Współczesne konflikty zbrojne [2104-M-D3WKZB-BSS] Semestr zimowy 2023/24
Konwersatorium, grupa nr 1

Literatura podstawowa (sugerowana):

- stosowne rozdziały w kolejnych wydaniach „Rocznika Strategicznego” (zwłaszcza autorstwa K. Pronińskiej, B. Balcerowicza, W. Lizaka i A. Szeptyckiego).

- stosowne rozdziały w kolejnych wydaniach SIPRI Yearbook i The Military Balance.

- dane z baz danych o konfliktach zbrojnych: Uppsala Conflict Data Program, Armed Conflict Location and Event Dataset (ACLED), Conflict Barometer, Global Conflict Tracker (Council on Foreign Relations), International Crisis Group, Center for Systemic Peace.

- K. Kubiak, Wojny, konflikty zbrojne i punkty zapalne na świecie, Warszawa 2007.

- Konflikty zbrojne na obszarze postradzieckim. Stan obecny, perspektywy, uregulowania, Prace OSW, Ośrodek Studiów Wschodnich 2003.

- A. Legucka, Geopolityczne uwarunkowania i konsekwencje konfliktów zbrojnych na obszarze poradzieckim, Warszawa 2013.

- A. Szeptycki, Europa Wschodnia i Kaukaz Południowy. Od ukraińskiej ‘rewolucji godności’ do wojny o Górski Karabach, Warszawa 2021.

- K. Czornik, M. Lakomy, Konflikty zbrojne na Bliskim Wschodzie i w Afryce w drugiej dekadzie XXI wieku, Katowice 2018.

- R. Zięba (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa 2008 – zwłaszcza rozdziały: 1) M. Raś, A. Włodkowska, Bezpieczeństwo obszaru WNP, 2) J. Zając, Bliskowschodni kompleks niestabilności i bezpieczeństwa, 3) W. Lizak, Bezpieczeństwo Afryki.

- S. Niedziela, Konflikty i napięcia w świecie arabskim, Warszawa 2014.

Literatura uzupełniająca (sugerowana, oprócz właściwych fragmentów opracowań z literatury podstawowej):

Abchazja i Osetia Płd.:

- A. Włodkowska-Bagan, Obszary niestabilności w regionie czarnomorsko-kaspijskim, w: B. Bojarczyk, T. Kapuśniak (red.), Obszar czarnomorsko-kaspijski w stosunkach międzynarodowych, Lublin 2011.

- W. Górecki, Abchazja, Wołowiec 2013.

- A. Eberhardt, Wojna rosyjsko-gruzińska 2008 r. - polityka Federacji Rosyjskiej i jej konsekwencje, "Sprawy Międzynarodowe" 3/2008.

- K. Kubiak, Wojna w Gruzji z 2008 r. Geneza i przebieg działań zbrojnych, "Międzynarodowe Prawo Humanitarne" 2/2011.

- M. Lakomy, Geopolityczne następstwa wojny gruzińsko-rosyjskiej, "Przegląd Zachodni" 4/2010.

Czeczenia:

- M. Kuleba, Imperium na kolanach. Wojna w Czeczenii 1994-1996, Warszawa 1998.

- A. Politkowska, Druga wojna w Czeczenii, Kraków 2006.

- M. Falkowski, Czeczenia a Rosja: znaczenie kwestii czeczeńskiej dla współczesnej Rosji, "Prace OSW" 11/2003.

- M. Falkowski, Czeczenia: między kaukaskim dżihadem a „ukrytym” separatyzmem, OSW, Warszawa 2007.

Ukraina1:

- Analizy OSW dotyczące rozwoju konfliktu od 2014 do 24 lutego 2022 r.

- A. Szeptycki, Ukraina wobec Rosji. Studium zależności, Warszawa 2013.

- P. Grzebyk, Aneksja Krymu przez Rosję w świetle prawa międzynarodowego, "Sprawy Międzynarodowe" 1/2014.

- K. Wąsowski, Istota i uniwersalność rosyjskiego modelu wojny hybrydowej wykorzystanego na Ukrainie, "Sprawy Międzynarodowe" 2/2015.

- T. Stępniewski, Wojna Ukrainy o niepodległość, pamięć i tożsamość, w: A. Stolarz, A. Wasiliew (red.), Polityka wobec pamięci w Europie Środkowo-Wschodniej i Rosji, Lublin 2015.

- D.R. Marples, Ukraine in Conflict. An Analytical Chronicle, Bristol 2017.

- O. Wasiuta, S. Wasiuta, Wojna hybrydowa Rosji przeciwko Ukrainie, Kraków 2017.

- M. Banasik, Wojna hybrydowa i jej konsekwencje dla bezpieczeństwa euroatlantyckiego, Warszawa 2018.

- B. Pacek, Wojna hybrydowa na Ukrainie, Warszawa 2018.

- M. Marek, Operacja Ukraina. Kampanie dezinformacyjne, narracje, sposoby działania rosyjskich ośrodków propagandowych przeciwko państwu ukraińskiemu w okresie 2013–2019, Warszawa 2020.

Ukraina2:

- Analizy OSW dotyczące rozwoju konfliktu po 24 lutego 2022 r.

- A. Wilk, P. Zochowski (et al.), Rok wojny w analizach Ośrodka Studiów Wschodnich, Warszawa 2023.

- Agresja Rosji na Ukrainę – pierwsze dwa tygodnie wojny. Raport specjalny, "Rocznik Strategiczny 2021/2022", Warszawa 2022.

- A. Applebaum, Dlaczego Putin ruszył na wojnę?, "Znak" 803/2022.

- "Rocznik Strategiczny 2022/2023", w szczególności: B. Balcerowicz, K. Pronińska, Konflikty zbrojne 2022 r.: w cieniu wojny Rosji z Ukrainą; M. Menkiszak, Rosja: na wojnie; A. Szeptycki, Europa Wschodnia i Kaukaz Południowy: wobec rosyjskiej wojny w Ukrainie; L. Pińczak, Wojna rosyjsko-ukraińska – kampania 2022 r. Przebieg i następstwa.

- A. Gruszczak (red.) The War Must Go On: Dynamika wojny w Ukrainie i jej reperkusje dla bezpieczeństwa Polski, Kraków 2023 (wybrane rozdziały).

- E. Cieślak, J. Maj, K. Pająk, D. Prokopowicz, A. Radomyski, P. Soroka, P. Śledź, Wybrane aspekty rosyjskiej agresji na Ukrainę w obszarze politycznym, militarnym i gospodarczym, Warszawa 2023.

Górski Karabach:

- A. Włodkowska-Bagan, Obszary niestabilności w regionie czarnomorsko-kaspijskim, w: B. Bojarczyk, T. Kapuśniak (red.), Obszar czarnomorsko-kaspijski w stosunkach międzynarodowych, Lublin 2011.

- P. Olszewski, Konflikt azerbejdżańsko-ormiański o Górski Karabach, w: R. Łoś, J. Reginia-Zacharski (red.), Sąsiedztwo i pogranicze - między konfliktem a współpracą, Łódź 2012.

- W. Górecki, Kaukaski węzeł gordyjski: konflikt o Górski Karabach, OSW, Warszawa 2020.

- "Komentarze OSW" i "Analizy OSW" z lat 2020-2022 poświęcone reeskalacji konfliktu.

Konflikt bliskowschodni:

- G. Corm, Bliski Wschód w ogniu. Oblicza konfliktu 1956-2003, Warszawa 2003.

- R. Balke, Izrael, Warszawa 2005.

- M. Vargas Llosa, Izrael - Palestyna. Pokój czy święta wojna?, Warszawa 2007.

- K. Kubiak, Ł.M. Nadolski, Ogień na pustyni. Konflikt izraelsko -arabski w latach 1967-1973, Zabrze-Tarnowskie Góry 2017.

- J.L. Gelvin, Konflikt izraelsko-palestyński, Kraków 2009.

- Materiały PISM autorstwa P. Sasnal.

Syria:

- M. Lakomy, Wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania wojny domowej w Syrii, "Studia Polityczne" 31/2013.

- K. Strachota, Bliski Wschód w cieniu Państwa Islamskiego, OSW, Warszawa 2015.

- F. Pichon, Syria. Porażka strategii Zachodu, Warszawa 2015.

- P. Osiewicz, Konflikty zbrojne w Syrii i Jemenie: rozwój, konsekwencje i możliwe scenariusze, "Przegląd Strategiczny" 10/2017.

- P. Pieniążek, Po kalifacie. Nowa wojna w Syrii, Wołowiec 2019.

- A. Bieńczyk-Missala, K. Pronińska, P. Grzebyk, Opanowywanie kryzysów i rozwiązywanie konfliktów - przykłady, w: R. Kuźniar (i in.), Bezpieczeństwo Międzynarodowe, Warszawa 2020.

- P. Osiewicz, Dynamika rozwojowa konfliktu zbrojnego w Syrii. Przyczyny i konsekwencje jego umiędzynarodowienia, Poznań 2022.

Jemen:

- J. Raubo, Jemen – zapomniany aktor Arabskiej Wiosny, „Przegląd Politologiczny” 1/2014.

- S. Kosmyka, Uwarunkowania i rozwój dżihadyzmu w Jemenie, w: W. Lizak, A.M. Solarz (red.), Bliski Wschód w stosunkach międzynarodowych w XXI wieku, Warszawa 2015.

- H. Świętek, Wojna w Jemenie - proxy war lub samospełniająca się przepowiednia, w: „Sprawy Międzynarodowe” 1/2017.

- P. Osiewicz, Konflikty zbrojne w Syrii i Jemenie: rozwój, konsekwencje i możliwe scenariusze, "Przegląd Strategiczny" 10/2017.

- M. Styszyński, Konflikt w Jemenie jako przykład wojny zastępczej, "Krakowskie Studia Międzynarodowe" 3/2018.

Sudan:

- M. Pawełczak, Wojna domowa w Sudanie 1983-2005, w: P. Ostaszewski (red.), Konflikty kolonialne i postkolonialne w Afryce i Azji 1869-2006, Warszawa 2006.

- K. Piskała, Sudan. Czas bezdechu, Warszawa 2010.

- R. Łoś, Konflikty w Sudanie, Łódź 2013.

- A. Sakson, Utrata bezpieczeństwa żywnościowego jako źródło wewnętrznych konfliktów zbrojnych w Darfurze, „Przegląd Strategiczny” 2/2013.

- A. Bieńczyk-Missala, K. Pronińska, P. Grzebyk, Opanowywanie kryzysów i rozwiązywanie konfliktów - przykłady, w: R. Kuźniar (i in.), Bezpieczeństwo Międzynarodowe, Warszawa 2020.

- J. Czerep, Perspektywy zakończenia wojny w Sudanie, „Biuletyn PISM” 61/2023.

DRK:

- D. van Reybrouck, Kongo. Opowieść o zrujnowanym kraju, Warszawa 2010.

- A. Bieńczyk-Missala, K. Pronińska, P. Grzebyk, Opanowywanie kryzysów i rozwiązywanie konfliktów - przykłady, w: R. Kuźniar (i in.), Bezpieczeństwo Międzynarodowe, Warszawa 2020.

- J.K. Stearns, The War That Doesn't Say Its Name: The Unending Conflict in the Congo, Princeton 2021.

Maghreb/Sahel

- E. Szczepankiewicz-Rudzka, Geopolityczne uwarunkowania bezpieczeństwa w regionie Sahelu, "Bezpieczeństwo. Teoria i praktyka" 3/2013.

- M. Stempień, Fenomen Boko Haram. Afrykański kalifat zagrożeniem dla bezpieczeństwa międzynarodowego, "Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne" 50/2016.

- A. Wejkszner, Ewolucja zagrożenia dżihadystycznego a przemiany demokratyczne w państwach Maghrebu, "Przegląd Politologiczny" 1/2014.

- R. Kłosowicz, Państwa Sahelu: "strefa kryzysów" w Afryce Subsaharyjskiej, w: W. Cisło, J. Różański, M. Ząbek (red.), Bilad as-Sudan: varia, Pelplin 2017.

- K. Danielewicz, Sytuacja bezpieczeństwa państw Sahelu oraz perspektywy jej rozwoju, "De Securitate et Defensione. O Bezpieczeństwie i Obronności" 1/2020.

- S. Kosmyka, Aktywizacja nurtów dżihadystycznych w Sahelu i wysiłku na rzecz ich zwalczania, "Studia Polityczne" 1/2022.

Mali:

- S. Parzymies, Mali – ofiara agresji islamskich fundamentalistów w regionie Sahelu, "Sprawy Międzynarodowe" 3/2013.

- K. Kubiak, Konflikt w Mali : rebelia Tuaregów, islamiści i międzynarodowa interwencja, "Przegląd Politologiczny" 1/2014.

- W. Lizak, Kryzys w Mali. Rola afrykańskich sił pokojowych AFISMA, "Forum Politologiczne" 17/2014.

- A. Dziewulska (red.), Peace by piece: Learning to stabilise a military conflict with a strategic game, Warszawa 2021.

Meksyk:

- D.A. Shirk, The Drug War in Mexico: Confronting a Shared Threat, Nowy Jork 2011.

- I. Grillo, El Narco. Narkotykowy zamach stanu w Meksyku, Warszawa 2012.

- K. Derwich, Meksyk - między demokracją a dysfunkcjonalnością, Kraków 2017.

- B.T. Smith, The Dope: The Real History of the Mexican Drug Trade, Londyn 2021.

1. Zajęcia wprowadzające. Geograficzny przegląd współczesnych konfliktów zbrojnych i ich cechy charakterystyczne w ujęciu regionalnym.

Sekcja I: Wojny Rosji i państw strefy poradzieckiej.

2. Wojna wokół Abchazji i Osetii Południowej – 1992-93; 2008 – „zamrożony konflikt”.

3. Wojna w Czeczenii – 1994-96; 1999-2009 – wojna asymetryczna.

4. Wojna we wschodniej Ukrainie 2014-22 – wojna hybrydowa.

5. Wojna w Ukrainie 2022-… – na ile „tradycyjna” wojna, na ile nowa?

6. Wojna o Górski Karabach – 1992-94; 2020 – „odmrożony” konflikt.

Sekcja II: Konflikty zbrojne na Bliskim Wschodzie.

7. Konflikt bliskowschodni – 1948-… – ciągłość i zmiana.

8. Wojna w Syrii – 2011-… – „mała wojna światowa”.

9. Wojna w Jemenie – 2014-… – wojna zastępcza.

Sekcja III: Konflikty zbrojne w Afryce.

10. Wojna domowa w Sudanie – 1983-… – współczesne wojny w soczewce.

11. Wojna domowa w Demokratycznej Republice Kongo – 1996-… – konflikt o zasoby.

12. Dżihad Al-Kaidy i ISIS w państwach Maghrebu i Sahelu – 2002-… – ile religii, ile polityki?

13. Wojna domowa w Mali – 2012-… – konflikt postkolonialny (?).

Sekcja IV: Inne.

14. Konflikt narkotykowy w Meksyku – 2006-… – wojna państwa z gangami.

15. (konflikt zbrojny wskazany przez Grupę).

Warunki zaliczenia.

- Przygotowanie prezentacji grupowej (w trzyosobowych grupach) poświęconej jednemu z omawianych konfliktów do zaprezentowania podczas zajęć oraz pisemnego raportu na jego temat,

Prezentacja powinna mieć następującą strukturę:

1. Strony konfliktu i ich motywacje.

2. Geneza i przyczyny konfliktu.

3. Kontekst strategiczny.

4. Przebieg konfliktu (ramowo!).

5. Środki walki i wykorzystane uzbrojenie.

6. Umiędzynarodowienie konfliktu (interwencja podmiotu trzeciego, rozlanie się konfliktu na inne państwa).

7. Przebieg procesu pokojowego.

8. Wymiar humanitarny.

9. Wymiar niematerialny (wpływ na tożsamość, kulturę).

10. Skutki konfliktu (lokalne, regionalne, globalne).

11. Wnioski dla rozumienia natury konfliktów zbrojnych.

- Aktywność.

- Osoby, które przygotują wyróżniające się prezentacje oraz regularnie będą wykazywały się merytoryczną aktywnością w trakcie zajęć, mają szansę uzyskać zwolnienie z egzaminu bądź bonus do oceny końcowej.