Tradycja europejska (główne toposy w sztuce i literaturze) 3007-S1A1TE
Ćwiczenia (CW) Semestr zimowy 2023/24

Lektury

1. J.R.R. Tolkien, "Silmarillion" w przekładzie Marii Skibniewskiej.

2. Milorad Pavić, "Słownik chazarski. Powieść-leksykon w stu tysiącach słów", przeł. Elżbieta Kwaśniewska, Danuta Cirlić-Straszyńska, Warszawa 1993 i 2004. Uwaga, książka występuje w egzemplarzu męskim i żeńskim – wystarczy przeczytać jeden, dowolny.

3. Aldous Huxley, "Nowy wspaniały świat", przeł. Bogdan Baran.

4. Antoine de Saint-Exupéry, "Mały Książę", przeł. Jan Szwykowski.

5. Vladimir Nabokov, "Lolita", tłumaczenie dowolne.

6. Sylvia Plath, "Szklany klosz", przeł. Mira Michałowska

7. "Stanisław Barańczak słucha arcydzieł", wyboru dokonał Ryszard Krynicki, Kraków 2016 ("Don Giovanni").

Filmy, spektakle

1. "Matrix", reż. Lana i Lilly Wachowski, USA 1999.

2. "Thelma i Louise", reż. Ridley Scott, Francja/USA/Wielka Brytania 1991.

3. "Przekleństwa niewinności", reż. Sofia Coppola, USA 1999.

4. "Ogród rozkoszy ziemskich", reż. Lech Majewski, Polska/ Wielka Brytania/Włochy 2003.

5. "Bonnie i Clyde", reż. Arthur Penn, USA 1967.

6. "Nomadland", reż. Chloe Zhao, Niemcy / USA 2020.

7. "Kontrolerzy", reż. Nimród Antal, Węgry 2003.

8. "Don Giovanni", dyryg. Vladimir Jurowski, Glyndebourne 2010 (ew. inna realizacja dostępna np. za pośrednictwem kanałów OperaVision lub Euroarts Channel).

Opracowania

1. Maud Bodkin, "Wzorce archetypowe w poezji tragicznej", „Pamiętnik Literacki” 1969, z. 2.

2. Ernst Robert Curtius, "Literatura europejska i łacińskie średniowiecze", tłum. i oprac. Andrzej Borowski, Kraków 1997.

3. Stanisław Kobielus, „Deus ut artifex” w myśli i sztukach średniowiecza, „Biuletyn Historii Sztuki” R. LV 1993, nr 4.

4. Anna Świderkówna, "Rozmowy o Biblii", Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.

5. Jadwiga Kotarska," Theatrum mundi. Ze studiów nad poezją staropolską", Wydawnictwo Uniwersytet Gdańskiego, Gdańsk 1998.

6. Włodzimierz Szturc, "Eironeia", Księgarnia Akademicka, Kraków 2018.

7. Jean Delumeau, "Historia raju. Ogród rozkoszy", przeł. Eligia Bąkowska, PIW, Warszawa 1996.

8. Umberto Eco, "Historia krain i miejsc legendarnych", przeł. Tomasz Kwiecień, Rabis, Poznań 2013.

9. Dariusz Wojtczak, "Siódmy krąg piekła". Antyutopia w literaturze i filmie, Rebis, Poznań 1994.

10. Philippe Ariès, "Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w czasach ancien régime’u", przeł. Martyna Ochab, Warszawa 2010.

11. Katarzyna Przyłuska-Urbanowicz, "Pupilla. Metamorfozy figury drapieżnej dziewczynki w wyobraźni symbolicznej XX wieku", Gdańsk 2014.

12. Katarzyna Czeczot, "Ofelizm. Romantyczne zawłaszczenia, feministyczne interwencje", Warszawa 2016.

13. Konrad Klejsa, "Kino kontestacji w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej", [w:] "Historia kina", t. 3: "Kino epoki nowofalowej", red. Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska, Kraków 2015.

14. Dariusz Cezary Maleszyński, „Jedyna Księga”: z dziejów toposu w literaturze dawnej, „Pamiętnik Literacki” 1982, z. 3/4.

Absolwent:

- ma pogłębioną wiedzę na temat kulturowego dziedzictwa starożytności i średniowiecza;

- rozumie ponadczasowy charakter wielkich tematów literackich i jest świadomy ich nieustannych przemian;

- rozpoznaje w tekstach kultury współczesnej postacie archetypowe oraz motywy i wątki nawiązujące do zasobu antycznych i średniowiecznych topoi,

- jest świadomy wagi dziedzictwa kultury w interpretacji doświadczenia egzystencjalnego współczesnego widza / czytelnika,

- dostrzega wielowymiarową rolę tradycji w życiu społecznym.

1. Aktywny udział w zajęciach

2. Prezentacja wybranego toposu / archetypu w tekście kultury współczesnej

3. Test w formie pytań otwartych

I. Topos „Boga artysty”: J.R.R. Tolkien, mitologia Śródziemia

II. Topos „Jedynej Księgi”: Milorad Pavić, "Słownik chazarski"

III. Topos „życie snem”: film "Matrix"

IV. Theatrum mundi i Deus ridens: film "Thelma i Louise"

V. Topika arkadyjska, „Wyspy Szczęśliwe”, „złoty wiek”, "Ogród rozkoszy" : Aldous Huxley, "Nowy wspaniały świat", filmy "Przekleństwa niewinności" i "Ogród rozkoszy ziemskich"

VI. Homo viator: filmy "Bonnie i Clyde", "Nomadland"

VII. Katabaza: film "Kontrolerzy"

VIII. Topos „chłopiec-starzec”: Antoine de Saint-Exupéry, "Mały Książę"

IX. Topos „dziewczynka-staruszka”: Vladimir Nabokov, "Lolita"

X. Ofelia: Sylvia Plath, "Szklany klosz"

XI. Don Juan: Wolfgang Amadeusz Mozart, Lorenzo da Ponte, "Don Giovanni"

Dyskusja, praca w grupach, projekt, konkurs