Historia literatury polskiej: romantyzm [3001-11A2LR] Rok akademicki 2023/24
Ćwiczenia, grupa nr 4

1) Zajęcia wprowadzające. Romantyczna koncepcja świata

– M. Janion, Gorączka romantyczna, Warszawa 1975 (rozdziały: "Romantyzm a początek świata nowożytnego", „Romantyzm polski wśród romantyzmów europejskich”);

– Manifesty romantyzmu 1790-1830. Anglia, Niemcy, Francja, oprac. A. Kowalczykowa. (W. Wordsworth, przedmowa do drugiego wyd. Ballad lirycznych; S. T. Coleridge, Ogólny charakter literatury i sztuki gotyckiej, O poezji czyli sztuce; Friedrich Schlegel, fragmenty z "Athenaum"; Novalis, Kwietny pył; F. R. de Chateaubriand, O kościołach gotyckich [w:] tenże, Geniusz chrześcijaństwa).

2) Werteryzm

J. W. Goethe, Cierpienia młodego Wertera (wydanie dowolne)

– T. Żeleński (Boy), Czytałem Wertera [w:] Tegoż, Reflektorem w mrok, Warszawa 1978;

– M. Janion, Trzy daty [w:] Tejże, Żyjąc tracimy życie, Warszawa 2001;

– S. Chwin, Werter i "grzech istnienia” [w:] Tegoż, Samobójstwo i grzech istnienia, Gdańsk 2012.

3) „Książki zbójeckie”

F. Schiller, Zbójcy. Wrocław 1986 (BN, Seria II, nr 30).

– M. Janion, Przewrotny Prometeus” [w:] Tejże, Romantyzm, rewolucja, marksizm, Warszawa 1972;

– O. Dobijanka-Witczakowa, wstęp [w:] F. Schiller, Zbójcy. Wrocław 1986 (BN Seria II, nr 30);

– B. Korzeniewski , „Drama" w warszawskim Teatrze Narodowym podczas dyrekcji Ludwika Osińskiego (1814–1831) [w:] Tegoż, Drama i inne szkice, Wrocław 1993.

4) Faustyzm

J. W. Goethe, Faust. Tłum. A. Pomorski. Warszawa 1999.

– M. Kuziak, Jak jest zrobiony "Faust" Goethego? [w:] Mojry. Początek-Trwanie-Koniec, Kraków 2018; (https://www.academia.edu/38037452/1_Micha%C5%82_Kuziak)

– M. Janion, Pełnia Fausta, czyli tragedia antropologiczna [w:] Tejże, Wobec zła, Chotomów 1989;

– T. Kubikowski, Noc, Faust i rzeczywistość [w:] Tegoż, Teatralne doświadczenia Wilhelma Meistra, Warszawa 2014;

– A. Pomorski, posłowie [w:] J. W. Goethe, Faust, tłum. Adam Pomorski, Warszawa 1999.

5) Polemika światopoglądowa i estetyczna klasyków z romantykami

J. Śniadecki, O pismach klasycznych i romantycznych [w:] S. Kawyn, Walka romantyków z klasykami, Wrocław 1960.

K. Brodziński, Wybór pism, opr. A. Witkowska, Wrocław 1966 (O klasyczności i romantyczności).

M. Mochnacki, O literaturze polskiej w wieku XIX, oprac. Z. Skibiński, Łódź 1985 (rozdz. III).

A. Mickiewicz, „O poezji romantycznej” (Przemowa do I tomu Poezji).

6) Młodzieńcza twórczość Mickiewicza i filomatów

A. Mickiewicz, wybór poezji z lat 1817-1822;

Poezja Filomatów, oprac. Jan Czubek, Kraków 1922 (wybór)

R. Majewska, Disce puer latinae! – czyli o edukacji Adama Mickiewicza, w: Życie codzienne romantyków, red. O. Krysowski, T. Jędrzejewski, Warszawa 2017.

D. Seweryn, "...jak tam zaszedłeś". Mickiewicz w szkole klasycznej, Lublin 1997 (s. 15-65).

7) Wokół polskiego przełomu romantycznego

A. Mickiewicz, I tom Poezji, Wilno 1822;

– K. Cysewski, „Ballady i romanse" - przewodnik epistemologiczny, „Pamiętnik Literacki” 1983, z. 3;

https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1983-t74-n3/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1983-t74-n3-s65-100/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1983-t74-n3-s65-100.pdf

– I. Opacki, W środku niebokręga. O "Balladach i Romansach»" Mickiewicza [w:] tenże, W środku niebokręga. Poezja romantycznych przełomów, Katowice 1995;

8) Litwa w przedlistopadowej twórczości Mickiewicza

A. Mickiewicz, Grażyna, Konrad Wallenrod;

– M. Kuziak, Wielka całość. Dyskursy kulturowe Mickiewicza, Słupsk 2006 (fragmenty);

– P. Bukowiec, Dwujęzyczne początki nowoczesnej literatury litewskiej, Kraków 2008;

– T. Venclova, Powrót do rodzinnej Europy, czyli Mickiewiczowska Litwa i Mickiewicz na Litwie, przeł. A. Kozak [w:] Tegoż, Niezniszczalny rytm. Eseje o literaturze, red. K. Bratkowski, Sejny 2002.

9) Poetyka melancholii i grozy w utworach szkoły ukraińskiej – cz. 1:

Antoni Malczewski, Maria

A. Malczewski, Maria, oprac. W. Kubacki, Warszawa 1956 lub oprac. R. Przybylski, Wrocław 1958 lub oprac. H. Krukowska i J. Ławski, Białystok 1995.

Antoniemu Malczewskiemu w 170 rocznicę pierwszej edycji „Marii” pod red. H. Krukowskiej, Białystok 1997 (J. Brzozowski, O pacholęciu w „Marii” raz jeszcze; A. Fabianowski, Filozofia stepu w „Marii”).

M. Dernałowicz, Antoni Malczewski, Warszawa 1967 (dla osób szczególnie zainteresowanych biografią i twórczością Malczewskiego).

10) Poetyka melancholii i grozy w utworach szkoły ukraińskiej – cz. 2:

Seweryn Goszczyński, Zamek kaniowski

S. Goszczyński, Zamek kaniowski, oprac. M. Grabowska, M. Janion,

Warszawa 1958 lub oprac. H. Krukowska, Białystok 1994.

H. Krukowska, Czarny romantyzm Goszczyńskiego, w: A. Malczewski, Maria, oprac. H. Krukowska, Białystok 1994.

R. Przybylski, Świat jako maszyna piekielna [w:] Studia z teorii i historii poezji (wyd. zbior.), seria II, Wrocław 1970.

11) Bajronizm młodzieńczej poezji Juliusza Słowackiego (Lambro)

J. Słowacki, Lambro (dowolne wydanie).

G. G. Byron, Korsarz [w:] Wybór dzieł, oprac. J. Żuławski, Warszawa 1989.

J. Kleiner, Poezja przeżyć nowych (Lambro), w: tenże, Juliusz Słowacki. Dzieje Twórczości, t. 1: Twórczość młodzieńcza, Warszawa 1999.

I. Dobrzycka, Kształtowanie się twórczości Byrona. Bohater bajroniczny a zagadnienie narodowe, Wrocław 1963 (rozdz. 3: Powieści poetyckie).

12) Dziady Adama Mickiewicza między tradycją łacińską a bizantyjską

A. Mickiewicz, Dziady (dowolne wyd.).

O. Krysowski, Tradycja bizantyjska w twórczości Mickiewicza, Warszawa 2009 (rozdz. IV i VI).

13) Romantyczny mesjanizm i prowidencjalizm (Adam Mickiewicz,

Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego)

A. Mickiewicz, Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego (dowolne wydanie)

Z. Stefanowska, Profetyczny charakter „Ksiąg”, w: taż, Historia i profecja. Studium o „Księgach narodu i pielgrzymstwa polskiego” Adama Mickiewicza, Warszawa 1962.

Hasło „mesjanizm”, w: Słownik literatury polskiej XIX w.

14) Psychomachia w polskim dramacie romantycznym

(Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia)

Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia (dowolne wyd.)

M. Janion, Nie-Boska komedia. Bóg i świat historyczny, w: taż, Prace wybrane, t. 2: Tragizm, historia, prywatność, Kraków 2000.

15) Anhelli Juliusza Słowackiego w kontekstach literackich i

kulturowych (Biblia, Boska komedia, szamanizm syberyjski)

J. Słowacki, Anhelli (dowolne wyd.).

M. Eliade, Mity, sny i misteria, Warszawa 1994 (rozdz. V: Doświadczenie zmysłowe a doświadczenie mistyczne u ludów prymitywnych).

Józef Kopeć, Dziennik brygadiera wojsk polskich, oprac. A. Kuczyński, Z. Wójcik, Warszawa-Wrocław 1995 (rozdz. XVIII i XX).

16) Liryki lozańskie Mickiewicza – tematy, motywy, poetyka

A. Mickiewicz, wiersze z lat 1839-1840 (dowolne wyd.).

J. Brzozowski, Fragment lozański. Próba komentarza do wierszy ostatnich Mickiewicza, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Literaria” 1991.

17) Poemat dygresyjny i kategoria ironii romantycznej

(Juliusz Słowacki, Beniowski)

J. Słowacki, Beniowski (pieśni I-V)

F. Schlegel, O niezrozumiałości, w: Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, oprac. T. Namowicz, Warszawa 2000; hasło „ironia romantyczna”, w: Słownik literatury polskiej XIX w.

W. Szturc, Ironia romantyczna, Warszawa 1992 (cz. 3: Ironia romantyczna; I Pojęcie ironii romantycznej, s. 67-98).

18) Humor i komizm (Aleksander Fredro, Pan Jowialski)

A. Fredro, Pan Jowialski, oprac. W. Billip, Wrocław 1968.

M. Inglot, Komedie Aleksandra Fredry, Wrocław 1978 (fragmenty poświęcone Panu Jowialskiemu); T. Żeleński-Boy, Obrachunki fredrowskie, Warszawa 1989 (Pan Jowialski).

19) Edgar Allan Poe jako prekursor symbolizmu i nadrealizmu

(Król Mór, Anioł dziwnych przypadków)

E. A. Poe, opowiadania (Król Mór, Anioł dziwnych przypadków).

Edgar Allan Poe. Niedoceniony nowator, red. E. Kasperski i Ż. Nalewajk, Wrocław 2010 (1 wybrany artykuł).

20) Myśl historiozoficzna Zygmunta Krasińskiego w latach 40.

(Przedświt)

Z. Krasiński, Przedświt (dowolne wyd.)

A. Bagłajewski, Poezja „trzeciej epoki”. O twórczości Zygmunta Krasińskiego w latach 1836-1843, Lublin 2009 (rozdz. Krasiński-Hegel (z polską filozofią narodową w tle).

J. Kleiner, Zygmunt Krasiński. Studia, Warszawa 1998 (cz. II, rozdz. [Przedświt], s. 213-230.

21) Katastrofizm i dekadencja w liryce Zygmunta Krasińskiego

Z. Krasiński, wiersze (Czas, Nad miastem chmury, Mord elektrycznym prądem i in.) – dowolne wyd.

M. Bieńczyk, Czarny człowiek, Gdańsk 2001 (Wprowadzenie i 1 rozdział do wyboru).

22) Myśl Genezyjska Juliusza Słowackiego (Genezis z Ducha)

J. Słowacki, Genezis z Ducha (dowolne wyd.).

A. Kowalczykowa, Wstęp, w: J. Słowacki, Krąg pism mistycznych, Wrocław 1997.

23) Romantyczna korespondencja i synteza sztuk (J. Słowacki, wiersze

z tzw. okresu genezyjskiego)

J. Słowacki, wiersze: Anioł ognisty – mój anioł lewy..., Bóg duch, innego zwać nie będziecie..., Panie! o którym na niebiosach słyszę..., Radujcie się, Pan wielki narodów nadchodzi!... (Dzieła pod red. Krzyżanowskiego, t. 1 lub Dzieła wszystkie pod red. Kleinera, t. 12 cz. 1 lub Wiersze, oprac. J. Brzozowski, Z. Przychodniak, Wrocław 2013).

Reprodukcje dzieł malarskich (Fra Angelico, Sąd Ostateczny; Rafael, Transfiguracja, Koronacja Maryi) oraz ikon (Transfiguracja, Ojcostwo).

24) Mit a historia w Królu-Duchu Juliusza Słowackiego (rapsod I)

L. Nawarecka, Mistyczny sens mitu w „Królu-Duchu” Juliusza Słowackiego, Katowice 2010 (rozdział 3: Rapsod o Popielu).

25) Postromantyczny wizerunek artysty i sztuki

C. K. Norwid, Promethidion, oprac. A. Zaleski, Warszawa 1989.

O. Krysowski, Wizja sztuki w Promethidionie, „Poznańskie Studia Polonistyczne” 1997.

26) Norwidowska koncepcja poety i poezji

C. K. Norwid, Vade-mecum, oprac. Józef Fert, Wrocław 1990.

W. Rzońca, Norwid a romantyzm polski, Warszawa 2005 (rozdz. 2: Norwid wobec „wielkoludów”).

27) Nowatorstwo gatunkowe utworów Cypriana Norwida.

Pierścień wielkiej damy jako tragedia biała

J. Brzozowski, Świat rzeczy w „Pierścieniu wielkiej damy”, „Studia Norwidiana” 2017, t. 35.

Hasło „Pierścień wielkiej damy” w: Literatura Polska. Przewodnik Encyklopedyczny, red. J. Krzyżanowski, Cz. Hernas, t. 2, Warszawa 1985.

28) Obraz cywilizacji europejskiej w nowelistyce Norwida

C. K. Norwid, Cywilizacja (Pisma wszystkie, oprac. J. W. Gomulicki, t. 6, Warszawa 1971).

Z. Stefanowska, Norwid – pisarz wieku kupieckiego i przemysłowego, w: Literatura, komparatystyka, folklor. Księga poświęcona J. Krzyżanowskiemu, Warszawa 1968.

29) Dandyzm w literaturze i kulturze romantyzmu

Baudelaire Ch., Sztuka romantyczna. Dzienniki poufne, przeł. A. Kijowski, Warszawa 1971 (część II – Dzienniki poufne).

Hasło „dandyzm”, w: Słownik literatury polskiej XIX wieku.

R. Przybylski, Gentleman i dandys, w: Style zachowań romantycznych red. M. Janion i M. Zielińska, Warszawa 1986.

30) Długie trwanie romantyzmu

M. Janion, Do Europy tak, ale razem z naszymi umarłymi, Warszawa 2000 (rozdz. Misterium nieprzerwane, Forma i śmierć, Zmierzch paradygmatu).

Indywidualna i zespołowa praca z tekstem (analiza i interpretacja), dyskusja.

Ćwiczenia zaliczane są na podstawie obecności (dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze), przygotowania do zajęć i aktywności podczas dyskusji. Student jest obowiązany napisać pracę roczną. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu ustnego jest zaliczenie dwóch semestrów ćwiczeń oraz uzyskanie pozytywnej oceny z pracy rocznej. Ocena z egzaminu ustnego jest końcową oceną z przedmiotu. Na egzaminie obowiązuje znajomość zagadnień poruszanych na ćwiczeniach oraz utworów i opracowań (w wyborze) podanych w liście lektur.

Maria Makaruk (15 h) / od 21.11.2023 Olaf Krysowski (45 h)