Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Metody badań surowców mineralnych

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 1300-WM-MBSCW
Kod Erasmus / ISCED: 07.304 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0532) Nauki o ziemi Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Metody badań surowców mineralnych
Jednostka: Wydział Geologii
Grupy: Przedmioty modułowe do wyboru na I semestrze I roku st. na kierunku geologia poszukiwawcza
Punkty ECTS i inne: 5.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

fakultatywne

Założenia (opisowo):

Ze względu na charakter przedmiotu (zrozumienie podstaw fizykochemicznych metod badawczych oraz rodzaj badanych substancji) zalecane jest posiadanie zarówno podstaw z chemii nieorganicznej i fizyki, jak również odbycie mineralogii i petrologii.

Skrócony opis:

Omawiane są podstawowe metody badań instrumentalnych (z wyłączeniem metod dyfrakcji rentgenowskiej) stosowanych w szeroko rozumianych naukach mineralogicznych do analizy nieorganicznych surowców mineralnych. Prezentowane są podstawy teoretyczne metod, budowa aparatury analitycznej, preparatyka i praktyka analityczna oraz zasady interpretacji otrzymanych danych.

Pełny opis:

Na zajęciach prezentowane są podstawowe metody badań instrumentalnych wykorzystywanych w szeroko rozumianych naukach mineralogicznych do analizy nieorganicznych surowców mineralnych. Metody zostały dobrane w taki sposób, by zaznajomić studenta do samodzielnego przygotowania materiału mineralnego i przeprowadzenia na nim podstawowych badań instrumentalnych mających na celu charakterystykę chemiczną i mineralogiczną.

Zajęcia zapoznają studenta z następującymi technikami badawczymi (wymienione poniżej techniki badawcze nie obejmują metod dyfrakcji rentgenowskiej omawianych w ramach odrębnego przedmiotu):

1) przygotowywanie materiału mineralnego do badań instrumentalnych

a. preparaty zakryte i odkryte do badań w mikroskopie optycznym i elektronowym

b. kruszenie, rozdrabnianie, mielenie, ucieranie – typy i rodzaje urządzeń, materiały urządzeń rozdrabniających, możliwości kontaminacji próbki

c. rozdrabnianie i separacja ręczna

2) rozdzielanie minerałów przy użyciu separatora magnetycznego

a. własności magnetyczne materiałów

b. budowa izodynamicznego separatora magnetycznego i warunki pracy urządzenia przy wydzielaniu wybranych minerałów; zasady BHP pracy z urządzeniem;

3) rozdzielanie minerałów metodami gęstościowymi – metoda osadzania w cieczach ciężkich:

a. pod wpływem siły ciężkości (w poliwolframianie sodu);

b. (opcjonalnie) pod wpływem siły odśrodkowej przy użyciu wirówek probówkowych;

4) analiza termiczna (DTA-DTG)

a. zasada pomiaru efektów termicznych, rodzaje efektów termicznych

b. termiczna analiza różnicowa, analiza termograwimetryczna i termograwimetryczna różnicowa, dylatometria, analiza składu gazów

c. typy przyrządów i aparatów stosowanych w analizie termicznej

d. termogramy podstawowych grup minerałów

e. analiza składu próbek monomineralnych i mieszanin; błędy analityczne

5) fluorescencja rentgenowska (XRF)

a. spektroskopia promieniowania rentgenowskiego i fotoelektronów

b. zjawisko wtórnego promieniowania rentgenowskiego i jego detekcja

c. budowa spektrometru XRF i preparatyka

d. system dyspersji długości fali (WDS) i dyspersja energii (EDS)

e. zastosowanie metody w badaniach geologicznych.

6) skaningowa mikroskopia elektronowa (SEM)

a. budowa i typy mikroskopów elektronowych, tryby pracy

b. oddziaływanie wiązki elektronów z próbką i wykorzystanie analityczne powstających typów promieniowania

c. tworzenie obrazów SEM (elektrony wtórne, elektrony wstecznie rozproszone)

d. zastosowania analityczne.

W trakcie wykładów studenci zapoznają się podstawami fizykochemicznymi metod, schematami i budową aparatury analitycznej, zaś w części ćwiczeniowej zaznajamiają się z urządzeniami badawczymi, praktyką i tokiem analitycznym, sposobami i technikami przygotowywania preparatów. Ważną części pracy ćwiczeniowej jest poznanie najważniejszych sposobów prezentacji i interpretacji otrzymanych danych, a także omówienie wad i zalet metody oraz źródeł błędów w oznaczeniach.

Literatura:

J. Drzymała: Podstawy mineralurgii. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.

R. Gill: Modern analytical geochemistry. Taylor and Francis.

Metody badań minerałów i skał. Praca zbiorowa. Wydawnictwa Geologiczne.

A. W. Nicol: Physicochemical methods of mineral analysis. Plenum Press.

S. J. B. Reed. Electron microprobe analysis and scanning electron microscopy in geology. Cambridge University Press.

W. Szczepaniak: Metody instrumentalne w analizie chemicznej. PWN.

Efekty uczenia się:

Efekty uczenia się w obszarze wiedzy:

K_W01 – ma pogłębioną wiedzę na temat procesów i czynników kształtujących Ziemię w zakresie geologii czwartorzędu, geomorfologii, stratygrafii, sedymentologii, paleontologii, geochemii, mineralogii, petrologii, geologii złóż

K_W06 – w pogłębionym stopniu zna nowoczesne instrumentalne metody analityczne wykorzystywane w badaniach substancji mineralnych i organicznych, zna zalety i ograniczenia poszczególnych metod, zna znaczenie badań empirycznych w rekonstrukcji środowisk przyrodniczych

K_W07 – zna zasady działania i możliwości analityczne określonej aparatury badawczej oraz zasady optymalnego planowania badań z wykorzystaniem dostępnego zaplecza badawczego

K_W10 – ma pogłębioną wiedzę na temat doboru i wykonania specjalistycznych badań laboratoryjnych i dokumentacyjnych w badaniach różnych typów skał; ma wiedzę o procesach sedymentacyjnych, tektonicznych i diagenetycznych zachodzących w różnych typach skał

K_W13 – posiada pogłębioną wiedzę nt. zasad planowania badań z wykorzystaniem technik i narzędzi badawczych dostępnych w jednostce a także poza nią, zna również zasady bezpieczeństwa jakie obowiązują w trakcie prac w laboratorium oraz w trakcie pobytu w terenie

Efekty uczenia się w obszarze umiejętności:

K_U01 – stosuje zaawansowane techniki badań laboratoryjnych, umie posługiwać się sprzętem laboratoryjnym, podstawową i zaawansowaną aparaturą badawczą

K_U02 – korzysta w sposób pogłębiony z zasobów internetowych danych geologicznych, potrafi dokonać ich weryfikacji, wykorzystuje do obliczeń geologicznych proste oraz zaawansowane programy komputerowe, interpretuje wyniki obliczeń w sposób opisowy lub graficzny

K_U04 – umie samodzielnie zanalizować zgromadzony materiał naukowy, zinterpretować otrzymane wyniki badań i wyciągnąć stosowne wnioski w oparciu o własne doświadczenia i najnowsze dane literaturowe

K_U10 – planuje empiryczne badania terenowe (rodzaj badań, kolejność, terenowa weryfikacja wyników) i kwerendę archiwów terenowych w celu pozyskania materiałów do osiągnięcia zamierzonego efektu naukowego lub praktycznego, wybiera punkty badawcze, pobiera próbki (wody, gruntu, skały) lub okazy wg odpowiednich technik

Efekty uczenia się w obszarze kompetencji społecznych:

K_K02 – współdziała w grupach tematycznych na zajęciach terenowych oraz podczas grupowych zajęć kameralnych

K_K07 – wykazuje odpowiedzialność za bezpieczeństwo swoje i innych podczas prac laboratoryjnych, w czasie kursów terenowych i na praktykach zawodowych

Metody i kryteria oceniania:

zaliczenie bloków ćwiczeniowych poprzez przygotowanie pisemnego sprawozdania lub poprzez pisemny sprawdzian obejmujący zakres danego bloku, a tekże bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność w ich trakcie – 40% oceny

sprawdzian pisemny z części wykładowej na zakończenie semestru zawierający pytania otwarte z każdego omawianego działu (czas pisania 60 minut) – 60% oceny

kontrola obecności na ćwiczeniach (warunek zaliczenia przedmiotu).

zaliczenie może odbywać się w formie ustnej lub pisemnej - w zależności od liczebności grupy; forma pisemna (sprawdzian pisemny/egzamin) składa się z pytań wielokrotnego wyboru lub pytań otwartych; test jest przeprowadzany zdalnie lub stacjonarnie za pośrednictwem platformy cyfrowej Kampus lub Google Classroom

Praktyki zawodowe:

brak

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2024/25" (zakończony)

Okres: 2024-10-01 - 2025-01-26
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 60 godzin, 7 miejsc więcej informacji
Wykład, 30 godzin, 7 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Sławomir Ilnicki
Prowadzący grup: Anna Czarnecka-Skwarek, Sławomir Ilnicki, Witold Matyszczak, Jan Parafiniuk, Rafał Siuda, Marcin Stachowicz
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia - Brak protokołu
Wykład - Zaliczenie na ocenę

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2025/26" (jeszcze nie rozpoczęty)

Okres: 2025-10-01 - 2026-01-25
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 60 godzin, 7 miejsc więcej informacji
Wykład, 30 godzin, 7 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Sławomir Ilnicki
Prowadzący grup: Anna Czarnecka-Skwarek, Sławomir Ilnicki, Witold Matyszczak, Jan Parafiniuk, Rafał Siuda, Marcin Stachowicz
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia - Brak protokołu
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
ul. Banacha 2
02-097 Warszawa
tel: +48 22 55 44 214 https://www.mimuw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności mapa serwisu USOSweb 7.1.2.0-2c23f7018 (2025-06-12)