CZŁOWIEK I JEGO ŚWIAT. Biografia ewolucji kulturowej

ogólnouniwersyteckie

Podstawowa wiedza na temat ewolucji życia na Ziemi, historii cywilizacji, światowych religii, problematyki ekologicznej. Znajomość języka angielskiego na poziomie biernym, zdolność do samodzielnego zdobywania informacji, gotowość do pokonywania trudności, chęć uczestniczenia w dialogu.

Wprowadzenie do wiedzy/badań nad człowiekiem w świecie i nad światem powstałym w następstwie ludzkich działań. Zajęcia transdyscyplinarne obejmujące: Teo- Bio- Antropo- i Eko- logie oraz historię, czyli podejmujące sprawę istnienia człowieka w czasoprzestrzeni. Spojrzenie interdyscyplinarne na człowieka w świecie z perspektywy XXI wieku. Próba ujęcia Świata jako dzieła człowieka.

Człowiek i kultura istnieją w świecie/wszechświecie jako „projekt” ewolucji i własnej w ewolucję interwencji. Interwencje formują środowisko a ludzie stają się świadomi tego procesu usiłując sformułować wizję świata. Znajdują odpowiedzi na wyzwania środowiska, stają przed pytaniem o swoje miejsce w biosferze. Interpretacja wszechświata prowadzi do pytania o odpowiedzialność za istnienie świata i rewizję poglądów o istocie człowieka.

Teza: Człowiek staje się tworząc świat, jego biografia oddaje proces przekształcania życia (natury) w środowisko. Oznacza to rekonstrukcję sprzężenia zwrotnego między kulturą a życiem, w którym cywilizacje stają się czynnikiem ingerującym w ziemski wymiar wszechświata.

Ujęcie tematów w perspektywie historycznej od czasu pojawienia się ludzi do ich osiadłości i ukształtowania cywilizacji oraz w perspektywie archeologicznej, cofając się od współczesnych wyzwań do dziejowych przełomów. W części wstępnej omawiając ewolucję człowieka przypomnimy najnowsze „osiągnięcia” biologii ewolucyjnej i ich ustawiczne korekty dokonywane na gruncie antropologii. Cofając się wstecz przypomnimy problem dziedzictwa ludzkich kultur, związki cywilizacji z kryzysami ekologicznymi i propozycje przyszłości.

Zostaną podjęte m in tematy:

- Człowiek w świecie istniejącym i w Świecie wykreowanym, podstawowe parametry debaty nad wymiarem kosmicznym i wymiarem subatomowym.

- Ewolucja życia i człowieka, dojście do czasu historycznego.

- Geneza cywilizacji (ogień, mowa, osiadły tryb życia, „zdobycze kulinarne”).

- Kultury i wpływ człowieka na ewolucję, problem antropocenu.

- Ewolucyjna geneza wspólnoty ludzkiej (skłonność homo sapiens do tworzenia większych wspólnot – w tle paradygmat tzw. „liczby Dunbara”).

- Ewolucja myśli kosmologicznej jako część samopoznania człowieka, wielość rozwiązań jako droga do wielości cywilizacji.

- Geneza religii, pytanie o homo religiosus. Wielkie religie i wielkie cywilizacje, koncepcje dziejów (cywilizacie osiowe)

- Samo-objawianie Boga (od politeizmu do monoteizmu).

- Geneza nauki, od antropocentryzmu do post-humanizmu?

- Ekosystemowe podejście do kwestii istnienia człowieka i problemu jego odpowiedzialności (problem głodu w obecnym świecie).

- W poszukiwaniu źródeł moralności („teoria fasady” oraz jej alternatywy w interpretacji źródeł moralności)

- Koncepcje eschatologiczne, przyszłość Ziemi, odpowiedzialność w wymiarze planetarnym.

- Koncepcja Gaji a próba ujęcia miejsca człowieka we wszechświecie.

- Religie, filozofie, ideologie i koncepcje naukowe jako produkty ewolucji świata ludzi i narzędzia kreacji świata.

R. BREGMAN, Homo sapiens. Ludzie są lepsi niż myślisz, Wrocław 2020

V. G. CHILDE, O rozwoju w historii

F. S. COLLINS, Język Boga: kod życia - nauka potwierdza wiarę, tł. M. Yamazaki, Warszawa 2008.

P. DAVIES, Kosmiczny projekt. Twórcze zdolności przyrody w porządkowaniu świata, Kraków 2014

R. DUNBAR, Człowiek. Biografia. tł. Ł. Łamża, Kraków 2016

R. DUNBAR, Nowa historia ewolucji człowieka, tł. B. Kucharczyk, Kraków 2014

N. ELIAS, O procesie cywilizacji. Analizy socjo- i psychogenetyczne, Warszawa 2011

S. N. EISENSTADT, Utopia i nowoczesność. Porównawcza analiza cywilizacji, Warszawa 2011

F. FERNANDEZ-ARMESTO, Cywilizacje. Kultura, ambicje i przekształcanie natury, Warszawa 2008

R. FOLEY, Zanim człowiek stał się człowiekiem, tł. K. Sabath, Warszawa 2001

N. HARARI, Od zwierząt do bogów. Krótka historia ludzkości, tlum. J. Hunia, PWN 2014.

N. HARARI, Homo deus. Krótka historia jutra. WL Warszawa 2018

M. HELLER, Filozofia przypadku, Kraków 2012

M. HELLER, Sens życia i sens wszechświata, Kraków 2014

M. HELLER, J. ŻYCIŃSKI, Dylematy ewolucji. Tarnów1996

S. HUNTINGTON, Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, Warszawa 2000.

J. KIENIEWICZ, Ekspansja Kolonializm Cywilizacji, Warszawa 2008.

J. KIENIEWICZ, Wprowadzenie do historii cywilizacji Wschodu i Zachodu, Warszawa 2003.

M. KONARZEWSKI, Na początku był głód, Warszawa 2005.

A. MCGRATH, Bóg Dawkinsa: Geny, memy i sens życia. Kraków 2008

J. MORELAND, J. REYNOLDS, Stworzenie a ewolucja. Trzy ujęcia z perspektywy chrześcijańskiej, Katowice 2008;

A. PEACOCKE, Drogi od nauki do Boga. Kres naszych wszelkich poszukiwań, Poznań 2004.

M. RYSZKIEWICZ, Przepis na człowieka, Warszawa 1996.

R. SCRUTON, Zachód i cała reszta, Warszawa 2003.

N. SHANKS, God, The Devil, and Darwin: A Critique of Intelligent Design Theory. Oxford University Press 2004;

L. SMOLIN, Czas odrodzony. Od kryzysu w fizyce do przyszłości wszechświata, tlum. T. Krzysztoń, Warszawa 2015.

N. STERN, Globalny ład. Zmiany klimatu a powstanie nowej epoki postępu i dostatku, tłum. A. Orzechowska-Barcz, Warszawa 2010.

A. J. TOYNBEE, Studium historii, Warszawa 2000

F. DE WAAL: Małpa w każdym z nas (2015)

- Małpy i filozofowie (2013)

- Bonobo i ateista (2014)

- Bystre zwierzę czy jesteśmy dość mądrzy (2016)

K. A. WITTFOGEl, Władza totalna. Studium porównawcze despotyzmu wschodniego, Toruń 2004

E. O. WILSON, Znaczenie ludzkiego istnienia, tłum. B. Baran, Warszawa 2016

S. ŻIŻEK, Kłopoty w raju. Od końca historii do końca kapitalizmu, Warszawa 2021

K_W01 K_W10

Student uczy się myślenia w kategoriach czasu historycznego i procesów ewolucyjnych.

Poznaje najważniejsze zjawiska, procesy i wydarzenia, które doprowadziły do powstania człowieka i świata bio- i zoo-.

Przyjmuje spojrzenie na człowieka i otaczający świat jako wynik 4 miliardów lat ewolucji.

K_U01 K_U08

Student zdobywa podstawową wiedzę o najnowszych osiągnięciach metod badań interdyscyplinarnych w naukach humanistycznych, teologicznych i społecznych. Poznaje zależności pomiędzy dyscyplinami humanistycznymi oraz naukami teologicznymi w kontekście filozoficznym i społecznym. Uczestniczy w rozważaniu ekosystemowej wizji świata i w poszukiwaniu rozwiązań jego przyszłości.

K_K03 K_K05

Student ma uporządkowaną wiedzę o podstawowych kierunkach myśli filozoficznej i teologicznej w perspektywie historycznej i współczesnej. Wdraża się do myślenia o świecie w kategoriach cywilizacyjnych i holistycznych.

Rejestracja dźwiękowa zajęć pozwoli na ocenę celowości pytań i oryginalności wygłaszanych sądów. Kryterium podstawowe: wykazanie zainteresowania i samodzielności.

Komunikacja uczestników z prowadzącymi jest uzupełniona systemem zwrotnych informacji nadsyłanych w ciągu tygodnia po zajęciach. Zwrotki (objętości do 900 znaków ze spacjami) obok raportu z zajęć zawierać mogą pytania, komentarze i propozycje wprowadzenia nowych zagadnień.

Zaliczenie na stopień. Aktywność na zajęciach, przygotowanie eseju/recenzji/prezentacji. Trzeba mieć zaliczone zwrotki z 50% zajęć.