Historia średniowieczna powszechna - ćwiczenia [2900-LZ-HSRPW-C] Semestr zimowy 2024/25
Ćwiczenia, grupa nr 1

Pomocne na zajęciach będą:

H. Manikowska, Średniowieczne miasta-państwa na Półwyspie Apenińskim, w: Rozkwit średniowiecznej Europy, red. H. Samsonowicz, Warszawa 2001, s. 250-377.

Ch. Wickham, Średniowieczna Europa, tłum. M. Kowalczyk, Warszawa 2018.

B. Zientara, Historia powszechna średniowiecza, (bez względu na wydanie).

S. Diacciati, E. Faini, L. Tanzini, S. Tognetti, Jak kwitnące drzewo. Florencja średniowieczna i renesansowa, tłum. H. Podgórska, Warszawa 2023

1. 5 X 2024 Zajęcia wprowadzające.

Zasady zaliczenia kursu; problematyka zajęć.

Definicje miasta średniowiecznego [teksty źródłowe dostarczone na zajęcia przez prowadzące]

2. 19 X 2024 Hohenstaufowie w świetle kroniki Marcina Polaka. Kronika Uniwersalna

Źródło: Marcin Polak, Kronika papieży i cesarzy, przekład i komentarz: Agnieszka Fabiańska, Jacek Soszyński, Kęty 2008, s. 327-329, 332-339 (proszę również o przejrzenie całej kroniki, zapoznanie się ze strukturą dzieła oraz przeczytać wstęp).

Opracowania:

Jacek Soszyński, Sacerdotium, imperium, studium. Władze uniwersalne w późnośredniowiecznych kronikach martyniańskich, Warszawa 2006, s. 42-69; 91-96.

Marcin Polak, Kronika papieży i cesarzy, przekład i komentarz: Agnieszka Fabiańska, Jacek Soszyński, Kęty 2008 [wstęp Jacka Soszyńskiego, s. 11-40]

3. 16 XI 2024 Gwelfowie i gibelini. Partie polityczne i konflikty w mieście.

Źródło: Giovanni Villani, Nuova Cronica, ks. 5, rozdz. 38;

Opracowania: S. Diacciati, E. Faini, L. Tanzini, S. Tognetti, Jak kwitnące drzewo. Florencja średniowieczna i renesansowa, tłum. H. Podgórska, Warszawa 2023, s. 134-136; 161-164; literatura w jęz. angielskim, dodatkowa dla chętnych: J. Najemy, History of Florence, Oxford 2006, s. 13-17.

4. 30 XI 2024 Urzędnik cudzoziemski w mieście

Źródło: Brunetto Latini, Skarbiec wiedzy, tłum. M. Frankowska-Terlecka, T. Giermak-Zielińska, Warszawa 1992, ks. III.

Opracowania:

W. Fałkowski, Karolińskie zwierciadło władcy – powstanie gatunku, w: Europa barbarica, Europa christiana, red. R. Michałowski, Warszawa 2008, 59-74.

M. Frankowska-Terlecka, Skarbiec wiedzy Brunetta Latiniego. Trzynastowieczna myśl encyklopedyczna jako wyraz tendencji do upowszechniania wiedzy, Wrocław 1984, rozdz. I i II.

5. 14 XII 2024 Polityka wobec podległemu miastu terytorium. Założenie nowego miasta.

Źródło: Opis założenia miasta Giglio Fiorentino: Archivio di Stato di Firenze (Archiwum Państwowe we Florencji), Ufficiali delle Castella (Urzędnicy od zamków) 5, k. 15v-18r, 19 V 1350.

Opracowanie: R. Eysymontt, Kod genetyczny miasta. Średniowieczne miasta lokacyjne Dolnego Śląska na tle urbanistyki europejskiej, Wrocław 2009, s. 124-134; S. Diacciati, E. Faini, L. Tanzini, S. Tognetti, Jak kwitnące drzewo. Florencja średniowieczna i renesansowa, tłum. H. Podgórska, Warszawa 2023 [wybrane fragmenty].

6. 11 I 2025 Ideologia dobra wspólnego

Źródła: Ambrogio Lorenzetti, Alegorie dobrych i złych rządów, Siena, lata 30’ XIV w.

Opracowania: (do podziału) P. Burke, Naoczność. Materiały wizualne jako świadectwo historyczne, tłum. J. Hynia, Kraków 2012, s. 53-62; E. Panofsky, Ikonografia i Ikonologia, w: Studia z historii sztuki, oprac. J. Białostocki, Warszawa 1971, s. 11-21; K. Chłędowski, Siena, Kraków 2017, s. 229-232; M. Walczak, „Dzieło sztuki jako źródło historyczne”, w: tenże, Do źródła, Kraków 2020, ss. 9–31.

7. Czarna śmierć w mieście późnego średniowiecza

Źródła: w: Decameron, przeł. E. Boye, przedm. oraz komentarz K. Żaboklicki, Warszawa 1997; Marchionne di Coppo Stefani, Cronaca Fiorentina, Rub. 634 [przekład części tekstu w tłumaczeniu prowadzącej]

Opracowanie: A. Rutkowska-Płachcińska, Dżuma w Europie Zachodniej w XIV w.: straty demograficzne i skutki psychiczne, „Przegląd Historyczny” 69, 1978, 1, s. 75-102; H. Manikowska, Topos czy rzeczywistość? O czarnej śmierci w Dekameronie raz jeszcze, „Studia Źródłoznawcze” 53, 2015, s. 17-54.

Czarna śmierć w Europie w perspektywie źródeł historycznych i archiwów natury prof. Piotr Guzowski – wykład online: https://www.youtube.com/watch?v=3a9CACFva50

Analiza tekstów źródłowych, dyskusja i omówienie literatury przedmiotu wymienionej w sylabusie. Dodatkowo: praca w grupach i przygotowanie krótkich prezentacji i referatów przez uczestników kursu.

Zastrzeżenia:

- w trakcie semestru mogą zostać wprowadzone niewielkie zmiany w sylabusie, porządku zajęć bądź zadawanych lekturach;

- w przypadku braku wyszczególnionych stron tekstów, zostaną one podane w trakcie semestru z wyprzedzeniem;

- literatura wyszczególniona w sylabusie, której brak w Bibliotece Wydziału Historii bądź Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego zostanie zapewniona przez prowadzącą. To samo dotyczy tłumaczeń na jęz. polski bądź angielski źródeł oryg. w jęz. włoskim.

Podstawą zaliczenia oraz oceny końcowej zajęć jest obecność i aktywność, udział w dyskusjach, praca w grupach oraz ewentualne wygłoszenie krótkiego referatu.

Dopuszczalna jest jedna nieobecność, każda kolejna musi zostać odrobiona.

W sprawie odrobienia zajęć proszę o uprzednie umówienie się drogą mailową na dyżur, zaliczenie pisemne bądź rozmowę w formie zdalnej.

dr Anna Pomierny Wąsińska