Geokultura – analiza związków geopolityki i zjawisk kulturowych

ogólnouniwersyteckie

Celem zajęć jest analiza związków między geopolityką a kulturą. Stąd termin geokultura. Te związki są wielorakie i bardzo ścisłe. W gruncie rzeczy trudno sobie wyobrazić geopolitykę bez odniesienia do idei lub nawet ideologii, bez prowadzenia deliberacji politycznej, albo przynajmniej debaty w gronie ekspertów i decydentów. Zaś oni znajdują się pod wpływem idei, myśli geopolitycznej, zarówno tej tradycyjnej, jak również współczesnej. Niekiedy w sposób świadomy lub nie podążają torami wyznaczonymi przez teorie w stosunkach międzynarodowych. Są również zakorzenieni w doświadczeniach historycznych typowych dla danego państwa i określonej wspólnoty politycznej. To wszystko tworzy środowisko nasycone ideami, wartościami kultury, tradycyjnym postrzeganiem zagrożeń i szans w sferze bezpieczeństwa, wreszcie rozpoznawaniem potencjalnych rywali lub wrogów, jak również przyjaciół bądź sojuszników w otoczeniu międzynarodowym. Kultura jest więc naturalną podstawą dla geopolityki lub strategii w stosunkach międzynarodowych. Jest także ważnym instrumentem geopolityki. Trudno sobie wyobrazić politykę zagraniczną bez narracji politycznej, która ma legitymizować jej cele na zewnątrz i wewnątrz danego państwa lub organizacji międzynarodowej, ma także mobilizować społeczeństwo i elity na rzecz realizacji celów geopolitycznych.

w sali

Zajęcia będą organizowane w kilku blokach. Po pierwsze zostaną przedstawione koncepcje teoretyczne, które nawiązują do kultury, czyli dostrzegają wagę zasobów kulturowych dla działań w stosunkach międzynarodowych. Następnie będą analizowane wybrany przykłady zastosowania w praktyce geokultury. Przede wszystkim będą odnosiły się do integracji europejskiej. Przykładem będzie kwestia tożsamości europejskiej, zwłaszcza w dziedzinie bezpieczeństwa i obronności. Ponadto, analizowana będzie rola idei i narracji politycznych w celu realizacji projektów geoekonomicznych, takich jak Nord Stream i Opal. W dalszej kolejności zostanie przedyskutowana rola narracji politycznej towarzysząca relacjom międzynarodowym UE z partnerami zewnętrznymi, na przykładzie stosunków UE z Chinami. Kolejnym przykładem będzie rola narracji i idei w procesach rozwoju integracji europejskiej.

Zajęcia będą organizowane w kilku blokach. Po pierwsze zostaną przedstawione koncepcje teoretyczne, które nawiązują do kultury, czyli dostrzegają wagę zasobów kulturowych dla działań w stosunkach międzynarodowych. Następnie będą analizowane wybrany przykłady zastosowania w praktyce geokultury. Przede wszystkim będą odnosiły się do integracji europejskiej. Przykładem będzie kwestia tożsamości europejskiej, zwłaszcza w dziedzinie bezpieczeństwa i obronności. Ponadto, analizowana będzie rola idei i narracji politycznych w celu realizacji projektów geoekonomicznych, takich jak Nord Stream i Opal. W dalszej kolejności zostanie przedyskutowana rola narracji politycznej towarzysząca relacjom międzynarodowym UE z partnerami zewnętrznymi, na przykładzie stosunków UE z Chinami. Kolejnym przykładem będzie rola narracji i idei w procesach rozwoju integracji europejskiej.

T.G. Grosse, Geokultura, czyli o związkach geopolityki z kulturą, Kraków 2023.

E.H. Carr, Kryzys dwudziestolecia 1919-1939, Universitas, Kraków 2021.

J.S. Nye, Soft Power. The Means to Success in World Politics, PublicAffairs, New York 2004.

T.G. Grosse, Geopolityka a soft power, [w:] Geopolityka, Słowniki społeczne, red. J. Kloczkowski, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Kraków 2021, s. 211-228.

C. Marklund, The Return of Geopolitics in the Era of Soft Power: Rereading Rudolf Kjellén on Geopolitical Imaginary and Competitive Identity, Geopolitics, 2015, 20:2, pp. 248-266.

S.P. Huntington, Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa 1997.

M. Bassin, Civilisations and Their Discontents: Political Geography and Geopolitics in the Huntington Thesis, Geopolitics, 12:3, pp. 351-374.

F. Koneczny, O wielości cywilizacyj, Gebethner i Wolff, Kraków 1935.

N. Jabko, Playing the Market: A Political Strategy for Uniting Europe, 1985–2005, Cornel University Press, Ithaca – London 2006.

M. Blyth, The Great Transformation: Economic Ideas and Institutional Change in the 20th century, Cambridge University Press, Cambridge 2002.

T.G. Grosse, Trzy oblicza konstruktywizmu w Europie. Rozważania o kryzysie metody integracyjnej, Chrześcijaństwo-świat-polityka, nr 17/18, 2014/2015, s. 35-50.

I. Manners, Normative power Europe: a contradiction in terms? Journal of Common Market Studies, 2002, 40 (2), pp. 235–258.

D. Diner, Knowledge of expansion on the geopolitics of Karl Haushofer, Geopolitics, 1999, 4:3, pp. 161-188.

Grosse T.G., Kryzys integracji europejskiej w świetle koncepcji Arnolda Toynbee’go, Przegląd Zachodni, nr 4 (365), 2017, s. 25-40.

Znajomość powiązań między geopolityką i zjawiskami kulturowymi, umiejętność interpretowania wydarzeń w stosunkach międzynarodowych w odniesieniu do geokultury.

K_W06, K_W07, K_W09, K_U08, K_U09, K_U11, K_K01, K_K04

Na podstawie referatu, obecności i aktywności na zajęciach.

-