Historia literatury polskiej po 1864 roku [3001-11A3LP] Rok akademicki 2021/22
Ćwiczenia, grupa nr 7

Semestr zimowy:

1. Zajęcia organizacyjne.

2. J. I. Kraszewski, „Dziecię Starego Miasta” - wydanie dowolne;

J. Maciejewski, „Powstanie styczniowe a przełom kulturowy połowy wieku”, [w:] „Literatura południa wieku. Twórczość lat sześćdziesiątych XIX stulecia wobec romantyzmu i pozytywizmu”, red. J. Maciejewski, Warszawa 1992.

M. Woźniakiewicz-Dziadosz, „Powieści powstańcze Bolesławity”, [w:] „Zdziwienia Kraszewskim”, red. M. Zielińska, Wrocław 1990.

G. Borkowska, „J. I Kraszewski”, [w:] tejże, „Pozytywiści i inni”, Warszawa 1996.

3. A. Wiślicki, „Groch na ścianę”; A. Świętochowski, „My i wy”; P. Chmielowski, „Niemoralność w literaturze”, P. Chmielowski, „Utylitaryzm w literaturze” [w:] „Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu”, red. J. Kulczycka-Saloni, Wrocław 1985;

E. Warzenica-Zalewska, „Przełom scjentystyczny w publicystyce warszawskiego »obozu młodych« (lata 1866-1876)”, Warszawa 1978 – wybrane fragmenty.

4.

Eliza Orzeszkowa, „Marta” - wydanie dowolne;

E. Orzeszkowa, „Kilka uwag nad powieścią”; „O powieściach T. T. Jeża z rzutem oka na powieść w ogóle” [w:] „Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu”.

M. Żmigrodzka, „Strategia powieści tendencyjnej”, w: tejże, „Orzeszkowa. Młodość pozytywizmu”, Warszawa 1965.

A. Górnicka-Boratyńska, „»Marta« i »Maria« – kwestia kobieca w twórczości Elizy Orzeszkowej”, [w:] tejże, „»Stańmy się sobą«. Cztery projekty emancypacji (1863–1939)”, Warszawa 2001.

[Ewentualnie jako kontekst: E. Orzeszkowa „Cham” – wydanie dowolne;

M. Głowiński, „«Cham» czyli pani Bovary nad brzegami Niemna”, [w:] „«Lalka» i inne. Studia w stulecie polskiej powieści realistycznej”, red. J. Bachórz i M. Głowiński, Warszawa 1992].

5.

A. Świętochowski, „Dumania pesymisty”, oprac. Ewa Paczoska, Warszawa 2002;

- J. Tomkowski, „Geniusz i miliony”, [w:] tegoż, „Mój pozytywizm”, Warszawa 1993.

D. M. Osiński, „Aleksander Świętochowski w poszukiwaniu formy. Biografia myśli”, Warszawa 2011 - wybrane fragmenty.

[Ewentualnie jako kontekst: A. Świętochowski, „Ona”, „Sam w sobie”, „Klub szachistów”, [w:] tegoż, „Nowele i opowiadania”, oprac. S. Sandler, BN I-185; A. Mazur, „»Ludi bene fundati«? Dylematy etyczne w »Tragikomedii prawdy« Aleksandra Świętochowskiego”, w: „Etyka i literatura. Pisarze polscy lat 1863–1918 w poszukiwaniu wzorów życia i sztuki”, red. E. Ihnatowicz, E. Paczoska, Warszawa 2006].

6.

E. Orzeszkowa, „Meir Ezofowicz” - wydanie dowolne;

A. Świętochowski, cykl nowel „O życie” – wydanie dowolne;

E. Orzeszkowa, „O Żydach i kwestii żydowskiej” - wybrane fragmenty.

W. Panas, „Sacer: święty-przeklęty. Obraz judaizmu w literaturze polskiej drugiej połowy XIX wieku”, [w:] tegoż, „Pismo i rana. Szkice o literaturze polsko-żydowskiej”, Lublin 1996.

7.

A. Asnyk, „Sen grobów”, „Nad głębiami”;

T. Mocarska-Tycowa, „Wybory i konieczności. Poezja Asnyka wobec gustów estetycznych i najważniejszych pytań swoich czasów”, Toruń 1990 – rozdz. 1: „Między nicością a grobów marzeniem” i rozdz. 3: „Historia. Ludzkość. Natura”.

W. Ratajczak, „Piotra Chmielowskiego argumenty przeciw poetom i poezji (w „Zarysie literatury z ostatnich lat szesnastu”)”, „Poznańskie Studia Polonistyczne”. Seria Literacka 2012, nr 19 („Poeci za bramą utopii”).

M. Płachecki, „Dekadentyzm południa wieku. Rekonesans”, „Studia Filologiczne Akademii Świętokrzyskiej” 2002, t. 17.

8- 9. Do uzgodnienia ze studentami dwie spośród trzech możliwości:

G. Zapolska, „Kaśka Kariatyda” - wydanie dowolne;

G. Zapolska, „Przedmowa do „Kaśki Kariatydy””, w: „Modernizm. Spotkania. Antologia”, pod red. E. Paczoskiej i L. Magnone, Warszawa 2008.

H. Sienkiewicz, „O naturalizmie w powieści. Dwa odczyty”, [w:] „Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu”.

K. Kłosińska, „Ciało, ubranie, pożądanie. O wczesnych powieściach Gabrieli Zapolskiej”, Kraków 1999 – rozdz. 2: „Ciało”.

A.Sygietyński, „Wysadzony z siodła” – wydanie dowolne;;

A. Sygietyński, „Współczesna powieść we Francji. Gustaw Flaubert”, [w:] tegoż, „Pisma krytycznoliterackie”, t. 1, Kraków 1971, s. 91-161.

E. Paczoska, „Teoretyk w laboratorium naturalizmu”, [w:] J. Kulczycka-Saloni, D. Knysz-Rudzka, E. Paczoska, „Naturalizm i naturaliści w Polsce”, Warszawa 1991.

A. Dygasiński, „Gody życia” – wydanie dowolne;

E. Paczoska, „Adolf Dygasiński. Drogi i bezdroża naturalizmu”, [w:] J. Kulczycka- Saloni, D. Knysz-Rudzka, E. Paczoska,” Naturalizm i naturaliści w Polsce”, Warszawa 1992.

J. Sztachelska, „Od Darwina do mitu. Rzecz o Adolfie Dygasińskim”, „Litteraria Copernicana” 2009/2 (4).

10.

B. Prus, „Faraon”– wydanie dowolne;

H. Sienkiewicz, „Ogniem i mieczem” – wydanie dowolne;

- A. Świętochowski, „Fałszywe arcydzieło”; B. Prus, „„Ogniem i mieczem”, powieść z lat dawnych Henryka Sienkiewicza”; H. Sienkiewicz, „O powieści historycznej”, [w:] „Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu”.

- L. Szaruga, „»Faraon« jako powieść o państwie”, „Teksty : teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 5 (23) 1975, s. 87-103.

11.

B. Prus, „Lalka”, oprac. J. Bachórz, Wrocław 1998;

B. Prus, „Słówko o krytyce pozytywnej”, [w:] tegoż, „Pisma”, red. Z. Szweykowski, Warszawa 1950, t. 29.

Ewa Paczoska, „Lalka czyli rozpad świata”, Białystok 1995 (lub wydanie następne).

12.

S. Witkiewicz, „Na przełęczy”, t. 1-2, oprac. R. Hennel, Kraków 1978;

S. Witkiewicz, „Malarstwo i krytyka u nas”; „Mickiewicz jako kolorysta”, [w:] tegoż, „Sztuka i krytyka u nas”, red. J. Z. Jakubowski i M. Olszaniecka, Kraków 1971.

M. Kabata, „Warszawska batalia o nową sztukę („Wędrowiec" 1884–1887)", Warszawa 1978 – wybrane fragmenty.

M. Vražic, „Stanisław Witkiewicz i Witkacy. Dwa paradygmaty sztuki, dwie koncepcje kultury”, Warszawa 2013 - wybrane fragmenty.

13.

M. Konopnicka, „Nowele”, oprac. A. Brodzka, Warszawa 1962 („Obrazki więzienne”, „ Panna Florentyna”, „Maryśka”, „Józefowa”, „Krysta”);

E. Orzeszkowa, „Powieść a nowela”, [w:] „Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu” .

L. Magnone, „Maria Konopnicka. Lustra i symptomy” – wybrane fragmenty.

T. Budrewicz, „Fizjonomie więźniów w obrazkach więziennych Konopnickiej”, [w:] „Ludzie – rzeczy – obrazy. Studia i szkice o epoce Marii Konopnickiej”, pod red. T. Budrewicza i Z. Fałtynowicza, Suwałki 2004.

14.

B. Prus, „Emancypantki” – wydanie dowolne;

M. Głowiński, „Anioł wśród fałszywych języków (O »Emancypantkach« Prusa)”, [w:] tegoż, „Gry powieściowe”, Warszawa 1973.

T. Budrewicz, „Filozofia profesora Dębickiego sposobem analitycznym wyłożona”, [w:] „Prus i inni. Prace ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Ficie”, red. J. Malik, E. Paczoska, Lublin 2003, s. 97-125.

15.

H. Sienkiewicz, „Bez dogmatu” – wydanie dowolne;

H. Markiewicz, „Bezdogmatowcy i melancholicy”, w: tegoż, „W kręgu Żeromskiego”, Warszawa 1977.

A. Rozpłochowska, „ Dekadentyzm utracony”, „Pamiętnik Literacki” 2006, z. 4.

Semestr letni:

1.

„Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski”, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, Wrocław 1973 i nast.: A. Górski, „Młoda Polska”; S. Przybyszewski, „Confiteor”; W. Nałkowski, „Forpoczty ewolucji psychicznej i troglodyci”.

K. Wyka, „Spór pokoleń i zagadnienie początków Młodej Polski”,[ w:] tegoż, „Młoda Polska”, t. I, Kraków 1987, s. 122-146.

R. Nycz, „Kilka uwag o literackiej formacji modernistycznej”, [w:] tegoż, „Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie”, Wrocław 1997

17.

2.

I. Dąbrowski, „Śmierć” – wydanie dowolne;

D. Knysz-Rudzka, „Ignacy Dąbrowski czyli naturalistyczne progi Młodej Polski”, [w:] Naturalizm i naturaliści w Polsce, red. J. Kulczycka-Saloni, D. Knysz-Rudzka, E. Paczoska, Warszawa 1992.

S. Sontag, „Choroba jako metafora”, Warszawa 1999 - wybrane fragmenty.

T. Walas, „Ku otchłani (dekadentyzm w literaturze polskiej 1890-1905)”, Kraków 1986 – wybrane fragmenty.

3.

S. Przybyszewski, „Requiem aeternam”, [w:] tegoż, „Poematy prozą”, wybór, wstęp i oprac. G. Matuszek, Kraków 2003;

G. Matuszek, „Stanisław Przybyszewski – pisarz nowoczesny. Eseje i proza – próba monografii”, Kraków 2008 - wybrane fragmenty;

A. Z. Makowiecki, „Norma to głupota, degeneracja zaś to geniusz”, [w:] „Obraz głupca i szaleńca w kulturach słowiańskich”, red. T. Dąbek-Wigrowa, A. Z. Makowiecki, Warszawa 1996;

P. Dybel, „Pogrzeb Edypa. O »Requiem aeternam« Stanisława Przybyszewskiego”, [w:] tegoż, „Urwane ścieżki. Przybyszewski – Freud – Lacan”, Kraków 2000.

4.

S. W. Reymont, „Ziemia obiecana” (BN I - 286);

M. Popiel, „Brzydota i patos cywilizacji. »Ziemia obiecana« Władysława Reymonta”, [w:] tejże, „Oblicza wzniosłości. Estetyka powieści młodopolskiej”, Kraków 1999.

E. Rybicka, „Problematyka urbanistyczna w literaturze polskiej XVIII i XIX wieku”, „Modernizowanie miasta”, [w:] tejże, Modernizowanie miasta. Zarys problematyki urbanistycznej w nowoczesnej literaturze polskiej”, Kraków 2003 – wybrane fragmenty.

5.

M. Komornicka, „Biesy” oraz wybór poezji i esejów;

A. Baranowska, „Gdzie idziesz…? „[w:] tejże, „Kraj modernistycznego cierpienia”, Warszawa 1981.

E. Paczoska, „Gdzie jest Komornicka?”, [w:] „Przerabianie XIX wieku”, oprac. E. Paczoska, B. Śleszyński, Warszawa 2011.

„Poetki Młodej Polski”, oprac. Jan Z. Jakubowski, Warszawa 1963 (wybór).

6.

W. Berent, „Próchno” (BN I - 234);

M. Popiel, „Oblicza wzniosłości. Estetyka powieści młodopolskiej,” Kraków 1999 – rozdz. 4: „Ironia, paradoks i »człowiek dostojny«”.

A. Z. Makowiecki, „Twórczość i improduktywizm”, [w:] tegoż, „Młodopolski portret artysty”, Warszawa 1971.

M. Podraza-Kwiatkowska, „Bóg, ofiara, clown czy psychopata? O roli artysty na przełomie XIX i XX wieku”, w: tejże, „Młodopolskie harmonie i dysonanse”, Warszawa 1969.

7.

K. Irzykowski, „Pałuba” (BN I 240).

E. Paczoska, „Tajemnice »Pałuby«”, [w:] J. Kulczycka-Saloni, D. Knysz-Rudzka, E. Paczoska, „Naturalizm i naturaliści w Polsce”, Warszawa 1992.

K. L. Koniński, „Katastrofa wierności. Uwagi o »Pałubie« Karola Irzykowskiego”, [w:] „Modernizm: Spotkania”, pod red. E. Paczoskiej i L. Magnone, Warszawa 2008, s. 334–345.

J. Franczak, „Poszukiwanie realności. Światopogląd polskiej prozy modernistycznej”, Kraków 2007 - wybrane fragmenty.

8.

S. Wyspiański, „Wyzwolenie” – wydanie dowolne;

M. Głowiński, „ Konstelacja »Wyzwolenia«”, [w:] tegoż, „Ekspresja i empatia. Studia o młodopolskiej krytyce literackiej”, Kraków 1997.

M. Popiel, „Wyspiański – artysta agonu, Starcie drugie: Wyspiański – Mickiewicz”, [w:] tejże, „Wyspiański. Mitologia nowoczesnego artysty”, Kraków 2008.

I. Sławińska, „Młodopolska batalia o teatr”, [w:] „Myśl teatralna Młodej Polski”, Warszawa 1966.

9.

-T. Miciński, „Kniaź Patiomkin”, [w:] tegoż, „Utwory dramatyczne”, t. I, Kraków 1996;

K. Irzykowski, „Dwie rewolucje”, [w:] tegoż, „Wybór pism krytycznoliterackich”, Wrocław 1975.

F. Ziejka, „»Kniaź Patiomkin«” Micińskiego a tradycja polskiego dramatu o rewolucji”, „Miesięcznik Literacki" 1979, nr 7.

S. Brzozowska, „Człowiek i historia w dramatach Tadeusza Micińskiego”, Opole 2009 – wybrane fragmenty.

10.

S. Żeromski, „Dzieje grzechu” – wydanie dowolne;

D. Trześniowski, „Kim jest Ewa Pobratyńska? Rzecz o antypsychologizmie Stefana Żeromskiego”, [w:] „Światy Stefana Żeromskiego”, red. M. Olszewska i G. Bąbiak, Warszawa 2005.

A.Zdanowicz, „Metafizyka i życie społeczne. Stefan Żeromski wobec problemów współczesności”, Warszawa 2005 – wybrane fragmenty.

11.

B. Leśmian, „Sad rozstajny”, [w:] tegoż, „Poezje wybrane” (BN I - 217);

B. Leśmian, „Przygody Sindbada Żeglarza” - wydanie dowolne;

B. Leśmian, „Z rozmyślań o Bergsonie”, [w:] tegoż, „Szkice literackie”, oprac. J. Trznadel, Warszawa 1959;

E. Boniecki, „Archaiczny świat Bolesława Leśmiana”, Gdańsk 2008 - wybrane fragmenty;

G. Leszczyński, „Wyobraźnia – symbol – egzotyka. Tropami fantastyki młodopolskiej”, [w:] tegoż, „Młodopolska lekcja fantazji. O przełomie antypozytywistycznym w literaturze fantastycznej dla dzieci i młodzieży”, Warszawa 1990.

12.

R. Jaworski, „Historie maniaków”, Kraków 1978;

K. Kłosiński, „Wokół »Historii maniaków«. Stylizacja. Brzydota. Groteska”, Kraków 1992 - wybrane fragmenty;

- R. Okulicz-Kozaryn, „Gest pięknoducha. Roman Jaworski i jego estetyka brzydoty”, Warszawa 2003 - wybrane fragmenty;

13.

S. Brzozowski, „Legenda Młodej Polski”, [w:] tegoż, „Eseje i studia o literaturze”, t. II (BN I - 258);

C. Rowiński, „Stanisława Brzozowskiego »Legenda Młodej Polski« na tle epoki”, Wrocław 1975;

A. Mencwel, „»No! Io non sono morto...«Jak czytać »Legendę Młodej Polski«”, Kraków 2001

M. Głowiński, „ Ekspresja i empatia. Studia o młodopolskiej krytyce literackiej”, Kraków 1997 – fragmenty dotyczące „Legendy Młodej Polski”.

14 -15: Problematyka zajęć do uzgodnienia ze studentami.

Semestr pierwszy:

1. Zajęcia organizacyjne. Wprowadzenie do literatury po 1864 roku.

2. Józef Ignacy Kraszewski a problemy literatury postyczniowej.

3. Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu.

4. Powieść tendencyjna i kwestia kobieca.

5. „Dumania pesymisty” Aleksandra Świętochowskiego – kryzys czy autokorekta polskiego pozytywizmu?

6. Swój/obcy/inny w literaturze pozytywistów.

7. Poezja czasów niepoetyckich. Przypadek Adama Asnyka.

8-9 Warianty polskiego naturalizmu.

10. Spór o powieść historyczną.

11. Arcydzieło polskiego realizmu.

12. Stanisław Witkiewicz między naturą a kulturą.

13. Krótkie formy prozatorskie Marii Konopnickiej.

14. Kryzys według Bolesława Prusa – diagnoza i terapia.

15. Henryk Sienkiewicz wobec problemów wieku nerwowego.

Semestr drugi:

1. Manifesty nowego pokolenia.

2. Choroba dekadenta.

3. Kryzys modernistycznego podmiotu – wariant Stanisława Przybyszewskiego.

4. Miasto i zagrożenia cywilizacji.

5. Maria Komornicka – autoanaliza i jej kulturowe konteksty.

6. Kondycja młodopolskiego artysty według Wacława Berenta.

7. „Pałuba” Irzykowskiego jako literacki eksperyment.

8. Stanisław Wyspiański i nowy teatr.

9. Literatura wobec rewolucji.

10. „Dzieje grzechu” między skandalem a rozpoznaniem.

11. Bolesław Leśmian: istnienie jako wyzwanie.

12. Młodopolska groteska.

13. Stanisław Brzozowski i krytyka kultury.

14 -15 Problematyka zajęć do uzgodnienia ze studentami.

elementy wykładu, pogadanka, dyskusja, praca z tekstem

Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z

wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma

możliwości zaliczenia zajęć.

Obecność, aktywność na zajęciach, zaliczony test z lektur oraz pozytywnie oceniona praca roczna dopuszczają studenta do egzaminu ustnego. Ocena z egzaminu ustnego jest końcową oceną z przedmiotu. Zakres egzaminu określa lista zagadnień egzaminacyjnych dostępnych:

http://zaklad2polowyxixwieku.uw.edu.pl/lista-zagadnien/

W przypadku konieczności przeprowadzenia zajęć w formie zdalnej skorzystamy z komunikatora Google Meet. W tej sytuacji uczestnicy zajęć będą zobowiązani do posiadania komputera z działającymi kamerą i mikrofonem.