Literatura nowożytna w perspektywie długiego trwania (kontynuacja, zerwanie, dialog)-kontynuacja

fakultatywne

Seminarium jest kierowane do studentów II stopnia Collegium i Wydziału Artes Liberales i do studentów II stopnia innych wydziałów humanistycznych UW, a także doktorantów UW (dla doktorantów Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych UW zajęcia te traktowane mogą być jako propozycja zajęć literaturoznawczych w bloku „metodologicznym”). Zapraszamy także zainteresowanych studentów I stopnia.

Jako przygotowanie do udziału w seminarium traktujemy wiedzę i umiejętności nabyte na pierwszym etapie studiów humanistycznych: filozoficznych, literaturoznawczych, teatrologicznych, historii sztuki i muzyki.

Celem zajęć jest interpretacja wybranych dzieł literackich w perspektywie długiego trwania motywów, tematów i toposów, służąca wykształceniu umiejętności czytania tekstu w perspektywie jego stosunku do tradycji. Ważnym kontekstem analiz będzie zagadnienie tożsamości dziedzictwa europejskiego, trwałej mimo zróżnicowania zjawisk i odmian formacji kulturowych. Istotnym tematem konwersatorium stanie się rozpoznawanie strategii „rozmowy” twórców z tradycją europejską (kontynuacja, dialog, polemika, odrzucenie, bunt…).

 Poniższy opis ujmuje proponowane zagadnienia, które będą stanowić ok. 80% zajęć. 20% (w ostatniej części sem. zimowego i letniego) chcemy przeznaczyć na przedstawienie indywidualnych badań Doktorantów i Studentów. Ponadto istnieje możliwość takiego dobrania materiału egzemplifikacyjnego dotyczącego poszczególnych zagadnień, aby zajęcia w największym stopniu odpowiadały zainteresowaniom badawczym uczestników.

 Kolejne zajęcia będą się składały z wykładu wprowadzającego, prezentacji zgłoszonych indywidualnie przez Studentów oraz dyskusji nad wybranymi tekstami dzieł.

 Na seminaria będą zapraszani specjaliści w zakresie poszczególnych zagadnień:

 Opis dotyczy obu semestrów

SEMESTR ZIMOWY

I. Człowiek i natura

Mimesis. Założenia teoretyczne naśladowania natury.

Toposy związane z wizją natury Arkadyjskość, sielankowość, idylliczność.

Czytanie krajobrazu.

Współczesne dialogi z tematem arkadyjskim.

Krajobraz ruin.

II. Homo viator

Człowiek w podróży.

Odys Homera i jego reinkarnacje od średniowiecza do współczesności.

III. Homo militans

Człowiek i wojna

Mity założycielskie: trojański (Iliada Homera) i italski (Eneida Wergiliusza).

Jednostka versus zbiorowość walcząca. Synergia i napięcia.

Formowanie się etosu rycerskiego – od średniowiecza do romantyzmu.

Piękno i groza wojny.

Rycerz romantyczny. Tyrtejskość. Mit Sparty i jego recepcja.

Odpowiedzi literatury XX i XXI wieku na paradygmat militarny.

IV. Homo patiens

Człowiek w cierpieniu.

Bohaterowie tragedii greckiej.

Tragizm w teatrze Szekspira.Romantyczne i współczesne gry z teatrem Szekspira.

Romantyczne rozmowy z Bogiem.

Pytanie o sens cierpienia w literaturze współczesnej

SEMESTR LETNI

V. Homo amans

Człowiek i miłość.

Mity założycielskie: Eros, Venus coelestis i Venus vulgaris

Miłość i śmierć w mitach greckich (Akteon, Adonis, Narcyz, Persefona)

Ars amandi poetów starożytnych i wczesnonowożytnych

Romantycy o miłości – współczesne nawiązania do romantycznej wizji miłości.

Destrukcja mitów w literaturze XX i XXI wieku

VI. Homo artifex

Człowiek i piękno.

Wielka Teoria Piękna (klasycyzm).

Piękno wielorakie i „piękno zmącone”.

Kim jest artysta? Rzemieślnik czy alter Deus?

Marzenie o metaforze integralnej czyli opera od XVI do XIX wieku.

Przemiany koncepcji piękna w dobie nowoczesności.

VII. Homo politicus

Człowiek i państwo.

Modele ustrojowe między ideą i rzeczywistością historyczną.

Politeja - civitas – monarchia w zwierciadle literatury.

Współczesne dyskursy polityczne wobec wzorców retoryki politycznej epok dawnych.

 Fragmenty omawianych dzieł oraz pomocniczej literatury przedmiotu będą określone i udostępnione Studentom

Teksty literackie „kanoniczne”

- Arystoteles, Poetyka, Ossolineum, oprac. H. Podbielski, Wrocław 1989, Biblioteka Narodowa II 209.

- Cykl kosowski, w: A. Naumow, Dar słowa. Ze starej literatury serbskiej, Warszawa 1984

- Marek Tulliusz Cyceron, Mowy, przekł. S. Kołodziejczyk, J. Mrukówna, D. Turkowska, Wydawnictwo Antyk, Marek Derewiecki, Kęty 2002.

- Marek Tulliusz Cyceron, O mówcy, przeł. wstępem i komentarzem opatrzył B. Awianowicz, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2010 (dostępny pdf).

- Homer, Iliada, tłum K. Jeżewska, Warszawa 2005 "Biblioteka Antyczna".

- Homer, Odyseja, przekł. L. Siemieński, wstęp Z. Abramowiczówna, oprac. J. Łanowski, Ossolineum, Wrocław 1992, Biblioteka Narodowa II 2Giambattista Marino, Adon, przeł. Anonim, oprac. L. Marinelli,

Mrowcewicz, t. I-II, La Fenice, Roma-Warszawa 1993.

- Giambattista Marino/Anonimo, La novelletta / Bajka, a cura di L/ Marinelli, „Archivio Barocco, Univ. di Parma” 1992.

- A. Mickiewicz, Dziady

- Opowieści Okrągłego Stołu / oprac. Jacques Boulenger ; przeł. K. Dolatowska, T. Komendant; wstępem i przypisami opatrzyła E.D. Żółkiewska, Warszawa 1987, PIW.

- Owidiusz, Metamorfozy, tłum. S. Stabryła, A. Kamieńska, Ossolineum, Wrocław 1977-2004, Biblioteka Narodowa II

- Percewal z Walii, Arcydzieła francuskiego średniowiecza, Wybór M. Żurowskiego, Wstępy i przypisy Z. Czernego. Pod red. naukową Z. Czernego, PIW, Warszawa 1968.

- Francesco Petrarca, Drobne wiersze włoskie. Rerum vulgarium frafmenta, wstęp P. Salwa, koment. M. Santagata, słowo/obraz/terytoria, Gdańsk 2006.

- Platon, Uczta, Eutyfron, Obrona Sokratesa, tłum. W. Witwicki, PWN, Warszawa 1982. [lub ed. Hachette 2022]Wacław Potocki, Transakcja wojny chocimskiej, w: Tenże, Dzieła, t.1, oprac. L. Kukulski, słowo wstępne B. Otwinowska, PIW, Warszawa 1987.

- Pieśń o Rolandzie, wiele wydań. Optymalne: Pieśń o Rolandzie, tłum. T. Żeleński (Boy), opr. A. Drzewicka, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991, Biblioteka Narodowa.

- „Słowo o wyprawie Igora”, do wyboru tłum. Juliana Tuwima lub Andrzeja Sawy (wiele wydań, dostępne w sieci

Sofokles, Król Edyp, tłu, K. Morawski, Ossolineum, Wrocław 1947 Biblioteka Narodowa, II S

- W. Shakespeare, Hamlet, Ossolineum, Wrocław 1966, Biblioteka Narodowa II 20

- J. Słowacki, Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu

- J. Słowacki, Sen srebrny Salomei

- J. Słowacki, Samuel Zborowski

- Torquato Tasso, Gofred abo Jeruzalem wyzwolona przekładania Piotra Kochanowskiego, oprac. S. Grzeszczuk, przypisy R. Pollak, Warszawa 1968.

-Publiusz Wergiliusz Maro, Eneida, przeł. Tadeusz Karyłowski, oprac. Stanisław Stabryła, wyd. 3 zm., Biblioteka Narodowa II 29, Wrocław 1980 (lub: przekł. I. Wieniewskiego, wstęp S. Stabryła, Kraków 1978; przekł. Z. Kubiaka, Warszawa 1987).

Literatura przedmiotu fakultatywna (Do swobodnego wyboru i wykorzystania przez Studentów

- Antyk romantyków – model europejski i wariant polski. Rekonesans, pod red. M. Kalinowskiej i B. Paprockiej-Podlasiak, Toruń 2003.

- I. Čolović, Śmierć na Kosowym Polu. Historia mitu kosowskiego, Sejny 2019 (wybrane fragmenty).

- M. Cytowska, H. Szelest: Literatura rzymska. Okres Cesarstwa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.

- J. Domański, Paideia Platona i humanitas Cycerona. Perspektywa antropologiczna, w: Humanitas, Projekty antropologiczne, Część pierwsza. Paradygmaty – tradycje – profile historyczne, redakcja naukowa A. Nowicka-Jeżowa, Wydawnictwo Naukowe Neriton, Warszawa 2009-2010, s. 137-164.

- Dziady Adama Mickiewicza: poemat – adaptacje –tradycje, pod red. B. Doparta, Kraków 1999.

- Dziedzictwo Odyseusza. Podróż, obcość i tożsamość, identyfikacja, przestrzeń, red. M. Korytowska, O. Płaszczewska, Kraków 2007.

- P. Grimal: Miłość w starożytnym Rzymie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2005.

- J. Hankins, Greek Studies in Italy: From Petrarch to Bruni, [w:] Petrarca e il Mondo Greco (Atti del Convegno Internazionale di Studi, Reggio Calabria, 26-30 Novembre 2001), ed. M. Feo, V. Fera, P. Megna, A. Rollo, Firenze 2007.

- J. Hankins, Greek Studies in Italy: From Petrarch to Bruni, [w:] Petrarca e il Mondo Greco (Atti del Convegno Internazionale di Studi, Reggio Calabria, 26-30 Novembre 2001), ed. M. Feo, V. Fera, P. Megna, A. Rollo, Firenze 2007.

- G. Highet, The Classical Tradition: Greek and Roman Influences on Western literature, London, New York [etc.] Oxford 1967.

- M. Janion, M. Żmigrodzka, Romantyzm i historia (dwa wydania).

- T. Lebiecki, Od graala do Świętego Graala. Reinterpretacja procesu chrystianizacji legendy, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2006.A. Drzewicka, Skupienie i zabawa. Twórczość dramatyczna w średniowiecznej Francji do końca XIII wieku, Wydawnictwo UJ, Kraków 1998.

- L.Marinelli, Polski Adon. O poetyce i retoryce przekładu, Izabelin 1997.

- E. Panofsky, Et in Arcadia ego, w: tegoż, Studia z historii sztuki, oprac. J. Białostocki, Warszawa 1971.

- Idylla polska, oprac. A. Witkowska, I. Jarosińska, Wrocław 1995.

- M. Petoletti, Boccaccio, the Classics and the Latin Middle Ages, [w:] Petrarch and Boccaccio: The Unity of Knowledge in the Pre-modern World, ed. I. Candido, Berlin & Boston 2018, s. 226–243.

- H. Podbielski, Homer, [w:] "Literatura Grecji starożytnej", Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2005 t. I. ss. 67-155

- R. Pollak, “Gofred” Tassa-Kochanowskiego, wyd. 2, przejrzane i uzup. Wrocław 1973.

- E. Rawson, The Spartan Tradition in European Thought, Oxford 1969.

- Romantyzm i nowoczesność, red. M. Kuziak, Kraków 2009.

- Romantyzm w lustrze postmodernizmu (i odwrotnie), pod red. W. Hamerskiego, M. Kuziaka, S. Rzepczyńskiego, Warszawa 2014.

-Siew Dionizosa. Inspiracje Grecji antycznej w teatrze i dramacie XX wieku w Europie Środkowej i Wschodniej. Rekonesans, pod red. J. Axera i Z. Osińskiego, Warszawa 1997.

- B. Snell, Odkrycie ducha. Studia o greckich korzeniach europejskiego myślenia, przeł. A. Onysymow, Aletheia, Warszawa 2009.

- R. Sowerby, Early Humanist Failure with Homer (I), International Journal of the Classical Tradition 4 (1997), s. 37–63.

- Sparta w kulturze polskiej, red. M. Borowska, M. Kalinowska, J. Speina, K. Tomaszuk, Warszawa 2014

- W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. 1-3, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2022-2023.

- W kręgu “Gofreda” i “Orlanda”. Księga pamiątkowa sesji naukowej Piotra Kochanowskiego, Wrocław 1970.

- R. Weiss, Medieval and Humanist Greek, Padova 1977.

- N. G. Wilson, From Byzantium to Italy: Greek Studies in the Italian Renaissance, London 1992.

- M. Zaleski, Echa idylli w literaturze polskiej doby nowoczesności i późnej nowoczesności, Kraków 2007.

Po zakończeniu zajęć student zna i rozumie:

K_W01, K_W02, K_W03, K_W04, K_W05, K_W06, K_W07, K_W08, K_W09, K_W10

- ma poszerzoną i pogłębioną wiedzę o miejscu i roli nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w kulturze,

- stosuje terminologię nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych,

- zależności pomiędzy dyscyplinami nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych,

- stosuje metody analizy i interpretacji tekstów naukowych,

- ma wiedzę o najnowszych metodach badań interdyscyplinarnych w naukach humanistycznych, społecznych i przyrodniczych,

- stosuje różne metody analizy i interpretacji dzieł artystycznych,

- zasady komunikacji naukowej w zakresie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych,

- współcześnie stosowane metody interpretacji tekstów kultury,

- ma wiedzę na temat życia kulturalnego w Polsce i na świecie,

- powiązania między działaniami kulturowymi a dynamiką zmian społecznych.

Student potrafi:

K_U01, K_U02, K_U03, K_U04, K_U05, K_U06, K_U07, K_U08, K_U09, K_U010, K_U011

- samodzielnie selekcjonować informacje pochodzące z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych oraz dokonać ich krytycznej oceny,

- samodzielnie dobrać i zastosować odpowiednie narzędzia badawcze do analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów wizualnych,

- samodzielnie opracować (z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej) i zaprezentować wyniki swojej pracy naukowej i badawczej,

- samodzielnie sformułować problem badawczy w zakresie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych,

- wykorzystuje interdyscyplinarne metody i narzędzia badawczych do analizy zjawisk kultury,

- uczestniczy w konferencjach, sympozjach i dyskusjach naukowych,

- samodzielnie zanalizować tekst naukowy z dziedziny nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w języku polskim oraz w wybranym języku obcym,

- przygotować wystąpienie ustne, uwzględniając potrzeby odbiorców,

- stosuje reguły pracy zespołowej.

Student jest gotów:

K_K01, K_K02, K_K03, K_K04, K_K05, K_K06, K_K07, K_K08, K_K09

- do kształcenia ustawicznego (lifelong learning),

- do dynamicznego rozwoju naukowego w obrębie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze,

- ma kompetencje w zakresie wyboru najwłaściwszych środków służących do realizacji samodzielnie podjętych zadań,

- podejmuje działania zmierzające do ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego,

- szanuje zasady tolerancji i wykazuje wrażliwość wobec różnic kulturowych,

- szanuje dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze,

- ma poszanowanie dla różnorodności kulturowej i przyrodniczej,

- świadomie uczestniczy w życiu kulturalnym i społeczeństwie obywatelskim,

Warunki zaliczenia seminarium:

- systematyczne i aktywne uczestnictwo w seminariach. Dopuszczalna nieobecność na jednych zajęciach w semestrze (4 godz. zajęć);

- znajomość wskazanych tekstów oraz udział w ich interpretacji;

- przedstawienie prezentacji dotyczącej wybranego zagadnienia.

Kryteria oceny: znajomość tekstów i literatury przedmiotu, wartość merytoryczna prezentacji i wypowiedzi w dyskusji, systematyczność i efektywność pracy.

Oceny są ustalane przez współprowadzących profesorów na podstawie wartości prezentacji oraz wypowiedzi w dyskusji.

Studenci nie realizujący wszystkich wymogów mają możliwość zaliczenia przedmiotu podczas indywidualnej rozmowy zaliczeniowej.