

- ekonomiczne kryteria oceny,

- społeczno-polityczne kryteria oceny,

- kluczowe zasady polityki ochrony środowiska.

2/3. Metody analizy problemów decyzyjnych:

- identyfikacja, klasyfikacja, ocena projektów,

- metody bilansowe (materia, energia, przepływy pieniężne),

- metody optymalizacyjne,

- analiza wielokryterialna,

- ocena ryzyka,

- techniki oceny projektów,

- analiza "cyklu życia",

- ocena wpływu na środowisko (EIA, SEIA).

4/5. Metody analizy ekonomicznej:

- efektywność ekonomiczna a efektywność kosztowa,

- tradycyjna analiza kosztów i korzyści (AKK),

- czynnik czasu i stopa dyskontowa,

- rachunek wartości zaktualizowanych,

- mierniki opłacalności przedsięwzięć,

- uwzględnianie efektów jakościowych i niemierzalnych,

- narzędzia dla polityki ochrony środowiska.

6. Wartościowanie środowiska przyrodniczego:

- specyfika zasobów, dóbr i usług środowiska,

- nierynkowe korzyści czerpane ze środowiska,

- pojęcie "całkowitej wartości ekonomicznej",

- problem wartości nieużytkowej,

- metody bezpośredniego wartościowania,

- metody pośredniego wartościowania,

- praktyczne przykłady oszacowań wartości.

7. Instrumenty prawno-administracyjne:

- regulacja nakazowa (command-and-control),

- normy emisyjne, imisyjne, technologiczne i produktowe,

- wady i zalety regulacji bezpośredniej,

- administrowanie, kontrola i monitoring.

8. Instrumenty ekonomiczne:

- wykorzystywanie mechanizmów systemu rynkowego,

- walory i ograniczenia regulacji pośredniej,

- klasyfikacja instrumentów ekonomicznych,

- kryteria oceny i wyboru instrumentów ekonomicznych.

9/10. Przegląd ekonomicznych instrumentów:

- opłaty emisyjne, produktowe, użytkowe i administracyjne,

- systemy depozytowe i zastawy ekologiczne,

- zbywalne pozwolenia na korzystanie ze środowiska,

- podatki i ekologiczna reforma podatkowa,

- subwencje,

- opłaty karne.

11. Porównanie regulacji bezpośredniej i pośredniej:

- kryterium skuteczności regulacji,

- kryterium kosztu regulacji,

- zagadnienie postępu technicznego,

- problem zaostrzania regulacji.

12. Aktualne problemy polityki ochrony środowiska:

- uwarunkowania polityczne, prawne i systemowe,

- świadomość społeczna i edukacja,

- znaczenie i rola regulacji bezpośredniej,

- rosnąca popularność ekonomicznych instrumentów,

- zagadnienie dobrowolnych porozumień,

- trwały rozwój i jego mierniki.

13. Krajowe i ponadnarodowe polityki ochrony środowiska:

- polityka ochrony środowiska w krajach rozwijających się,

- polityka ochrony środowiska w krajach postkomunistycznych,

- polityka ochrony środowiska w krajach OECD,

- polityka ochrony środowiska Unii Europejskiej,

- porozumienia międzynarodowe.

14/15. Polska polityka ochrony środowiska:

- uwarunkowania historyczne,

- ogólny zarys stanu środowiska,

- dokumenty "Polityka Ekologiczna Państwa",

- fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej,

- finansowanie ochrony środowiska,

- ocena realizacji krajowej polityki ochrony środowiska,

- bieżące zadania polityki ochrony środowiska.

PODSTAWOWA

Ison S., Peake S., Wall S., 2002. Environmental Issues and Policies. Pearson Education, Harlow.

Śleszyński J., 2000. Ekonomiczne problemy ochrony środowiska. Aries, Warszawa.

UZUPEŁNIAJĄCA

Famielec J., 1999. Straty i korzyści ekologiczne w gospodarce narodowej. PWN, Warszawa-Kraków.

Fiedor B. (red.), 2002. Podstawy ekonomii środowiska i zasobów naturalnych. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.

Folmer H., Gabel L., Opschoor H. (red.), 1996. Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych. Krupski i S-ka, Warszawa.

Plich M., 2002. Budowa i zastosowanie wielosektorowych modeli ekonomiczno-ekologicznych. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Śleszyński J. (red.), 2004. Ekologiczna reforma podatkowa. Wyzwanie dla polskiej polityki ochrony środowiska. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok.

Tietenberg T., 2001. Environmental Economics and Policy. Addison-Wesley-Longman, Boston.

Winpenny J.T., 1995. Wartość środowiska. Metody wyceny ekonomicznej. PWE, Warszawa.

Żylicz T., 1989. Ekonomia wobec problemów środowiska przyrodniczego. PWN, Warszawa.

A. Wiedza

1. Student zna podstawy i zasady polityki ochrony środowiska z uwzglednieniem ekonomicznych i społeczno-politycznych kryteriów jej oceny.

2. Student zna techniki i metody analizy problemów decyzyjnych dotyczących środowiska, a w tym: bilansowe, optymalizacyjne, wielokryterialne, cyklu życia, oceny wpływu na środowisko (OOŚ, SOOŚ).

3. Student zna metody analizy ekonomicznej (AKK) w powiązaniu z wyceną środowiska przyrodniczego. Zna metody bezpośredniego i pośredniego wartościowania nierynkowych dóbr i usług środowiskowych.

4. Student ma wiedzę na temat instrumentów polityki ochorny środowiska ze szczególnym uwzglednieniem instrumentów prawno-administracyjnych i ekonomicznych.

5. Student zna szerokie spektrum instrumentów ekonomicznych: opłaty emisyjne i produktowe, systemy depozytowe, zbywalne pozwolenia na korzystanie ze środowiska, podatki i ekologiczną reformę podatkowa, subwencje.

6. Student zna przewagi relulacji ekonomicznej dotyczące elastyczności regulacji, efektywności kosztowej i pobudzania do stosowania czystszych technologii.

7. Student zna aktualne problemy polityki ochrony środowiska związane ze stosowaniem instrumentów ekonomicznych i zaleceniami strategii rozwoju trwałego i zrównoważonego.

8. Student zna specyfikę polityki ochrony środowiska w krajach rozwniętych, rozwijajacych się i postkomunistycznych. Zna podstawowe przesłanki polityk i regulacji stosowanych w krajach Unii Europejskiej i w wymiarze międzynarodowym.

9. Student zna i rozumie polską politykę ochrony środowiska z uwzględnieniem jej perspektywy historycznej i aktulanie stosowanych narzędzi regulacyjnych. Ma wiedzę na temat krajowych mechanizmów finansowania ochrony środowiska i problemów związanych ze środowiskowymi wymaganiami formułowanymi przez Unię Europejską.

S2A_W01, S2A_W02, S2A_W03, S2A_W04, S2A_W05, S2A_W06, S2A_W07, S2A_W08, S2A_W09

B. Umiejętności

1. Student potrafi właściwie zinterpretować realne problemy polityki, a w szczególności sposoby definiowania i rozwiązywania zadań w dziedzinie polityki ochrony środowiska.

2. Student potrafi wskazać znaczenie i praktyczne zastosowanie mechanizmów ekonomicznych w realizacji celów polityki ochrony środowiska.

3. Student potrafi określić ekonomicznie uzasadnione rozwiązania bieżących problemów polskiej polityki ochrony środowiska.

S2A_U01, S2A_U02, S2A_U03, S2A_U04, S2A_U05, S2A_U06, S2A_U07, S2A_U08

C. Kompetencje społeczne

1. Student ma świadomość, że ochrona środowiska kosztuje i suma korzyści społecznych netto decyduje o racjonalności decyzji politycznych w zakresie ochrony środowiska.

2. Student potrafi wykorzystać wiedzę o ekonomicznych aspektach polityki ochronnej do wspierania inicjatyw i przedsięwzięć uzasadnionych ze społecznego punktu widzenia.

S2A_K01, S2A_K03, S2A_K04, S2A_K05

Egzamin ustny

Nie