Historia literatury polskiej po 1864 roku [3001-11A3LP] Rok akademicki 2022/23
Ćwiczenia, grupa nr 3

Semestr pierwszy

1. Zajęcia organizacyjne. Wprowadzenie do literatury po 1864 roku. Pojęcie pozytywizmu, pokolenia Szkoły Głównej, formacji XIX-wiecznej

2. Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu (wybór artykułów).

A. Wiślicki, Groch na ścianę; A. Świętochowski, My i wy; P. Chmielowski, Niemoralność w literaturze, P. Chmielowski, Utylitaryzm w literaturze [w:] Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, red. J. Kulczycka-Saloni, Wrocław 1985;

fakultatywnie "Dziecię Starego Miasta" J. I. Kraszewski wyd. dowolne;

E. Warzenica-Zalewska, Przełom scjentystyczny w publicystyce warszawskiego „obozu młodych" (lata 1866-1876), Warszawa 1978 – wybrane fragmenty.

J. Tomkowski, "Mój pozytywizm", Warszawa 1993 (wybór).

3. Powieść tendencyjna i kwestia kobieca (Kilka słów o kobietach, Marta Elizy Orzeszkowej)

Eliza Orzeszkowa, Marta - wydanie dowolne;

E. Orzeszkowa, Kilka uwag nad powieścią; O powieściach T. T. Jeża z rzutem oka na powieść w ogóle [w:] Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu.

M. Żmigrodzka, Strategia powieści tendencyjnej, w: tejże, Orzeszkowa. Młodość pozytywizmu, Warszawa 1965.

A. Górnicka-Boratyńska, „Marta” i „Maria” – kwestia kobieca w twórczości Elizy Orzeszkowej, [w:] tejże, „Stańmy się sobą”. Cztery projekty emancypacji (1863–1939), Warszawa 2001.

4. Złoty wiek nowelistyki polskiej

B. Prus Kamizelka, Antek – wydanie dowolne

J. Bachórz, Posłowie, [w:] B. Prus, "Antek" i inne opowiadania, wybór i posłowie J. Bachórz. Wrocław 1998.

T. Bujnicki, Jak jest zrobiona "Katarynka", w: Jubileuszowe "żniwo u Prusa", red. Z. Przybyła, Częstochowa 1998;

T. Budrewicz, "Kamizelka" - obserwatorium społecznych faktów, "Ruch Literacki" 1993, z.5;

B. Bobrowska, "Wielka szyba" - percepcja, reprezentacja, kreacja, w: Realiści, realizm, realność. W stulecie śmierci Bolesława Prusa, red. E. Paczoska, B. Szleszyński, D.M. Osiński, Warszawa 2013.

H. Markiewicz, Pozytywizm, Warszawa 1978 (lub wyd. kolejne).

E. Pieścikowski, Posłowie, [w:] Arcydzieła nowelistyki pozytywizmu, wybór i opracowanie E. Pieścikowski, Szczecin 1989.

T. Żabski, Wstęp, [w:] B. Prus, Opowiadania i nowele, wybór i opracowanie T. Żabski, Wrocław 1996.

5. Dziurdziowie Elizy Orzeszkowej - próba lektury

E. Orzeszkowa, Dziurdziowie - wydanie dowolne, ew. Cham wyd. dowolne

J. Sosnowski, Śmierć czarownicy, [w:] tegoż. Śmierć czarownicy! Szkice o literaturze iw wątpieniu, Warszawa 1993.

6. Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej jako powieść mityczna

E. Orzeszkowa, Nad Niemnem, oprac. J. Bachórz, Wrocław 1996 (BN I 292).

Wstęp J. Bachórza do tego wydania

A. Martuszewska, "Poetyka polskiej powieści dojrzałego realizmu", Wrocław 1977.

7. Warianty polskiego naturalizmu (Zając Adolfa Dygasińskiego) lub (Kaśka Kariatyda i Małaszka Gabriela Zapolska)

A. Dygasiński, Zając – wydanie dowolne.

E. Paczoska, Adolf Dygasiński. Drogi i bezdroża naturalizmu, [w:] J. Kulczycka- Saloni, D. Knysz-Rudzka, E. Paczoska, Naturalizm i naturaliści w Polsce, Warszawa 1992.

J. Sztachelska, Od Darwina do mitu. Rzecz o Adolfie Dygasińskim, „Litteraria Copernicana” 2009/2 (4).

lub

Ciało, pożądanie, ubranie. O wczesnych powieściach Gabrieli Zapolskiej. Kr.: eFKa 1999

8-9. Kryzys według Bolesława Prusa – diagnoza i terapia (wybór z Kronik tygodniowych, Lalka)

B. Prus, "Lalka", oprac. J. Bachórz, wyd. 2, przejrz. Wrocław 1998 (BN I 262)

Wstęp J. Bachórza do tego wydania

E. Paczoska, Lalka czyli rozpad świata, Białystok 1995.

Świat "Lalki". 15 studiów, red. J. A. Malik, Lublin 2005.

10 Kryzys według Bolesława Prusa – diagnoza i terapia (Emacypantki)

B. Prus, Emancypantki – wydanie dowolne.

M. Głowiński, Anioł wśród fałszywych języków (O „Emancypantkach” Prusa), [w:] tegoż, Gry powieściowe, Warszawa 1973.

T. Budrewicz, Filozofia profesora Dębickiego sposobem analitycznym wyłożona [w:] Prus i inni. Prace ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Ficie, red. J. Malik, E. Paczoska, Lublin 2003, s. 97-125.

K. Kłosińska, „Emancypantki” Bolesława Prusa. Pomiędzy ekonomią wymiany a filozofią daru. „Pozn. Studia Polonist. Ser. Lit.” 2003 t. 10 s. 227–246.

11-12. Spór o powieść historyczną (Potop Sienkiewicza a Faraon Prusa)

B. Prus, Faraon – wydanie dowolne;

H. Sienkiewicz, Potop – wydanie dowolne;

H. Sienkiewicz, O powieści historycznej, [w:] Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu.

- L. Szaruga, „Faraon" jako powieść o państwie, „Teksty : teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 5 (23) 1975, s. 87-103.

"Trylogia" Henryka Sienkiewicza. Studia, szkice, polemiki, oprac. T. Jodełka-Burzecki, Warszawa 1962.

13. Poezja czasów niepoetyckich. Wybór wierszy Adama Asnyka, Felicjana Faleńskiego, Marii Konopnickiej, polskich parnasistów.

T. Mocarska-Tycowa, Wybory i konieczności. Poezja Asnyka wobec gustów estetycznych i najważniejszych pytań swoich czasów, Toruń 1990 – rozdz. 1: Między nicością a grobów marzeniem i rozdz. 3: Historia. Ludzkość. Natura.

W. Ratajczak, Piotra Chmielowskiego argumenty przeciw poetom i poezji (w „Zarysie literatury z ostatnich lat szesnastu”), „Poznańskie Studia Polonistyczne”. Seria Literacka 2012, nr 19 (Poeci za bramą utopii).

M. Płachecki, Dekadentyzm południa wieku. Rekonesans, „Studia Filologiczne Akademii Świętokrzyskiej” 2002, t. 17.

14. Pozytywistyczny świat teatru (Dom otwarty Michała Bałuckiego lub Ojciec Makary Aleksandra Świętochowskiego)

M. Bałucki, "Grube ryby", "Dom otwarty", oprac. T. Weiss, Wrocław 1981, (BN I 236).

A. Świętochowski, Ojciec Makary – wydanie dowolne

Dramat i teatr pozytywistyczny I, pod red. D. Ratajczak, Wrocław 1992 (wybór)

Semestr drugi:

1.

A. Górski, „Młoda Polska”; S. Przybyszewski, „Confiteor”; W. Nałkowski, „Forpoczty ewolucji psychicznej i troglodyci”; M. Komornicka, Przejściowi, [w:] „Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski”, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, Wrocław 1973 i nast.

Lektura pomocnicza:

K. Wyka, „Spór pokoleń i zagadnienie początków Młodej Polski”,[ w:] tegoż, „Młoda Polska”, t. I, Kraków 1987, s. 122-146.

R. Nycz, „Kilka uwag o literackiej formacji modernistycznej”, [w:] tegoż, „Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie”, Wrocław 1997.

2.

I. Dąbrowski, „Śmierć” – wydanie dowolne.

Lektura pomocnicza:

D. Knysz-Rudzka, „Ignacy Dąbrowski czyli naturalistyczne progi Młodej Polski”, [w:] Naturalizm i naturaliści w Polsce, red. J. Kulczycka-Saloni, D. Knysz-Rudzka, E. Paczoska, Warszawa 1992.

S. Sontag, „Choroba jako metafora”, Warszawa 1999 – wybrane fragmenty.

T. Walas, „Ku otchłani (dekadentyzm w literaturze polskiej 1890-1905)”, Kraków 1986 – wybrane fragmenty.

3.

S. Przybyszewski, „Requiem aeternam”, [w:] tegoż, „Poematy prozą”, wybór, wstęp i oprac. G. Matuszek, Kraków 2003.

M. Komornicka, „Biesy”, [w:] tejże, Utwory poetyckie, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków 1996.

Lektura pomocnicza:

G. Matuszek, „Stanisław Przybyszewski – pisarz nowoczesny. Eseje i proza – próba monografii”, Kraków 2008 - wybrane fragmenty;

A. Z. Makowiecki, „Norma to głupota, degeneracja zaś to geniusz”, [w:] „Obraz głupca i szaleńca w kulturach słowiańskich”, red. T. Dąbek-Wigrowa, A. Z. Makowiecki, Warszawa 1996;

E. Paczoska, „Gdzie jest Komornicka?”, [w:] „Przerabianie XIX wieku”, oprac. E. Paczoska, B. Śleszyński, Warszawa 2011.

4.

S. W. Reymont, „Ziemia obiecana”, oprac. M. Popiel, Wrocław 2014.

Lektura pomocnicza:

M. Popiel, „Brzydota i patos cywilizacji. »Ziemia obiecana« Władysława Reymonta”, [w:] tejże, „Oblicza wzniosłości. Estetyka powieści młodopolskiej”, Kraków 1999.

E. Rybicka, „Problematyka urbanistyczna w literaturze polskiej XVIII i XIX wieku”, „Modernizowanie miasta”, [w:] tejże, Modernizowanie miasta. Zarys problematyki urbanistycznej w nowoczesnej literaturze polskiej”, Kraków 2003 – wybrane fragmenty.

5.

W. Berent, „Próchno”, oprac. J. Paszek, wyd. 2 zmien., Wrocław 1998.

Lektura pomocnicza:

M. Popiel, „Oblicza wzniosłości. Estetyka powieści młodopolskiej,” Kraków 1999 – rozdz. 4: „Ironia, paradoks i »człowiek dostojny«”.

M. Podraza-Kwiatkowska, „Bóg, ofiara, clown czy psychopata? O roli artysty na przełomie XIX i XX wieku”, w: tejże, „Młodopolskie harmonie i dysonanse”, Warszawa 1969.

6.

K. Irzykowski, „Pałuba”, oprac. A. Budrecka, Wrocław 1981.

Lektura pomocnicza:

E. Paczoska, „Tajemnice »Pałuby«”, [w:] J. Kulczycka-Saloni, D. Knysz-Rudzka, E. Paczoska, „Naturalizm i naturaliści w Polsce”, Warszawa 1992.

J. Franczak, „Poszukiwanie realności. Światopogląd polskiej prozy modernistycznej”, Kraków 2007 - wybrane fragmenty.

7.

K. Tetmajer, „Poezje wybrane”, oprac. J. Krzyżanowski, wyd. 2 zmien., Wrocław 1968 – wybór.

T. Miciński, „Poezje”, Kraków 1980 – wybór.

„Poetki Młodej Polski”, oprac. Jan Z. Jakubowski, Warszawa 1963 – wybór.

Lektura pomocnicza:

A. Baranowska, „Gdzie idziesz…? „[w:] tejże, „Kraj modernistycznego cierpienia”, Warszawa 1981.

8.

S. Wyspiański, „Wyzwolenie”, oprac. A. Łempicka, Wrocław 1970.

Lektura pomocnicze:

M. Głowiński, „ Konstelacja »Wyzwolenia«”, [w:] tegoż, „Ekspresja i empatia. Studia o młodopolskiej krytyce literackiej”, Kraków 1997.

M. Popiel, „Wyspiański – artysta agonu, Starcie drugie: Wyspiański – Mickiewicz”, [w:] tejże, „Wyspiański. Mitologia nowoczesnego artysty”, Kraków 2008.

I. Sławińska, „Młodopolska batalia o teatr”, [w:] „Myśl teatralna Młodej Polski”, Warszawa 1966.

9.

T. Miciński, „Kniaź Patiomkin”, [w:] tegoż, „Utwory dramatyczne”, t. I, Kraków 1996.

K. Irzykowski, „Dwie rewolucje”, [w:] tegoż, „Wybór pism krytycznoliterackich”, Wrocław 1975.

Lektura pomocnicza:

F. Ziejka, „»Kniaź Patiomkin«” Micińskiego a tradycja polskiego dramatu o rewolucji”, „Miesięcznik Literacki" 1979, nr 7.

S. Brzozowska, „Człowiek i historia w dramatach Tadeusza Micińskiego”, Opole 2009 – wybrane fragmenty.

10.

Wacław Berent, Ozimina, oprac. M. Głowiński, Wrocław 1974.

Lektura pomocnicza:

J. Prokop, „«Ozimina» a sprawa polska”, „Pamiętnik Literacki” 1975, z. 1.

11.

S. Żeromski, „Dzieje grzechu” – wydanie dowolne.

Lektura Pomocnicza:

D. Trześniowski, „Kim jest Ewa Pobratyńska? Rzecz o antypsychologizmie Stefana Żeromskiego”, [w:] „Światy Stefana Żeromskiego”, red. M. Olszewska i G. Bąbiak, Warszawa 2005.

A. Zdanowicz, „Metafizyka i życie społeczne. Stefan Żeromski wobec problemów współczesności”, Warszawa 2005 – wybrane fragmenty.

12.

B. Leśmian, „Przygody Sindbada Żeglarza” - wydanie dowolne.

B. Leśmian, „Z rozmyślań o Bergsonie”, [w:] tegoż, „Szkice literackie”, oprac. J. Trznadel, Warszawa 1959.

Lektura pomocnicza:

E. Boniecki, „Archaiczny świat Bolesława Leśmiana”, Gdańsk 2008 - wybrane fragmenty;

G. Leszczyński, „Wyobraźnia – symbol – egzotyka. Tropami fantastyki młodopolskiej”, [w:] tegoż, „Młodopolska lekcja fantazji. O przełomie antypozytywistycznym w literaturze fantastycznej dla dzieci i młodzieży”, Warszawa 1990.

13.

R. Jaworski, „Historie maniaków”, Kraków 1978;

Lektura pomocnicza:

K. Kłosiński, „Wokół »Historii maniaków«. Stylizacja. Brzydota. Groteska”, Kraków 1992 - wybrane fragmenty;

R. Okulicz-Kozaryn, „Gest pięknoducha. Roman Jaworski i jego estetyka brzydoty”, Warszawa 2003 - wybrane fragmenty;

14.

S. Brzozowski, „Legenda Młodej Polski”, [w:] tegoż, „Eseje i studia o literaturze”, t. 2, oprac. H. Markiewicz, Wrocław 1990.

Lektura pomocnicza:

C. Rowiński, „Stanisława Brzozowskiego »Legenda Młodej Polski« na tle epoki”, Wrocław 1975.

A. Mencwel, „»No! Io non sono morto...«Jak czytać »Legendę Młodej Polski«”, Kraków 2001.

M. Głowiński, „ Ekspresja i empatia. Studia o młodopolskiej krytyce literackiej”, Kraków 1997 – fragmenty dotyczące „Legendy Młodej Polski”.

15.

Temat wybrany wspólnie z uczestnikami i uczestniczkami zajęć.

Semestr pierwszy

1. Zajęcia organizacyjne. Wprowadzenie do literatury po 1864 roku. Pojęcie pozytywizmu, pokolenia Szkoły Głównej, formacji XIX-wiecznej

2. Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu (wybór artykułów).

A. Wiślicki, Groch na ścianę; A. Świętochowski, My i wy; P. Chmielowski, Niemoralność w literaturze, P. Chmielowski, Utylitaryzm w literaturze [w:] Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, red. J. Kulczycka-Saloni, Wrocław 1985.

3. Powieść tendencyjna i kwestia kobieca (Kilka słów o kobietach, Marta Elizy Orzeszkowej)

4. Złoty wiek nowelistyki polskiej (B. Prus Kamizelka, Antek)

5. Dziurdziowie Elizy Orzeszkowej - próba lektury

6. Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej jako powieść mityczna

7. Warianty polskiego naturalizmu (Zając Adolfa Dygasińskiego) lub (Kaśka Kariatyda i Małaszka Gabriela Zapolska)

8-9. Kryzys według Bolesława Prusa – diagnoza i terapia (wybór z Kronik tygodniowych, Lalka)

10 Kryzys według Bolesława Prusa – diagnoza i terapia (Emacypantki)

11-12. Spór o powieść historyczną (Potop Sienkiewicza a Faraon Prusa)

13. Poezja czasów niepoetyckich. Wybór wierszy Adama Asnyka, Felicjana Faleńskiego, Marii Konopnickiej, polskich parnasistów

14. Pozytywistyczny świat teatru (Dom otwarty Michała Bałuckiego lub Ojciec Makary Aleksandra Świętochowskiego)

Semestr drugi:

1. Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski.

2. Choroba ciała czy duszy?

3. Modernistyczne problemy z tożsamością.

4. Miasto-fabryka-maszyna.

5. Kondycja młodopolskiego artysty.

6. Eksperyment powieściowy Karola Irzykowskiego.

7. Poezja młodopolska.

8. Teatr ogromny Stanisława Wyspiańskiego.

9. Dramat (o) rewolucji.

10. Rewolucja po polsku.

11. Modernistyczny kryzys wartości.

12. Młodopolska fantastyka.

13. Młodopolska groteska.

14. Stanisław Brzozowski – krytyk Młodej Polski.

15. Temat wybrany wspólnie z uczestnikami i uczestniczkami zajęć.

Analiza i interpretacja tekstów źródłowych

Dyskusja

Elementy wykładu

Konsultacje

Aktywność na zajęciach i pozytywnie oceniona praca roczna dopuszczają studenta do egzaminu ustnego. Ocena z egzaminu ustnego jest końcową oceną z przedmiotu. Zakres egzaminu określa lista zagadnień egzaminacyjnych dostępnych:

http://zaklad2polowyxixwieku.uw.edu.pl/lista-zagadnien/

Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z

wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma

możliwości zaliczenia zaję

Olszewska Maria/Krzyżanowska Magdalena

Zajęcia będą odbywać się w formie stacjonarnej lub synchronicznej za pośrednictwem komunikatora Google Meet (do odwołania), materiały będą udostępniane za pośrednictwem Google Classroom