Historia powszechna XIX w. [2900-L-HPW19] Semestr zimowy 2021/22
Ćwiczenia, grupa nr 2

1. Źródła: Wybór tekstów źródłowych do historii powszechnej 1789-1815, red. J. Willaume, Lublin 1975: Deklaracje Praw Człowieka i Obywatela z 26 VIII 1789 i 24 VI 1793 (s. 15 n.); M. Sczaniecki, Wybór tekstów źródłowych do historii państwa i prawa w dobie nowożytnej, , cz. I, Warszawa 1976: Konstytucje Republiki Francuskiej z 3 IX 1791 i 24 VI 1793 (s. 101-110); Wiek XVI-XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych, Warszawa 1997: Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej 1776 (s. 240).

Opracowania: M. Żywczyński, Historia powszechna 1789-1870 (rozdz. III, V, VI-VIII, XIII: tło polityczne i najważniejsze zmiany ustrojowe we Francji od 1789 do 1793 r.); J. Baszkiewicz, Nowy człowiek, nowy naród, nowy świat. Mitologia i rzeczywistość rewolucji francuskiej, Warszawa 1993, s. 44-55; J. Baszkiewicz, Francja nowożytna. Szkice z historii Francji wieków XVII-XX, Poznań 2002. s. 65-73, 82-100.

2. Źródła: ikonografia z epoki.

Opracowania: J. Baszkiewicz, S. Meller, Rewolucja francuska. Społeczeństwo obywatelskie, Warszawa 1983, s. 393-417; J. Baszkiewicz, Nowy człowiek, nowy naród, nowy świat. Mitologia i rzeczywistość rewolucji francuskiej, Warszawa 1993, s. 142-155; M. Ozouf, Rewolucyjne święto 1789-1799, Warszawa 2008, s. 202-224, 239-245, 340-351.

3. Źródła: O. de G o u g e s, Deklaracja Praw Kobiety i Obywatelki.

Opracowania: D. Godineau, Kobieta, w: Człowiek oświecenia, Warszawa 2001, s. 401-408, 420-432; T. Wysłobocki, Obywatelki. Kobiety w przestrzeni publicznej Francji przełomu XVIII i XIX w., s. 128-149, 190-224, 245-274, 282-289.

4. Źródła: Portret rewolucjonisty oraz dwie mowy Saint-Justa w sprawie sądu nad Ludwikiem XVI, w: L. Saint-Just, Wybór pism. (XI b. 806)

Opracowania: S. Salmonowicz, Saint-Just – rewolucjonista romantyczny, w: tenże, Sylwetki spod gilotyny, Warszawa 1989.

5. Źródła: Sprawozdanie rządu z dwuletniej działalności w: Teksty źródłowe do nauki historii w szkołach średnich, zesz. 46: A. M. Skałkowski, Okres napoleoński, Kraków 1923, s. 10-11; konstytucja z 13 XII 17999 [22 frimaire’a roku VIII], w: M. Sczaniecki, Wybór tekstów źródłowych do historii państwa i prawa w dobie nowożytnej, cz. I: , s. 126-130;Podzielone między uczestników zajęć: J. U. Niemcewicz, Podróże po Ameryce 1797-1807, Wrocław-Warszawa 1959, s. 320-333, 344-347; S. Staszic, Dziennik podróży 1789-1805, Kraków 1931, s. 402-409;

Opracowania: J. Tulard, Napoleon — mit zbawcy, Warszawa 2003, s. 256-277; ; G. Ellis, Cesarstwo Napoleona, s. s. 26-42, 57-66; podzielone między uczestników zajęć: M. Senkowska-Gluck, Francja doby napoleońskiej, w: Europa i świat w epoce napoleońskiej, Warszawa 1977, s. 122-147; A. Forrest, State-formation and Resistance: the Army and Local Elites in Napoleonic France, w: Collaboration and Resistance in Napoleonic Europe, London 2003 [depozyt w lektorium] s. 37-54

6. Źródła: Ch. de Talleyrand, Pamiętniki , s. 181-199; G. de Stael, Dziesięć lat wygnania, s. 105-124; A. J. Czartoryski, Pamiętniki i memoriały polityczne, s. 410-414; Protokół posiedzenia rosyjskiej Rady Państwa z 5/17 IV 1804 (j. francuski i rosyjski) depozyt w lektorium;

Opracowania: A. Manfred, Napoleon Bonaparte, Warszawa 1980, s. 396 nn; podzielone między uczestników zajęć: dotyczące tego epizodu fragmenty biografii Talleyranda pióra J. Borisowa, E. Tarle i J. d’Orieux.

7. Źródła: ikonografia (analiza podczas zajęć); XXX Biuletyn Wielkiej Armii i odezwa Napoleona do armii z 3 XII 1805 r. (depozyt); Wiek XIX w źródłach, s. 27 (proklamacja rządu brytyjskiego z 1803 r.); H. von Kleist, Podręcznik żurnalistyki francuskiej;

Opracowania: M. Senkowska-Gluck, Żyć po rewolucji, Wrocław-Warszawa 1994, s. 22-39; A. Zahorski, Spór o Napoleona we Francji i w Polsce, Warszawa 1974, s. 9-24; Dictionnaire Napoléon, ed. J. Tulard, hasło: Propaganda; J. Baszkiewicz, Anatomia bonapartyzmu, Gdańsk 2003, s. 251-282; F. Rosset, D. Triaire, Jan Potocki, Warszawa 2006, s. 349-359.

8. Źródła: J. W. Goethe, Egmont (wydanie Biblioteki Narodowej, seria II, nr 104, 1956 lub: w: Goethe, Dramaty wybrane, t. I, Warszawa 1984); CH. Talleyrand, Pamiętniki, Warszawa 1994, 286-290; L. van Beethoven, Egmont (prezentacja na zajęciach).

Opracowania: M. Wawrykowa, Napoleon i Niemcy, w: Europa i świat w epoce napoleońskiej (dowolne wydanie); G. Marek, Beethoven, s. 418 -431

9. Źródła: Wiersze Theodora Körnera w: W. Kunicki, Od patriotyzmu do nacjonalizmu. Rok 1813 w Sobótce i jego rola w świadomości narodowej Niemców, Wrocław 2014, s. 111, 118-121; J. F. G. Eiselen, Historia korpusu Lützowa, ibidem; C.D. Bach, Myśli rozproszone o planowanym pomniku śląskich bohaterów narodowych autorstwa kilku patriotów ibidem; C.D. Bach, Najaśniejszy, najwspaniałomyślniejszy Królu! ibidem; relacje z komersów studenckich w Sobótce, ibidem, s. 205-220, 247-249; Anonim, Uroczystości sobotczańskie wrocławskich studentów 8 i 9 VII 1842; Anonim, Święto Bismarcka w Sobótce.

Opracowania: M. Wawrykowa, Napoleon i Niemcy, w: Europa i świat w epoce napoleońskiej (dowolne wydanie); fragmenty z: W. Kunicki, Korpus Lützowa w Sobótce. Dzieje pewnego kultu, w: idem, Od patriotyzmu do nacjonalizmu...; s. 9-14

10. Źródła: A. J. Czartoryski, Pamiętniki i memoriały polityczne, Warszawa 1986, s. 148-156, 158-162, 178-181, 197-200, 306-313, 336-338, 379-385.

Opracowania: W. Fiodorow, Aleksander I w: Dynastia Romanowów, Warszawa 1993, s. 287-314; J. Łotman, Teatr i teatralność w kulturze początku XIX w., w: Semiotyka dziejów Rosji, wyb. B. Żyłko, Łódź 1993, s. 246-249; Tomasz Pawelec, Dzieje i nieświadomość. Założenia teoretyczne i praktyka badawcza psychohistorii, Katowice 2004, wstęp, s. 17-25, 32-36, 79-82, 239-244, 274-283.

11. Źródła: Odezwa Napoleona z 1 III i 21 III 1815 r. oraz przemówienie do armii z 9 IV 1815 r., w: Napoleon Bonaparte, Mowy i rozkazy, s. 169-173.

Opracowania: D. de Villepin, Sto dni, s. 40-48, 58-71, 80-90, 100-156, 172-176; J. Orieux, Talleyrand, Warszawa 1989, s. 576-584; Herre, Metternich, Warszawa 1996, s. 231-234

12. Źródła: Teksty źródłowe do nauki historii (Id. 290), zesz. 48, s. 6-11 (statut Powszechnego Związku Akademickiego, list K. Metternicha do F. Gentza, uchwała konferencji karlsbadzkiej Zgromadzenia Związkowego Niemieckiego, urzędowe pouczenie dla studentów pruskich o duchu i istocie Związku Akademickiego); apel K. Sanda w: M. Wawrykowa, Ruch studencki w Niemczech 1816-1825 (XiXd. 818), s. 260-262.

Opracowania: W. Czapliński, A. Galos, W. Korta, Historia Niemiec, Wrocław-Warszawa-Kraków 1990, s. 443-455; M. Wawrykowa, Ruch studencki w Niemczech 1816-1825, s. 168-198, 223-229, 249-271, 280-282.

13. Źródła: J. W. Goethe, Cierpienia młodego Wertera (dowolne wydanie, list z 22 maja i 12 sierpnia); Musset, Spowiedź dziecięcia wieku, Warszawa 1979, s. 29-44.

Opracowania: J. Łotman, Rosja i znaki, s. 239, 244-252; S. Salmonowicz, Sylwetki spod gilotyny, Warszawa 1989, s. 11-37; M. Karpińska, Oblicza romantycznego „taedium vitae”. Zamachy samobójcze na ziemiach polskich 1815-1830, Przegląd Historyczny 1999, z. 1, s. 33-60.

14. Źródła: G. R. Marek, Beethoven, Warszawa 1997, s. 347-351 (testament Beethovena – ostatnia wola czy romantyczna kreacja); E.T.A. Hoffmann, Missa solemnis Beethovena, w: Klasycy dziennikarstwa, s. 420-423; H. Heine, Koncert Paganiniego, w: ibidem, s. 428-434; fragmenty wybranych dzieł kompozytorów schyłkowego baroku, klasycyzmu i romantyzmu.

Opracowania: G. R. Marek, Beethoven, s. 365-372; S. Jarociński, Ideologie romantyczne. 5 esejów o związku muzyki z przemianami kultury, Kraków 1975, 9-34; F. Claudon, Encyklopedia romantyzmu, s. 296-309, 316-323, 328-330.

15. Źródła: B. Constant, Dzienniki poufne, s. 569-584; de Stael, Dziesięć lat wygnania, s. 43-48, 77-78.

Opracowania: D. de Villepin, Sto Dni, s. 146-156, 241-283, 432, 519; G. Ellis, Cesarstwo Napoleona, s. 38-43.

1. Rewolucyjne wizje państwa i społeczeństwa

Oczekiwania Francuzów u progu rewolucji; ewolucja aspiracji politycznych elit; wizje państwa i społeczeństwa na podstawie deklaracji praw człowieka i obywatela oraz konstytucji rewolucyjnych.

2. Rewolucyjne święto

Cechy charakterystyczne świąt rewolucyjnych oraz cele, jakim służyć miało ich wprowadzenie. Analiza tekstów źródłowych dotyczących świąt oraz ikonografii z epoki.

3. Wolność, równość, braterstwo. A co z siostrzeństwem?

Pozycja społeczna kobiet u schyłku XVIII w. i ich obywatelskie aspiracje w rewolucji francuskiej.

4. Cnotliwy rewolucjonista czy „tygrys z ufryzowaną głową”?

Portret polityczny i psychologiczny Louisa Saint-Justa – idee, poglądy i metody działania.

5. Zdrada ideałów rewolucji czy ich realizacja? dla kogo i w czyim imieniu rządził Napoleon?

Ustrój i cechy systemu napoleońskiego politycznego we Francji; fundamenty, na których wspierała się władza Napoleona.

6. „Najmłodszy z Kondeuszy przestał istnieć...”

Intryga, błąd, czy mord z premedytacją? Zabójstwo księcia jako przykład funkcjonowania mechanizmów politycznych i psychologicznych uwarunkowań decyzji podejmowanych na szczytach władzy; reakcje dyplomacji europejskiej.

7. Propaganda napoleońska i antynapoleońska

Cele, wątki, argumenty oraz środki techniczne propagandy Cesarza i jego przeciwników.

8. Niemcy, Austriacy i hrabia Egmont w początkach XIX w.

Dzieło literackie i muzyczne a sytuacja polityczna w dobie dominacji Napoleona.

9. Legenda pewnego korpusu i jej recepcja po latach

Wydarzenia 1813 r. ich wpływ na kształtowanie się niemieckiej nowoczesnej świadomości narodowej w XIX w.

10. Liberał, despota, mistyk i ojcobójca

Dyskusja na temat założeń i metod badawczych psychohistorii na przykładzie osobowości i działań Aleksandra I.

11. Mechanizm przewrotu. 100 Dni

Jak odzyskać władzę bez jednego wystrzału? Geneza Stu Dni Napoleona; przygotowania do objęcia władzy; przebieg przewrotu; sojusznicy i przeciwnicy cesarza; przyczyny sukcesu (wątek obietnic liberalizacji systemu); jak rządzić odzyskanym cesarstwem: powrót do dawnego systemu, rewolucyjny radykalizm, czy liberalizacja?

12. Dlaczego studentom nie podobał się ułański gorset? Idee, cele i metody działania ruchu studentów niemieckich po 1815 r.

13. Samobójstwo jako przejaw romantycznej „choroby wieku”

Przemiany stosunku do aktów samobójczych w epoce oświecenia; samobójstwo romantyczne – uwarunkowania psychologiczne i kulturowe.

14. „Duch epoki” w muzyce?

Przemiany stylu, zasad kompozycji i muzycznych upodobań publiczności od schyłku XVIII do połowy XIX w. Romantyzm jako styl w muzyce i romantyczna autokreacja kompozytorów.

15. Między królem i cesarzem.

Beniamin Constant w czasie 100 Dni w świetle jego „Dzienników poufnych”.

W trakcie ćwiczeń warsztatowych prowadzona będzie analiza tekstów źródłowych i źródeł ikonograficznych. Wnioski z niej płynące będą w trakcie dyskusji konfrontowane z ustaleniami zawartymi w przyczynkach, monografiach i syntezach.

Ocena jest wystawiana na podstawie wykazanej podczas dyskusji na zajęciach wiedzy na temat omawianych zagadnień, merytorycznego wkładu w dyskusję, umiejętności wyciągania wniosków z analizy materiału źródłowego, dostrzegania relacji i związków przyczynowo-skutkowych między faktami i procesami, wyprowadzania ogólnych prawidłowości dotyczących procesu dziejowego i zjawisk społeczno-politycznych w oparciu o wiedzę szczegółową.

Zaliczenie na stopień. Warunkiem zaliczenia zajęć jest uczestnictwo w nich, należyte przygotowanie do nich i aktywny udział w dyskusji.

dr hab. prof. uczelni Jarosław Czubaty