Historia kultury polskiej do końca XVIII w. [3002-1LHKP1CW] Semestr zimowy 2024/25
Ćwiczenia, grupa nr 1

Arcydzieła francuskiego średniowiecza, red. Z. Czerny,

Warszawa 1968, Pieśń o Rolandzie, Chretien de Troyes,

Percewal z Walii; F. Villon, Wielki Testament.

Błoński J., Mikołaj Sęp-Szarzyński a początki polskiego

baroku, Kraków 1967, rozdz. II; V; VII.

Bolesławiusz K., Przeraźliwe echo traby ostatecznej, wyd. J.

Sokolski, Warszawa 2004.

Cohn N., W pogoni za milenium. Milenarystyczni buntownicy

i mistyczni anarchiści średniowiecza, Kraków 2007

(fragmenty).

Dante A., Boska Komedia, Wrocław 1977, Piekło 1, 3, 4, 5, 8,

10, 14, 19, 24, 26, 33, 34; Czyściec 2, 9, 26, 30, 31, 33; Raj 1,

2, 6, 11, 12, 17, 18, 22, 23, 27, 28, 30, 31, 33.

Guriewicz A., Kategorie kultury średniowiecznej, Warszawa

1976, rozdz. Makrokosmos i mikrokosmos.

Hauser A., Społeczna historia sztuki i literatury, Warszawa

1974, t. 1, rozdz. Dualizm gotyku; Pojęcie manieryzmu.

Huizinga J., Jesień średniowiecza, Warszawa 1992, rozdz. XI

Wizerunek śmierci.

Karpowicz M,. Sztuka polska XVII w., Warszawa 1975 i n.,

cz.: Lata 1600-1630.

Klaniczay T., Renesans. Manieryzm. Barok, Warszawa 1986,

rozdz. Kryzys renesansu i manieryzm.

Kochanowski J., Pieśni, Wrocław 1997.

Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1970,

rozdz. VI Struktury przestrzenne i czasowe.

Naborowski D., Na oczy królewny angielskiej; Do Anny;

Malina; Krótkość żywota, w: Poeci polskiego baroku, oprac.

J. Sokołowska, J. Żukowska, Warszawa 1965, t. 1.

Nicoll A., Dzieje teatru, Warszawa 1977, rozdz. 3 Teatr w

średniowieczu.

Petrarca F., Sonety do Laury, Kraków 1975.

Sęp-Szarzyński M., Rytmy, Wrocław 1973 (bez Erotyków).

Shearman J., Manieryzm, Warszawa 1970, rozdz. Definicja

terminu; Ograniczenie pola.

Sokołowska J., Spory o barok, Warszawa 1971, dział Rozkwit

i zmierzch estetyki klasycznej.

Średniowieczna pieśń religijna polska, oprac. M. Korolko,

Wrocław 1980, Jezusa Judasz przedał za pieniądze nędzne;

Mocne Boskie tajemności.

Średniowieczna poezja polska świecka, oprac. S. Vrtel-

Wierczyński, Wrocław 1952, Rozmowa Mistrza ze Śmiercią.

Średniowieczna proza polska, oprac. S. Vrtel-Wierczyński,

Wrocław 1959, z Rozmyślania przemyskiego: O życiu Marii

przy świątyni.

Weintraub W., O niektórych problemach polskiego baroku,

w: Od Reja do Boya, Warszawa 1977.

Zajęcia, wbrew tradycji ostrego Burckhardtowskiego przeciwstawienia wieków średnich i odrodzenia, poświęcone zostaną wspólnemu dla tych epok w kulturze (choć całkowicie odmiennie redagowanemu) dążeniu do budowania syntetycznych wizji (holistycznych i homeostatycznych jednocześnie) rzeczywistości, umieszczających konsekwentnie człowieka w centrum kosmicznego i społecznego „spektaklu”.

Średniowieczne i renesansowe wizje świata i człowieka

1. Zajęcia wstępne, omówienie programu, zasad wspólnej

pracy i zaliczenia.

2. Budowanie średniowiecznego uniwersum

wyobrażeniowego: Państwo Boże, makrokosmos i

mikrokosmos, millenaryzm, ramy przestrzenne i czasowe,

dualizm gotyku.

3. Czas święty – społeczne mechanizmy aktualizacji pasji i

cyklu Radości i Smutków Matki Boskiej. Wizualne i tekstowe

systemy podpór pamięci kulturowej:

Władysław z Gielniowa, Jezusa Judasz przedał za pieniądze nędzne – Hans Memling, Pasja z Turynu;

Wit Stwosz, Ołtarz Mariacki – Mocne Boskie tajemności.

4. Człowiek wobec śmierci – kulturowe modele uobecniania

w wiekach średnich – Rozmowa Mistrza ze Śmiercią.

Bernardyńskie tańce śmierci w Polsce (XVII – XIX wiek)

wobec tradycji średniowiecznej.

5. Od chanson de geste do romansu rycerskiego –

krystalizacja arystokratycznego modelu kultury (Pieśń o

Rolandzie – Perceval z Walii).

6. Summa Dantejska – wymiar eschatologiczny, ontologiczny

i etyczny. Romantyczna recepcja Dantego w Polsce. Klemens

Bolesławiusz i jego Przeraźliwe echo trąby ostatecznej.

7. Villon – rozpad średniowiecznej metafizyki. Kategoria

kryzysu w kulturze. Poznawczy charakter kreacji outsidera.

8. Addytywizm średniowiecznego dramatu misteryjnego w

interpretacji współczesnego reżysera. Scena symultaniczna i

sukcesywna. Historyja o chwalebnym zmartwychwstaniu

pańskim Mikołaja z Wilkowiecka w interpretacji Piotra

Cieplaka. Teatr TV.

9. Narodziny nowożytnego pojęcia podmiotowości człowieka.

Petrarka, petrarkizm i kształt renesansowego indywidualizmu.

10. Nowożytny klasycyzm jako droga do rozpoznania kształtu

rzeczywistości. Od natura naturata do natura naturans:

Giovanni Bellini, Przemienienie na górze Tabor,

Rafael Santi, Szkoła Ateńska,

Nicolas Poussin, Królestwo Flory.

11. „Wszystek krąg ziemski” w poezji renesansowej. Jan

Kochanowski i jego Pieśni.

12. Manierystyczna droga do świata wewnętrznego. Zerwanie

z renesansową jednością czasowo-przestrzenną (Tibor

Klaniczay, Arnold Hauser, John Shearman).

13. Wielonurtowość kultury polskiej pierwszej połowy XVII

wieku: wczesny barok, manieryzm niderlandzki, nurt

rodzimy.

14. Krąg mecenatu Radziwiłłów birżańskich wobec mecenatu

królewsko-jezuickiego (przypadek Daniela Naborowskiego).

15. „Bojowanie” jako drogowskaz człowieka epoki

potrydenckiej. Mikołaj Sep Szarzyński i jego poezja.

tytuł zajęć: Średniowieczne i renesansowe wizje świata i człowieka