Historia kultury polskiej XX w. [3002-1LHKP3C] Semestr zimowy 2023/24
Ćwiczenia, grupa nr 3

Wybrana literatura:

• www.250teatr.pl

• www.encyklopediateatru.pl

• Writing and Rewriting National Theatre Histories, ed. by Steve Wilmer, Iowa City 2004;

• Bułhak, Ewa (oprac.): Palę Paryż i wyjeżdżam. Wywiady z Jerzym Grzegorzewskim, Izabelin 2005;

• Dudzik, Wojciech: W poszukiwaniu stylu. Teatr Narodowy 1924-1939, Warszawa 2015;

• Dudzik, Wojciech (red. nauk.): Świadomość teatru. Polska myśl teatralna drugiej połowy XX wieku, Warszawa 2007;

• Kosiński, Dariusz: Teatr narodowy, [w:] tenże, Teatra polskie. Historie, Warszawa 2010;

• Kosiński, Dariusz: Półsierota? W poszukiwaniu matki teatru polskiego, "Dialog" 2006, nr 10;

• Majcherek, Janusz / Mościcki, Tomasz: Kryptonim „Dziady”. Teatr Narodowy 1967-1968, Warszawa 2017;

• Nyczek, Tadeusz: Nie wierzę w Teatr Narodowy, „Gazeta Wyborcza” 1994, nr 250;

• Organizacja i program Teatru Narodowego w Warszawie, „Przegląd Warszawski” 1925, nr 42 [ankieta]

• Raszewska, Magdalena: Teatr Narodowy 1949-2004, Warszawa 2005;

• Raszewska, Magdalena: Dejmek, Warszawa 2021;

• Roman, Andrzej (oprac.): Komedianci. Rzecz o bojkocie, Warszawa 1990.

Pełna lista lektur oraz materiałów audiowizualnych zostanie podana na początku semestru.

Zajęcia będą poświęcone problematyce teatrów narodowych – od ukonstytuowania w Europie pierwszych instytucji o tej nazwie w XVII i XVIII wieku po czasy współczesne (ostatnie chronologicznie teatry noszące tę nazwę w Europie powołano już w XXI wieku: w 2005 roku The National Theatre of Scottland, a w 2009 The National Theatre of Wales – co prowokuje pytanie o przyczyny trwałej potrzeby ustanawiania instytucji tego rodzaju). Przypomniana zostanie przede wszystkim idea teatru narodowego w różnych kontekstach: 1) nowoczesności, 2) kultury narodowej różnych krajów, 3) kształtowania się i rozwoju sfery publicznej w życiu społecznym, 4) innych form instytucjonalnych teatru. Punktem wyjścia będzie dyskusja, jaka toczyła się w Polsce w 2015 roku w związku z obchodami 250. rocznicy powstania Teatru Narodowego w Warszawie, a zarazem pierwszego teatru publicznego w Polsce – zob. głosy m.in. Joanny Krakowskiej, Michała Zadary, Małgorzaty Dziewulskiej, Tomasza Rodowicza, Dariusza Kosińskiego na stronie www.250teatr.pl oraz blok materiałów „Narodowy czy publiczny? Polemiki na czas obchodów” w miesięczniku „Teatr” nr 5/2015.

Zastanowimy się następnie nad aktualnością tradycyjnych encyklopedycznych definicji teatru narodowego na tle współczesnych przemian kultury i teatru oraz poddamy analizie programy i repertuary polskich teatrów narodowych. W centrum uwagi znajdą się kluczowe momenty z dwudziestowiecznych dziejów Teatru Narodowego w Warszawie (1924 – inauguracja w niepodległej Polsce, 1949 – odbudowa po II wojnie światowej, 1967 – legendarna premiera i afera Dziadów w reż. Kazimierza Dejmka, 1982/1985 – stan wojenny i pożar budynku, 1997 – restytucja pod dyrekcją Jerzego Grzegorzewskiego, od 2003 – programowa bezprogramowość obecnej dyrekcji Jana Englerta). Przywołana zostanie także nietrafna – jak widać z dzisiejszej perspektywy – koncepcja Tadeusza Nyczka utożsamiająca teatr narodowy z Teatrem Telewizji.

Do dyskusji o sztuce aktorskiej punktem wyjścia będzie opinia "Tam, gdzie gra Jerzy Trela, tam jest teatr narodowy".

Dyskusja na podstawie przeczytanych lektur.

Prezentacje materiałów audiowizualnych.

Kontrolowana obecność na zajęciach. Podstawą zaliczenia będzie aktywność na zajęciach (30 proc.) i pisemna praca semestralna (70 proc.).

Temat zajęć: Teatry narodowe: idee – instytucje – praktyki