Współczesne teorie w studiach miejskich - wykład

obowiązkowe

w sali

Jakie znaczenie dla tego czym jest miasto i miejskość ma przeniesienie się epicentrum światowej urbanizacji z Zachodu do miast Globalnego Południa? Czy żyjemy na planecie slumsów, jak twierdzi M. Davis, a może w jednym wielkim przedmieściu, jak uważa R. Keil? Dlaczego kryzys z 2008 roku rozpoczął się od krachu na rynku nieruchomości? Wykład będzie stanowił „wycieczkę” po najważniejszych współczesnych megamiastach, od Los Angeles i Nowego Jorku, przez Bogotę, Sao Paulo, Lagos, Kiszasę, Warszawę, Tallin, Teheran, Pekin, Jakartę aż po Tokio. Każde z nich ujawnia któryś z wielu aspektów zjawiska planetarnej urbanizacji, analizowany przez takich badaczy jak M. Davis, J. Hoston, D. Harvey, F. De Boeck, Maliq Simone, N. Brenner, R. Keil, czy R. Koolhaas.

Pełny opis przedmiotu W 1950 roku na świecie były tylko dwa mega-miasta: Nowy Jork i Tokio. Dziś mamy ich kilkadziesiąt i to właśnie one: od Meksyku, po Lagos, Karaczi aż po Pekin, wyznaczają horyzont tego, czym staje się miasto i miejskość w XXI wieku. Teoria w studiach miejskich przez większość XX-wieku była silnie okcydentalna: to na bazie zachodnich miast tworzono ogólne prawidłowości. Co jeśli spojrzymy na proces urbanizacji w ogóle nie przez pryzmat Nowego Jorku czy Paryża, ale Bogoty, Kinszasy czy Jakarty? Jaka teoria miasta wyłania się, gdy odrzucimy okcydentalne okulary?

Niniejszy kurs pozwoli studentom i studentkom zapoznać się z podstawowymi cechami zjawiska nazywanego „planetarną urbanizacją”. Miasto i miejskość jakimi je znaliśmy przechodzą dziś fundamentalną redefinicję. Stoimy intelektualnie bezradni wobec owej transformacji, gdyż cały aparat pojęciowy, którym dysponujemy, został stworzony na bazie zachodniego doświadczenia historycznego. Dlatego punktem wyjścia na niniejszych zajęciach będą procesy przestrzenne zachodzące obecnie w (mega)-miastach każdego (niemal) kontynentu. Będziemy zastanawiać się jak bardzo radykalne jest obecne przewartościowanie. Czy faktycznie, jak twierdzą niektórzy, na naszych oczach dokonuje się fundamentalna transformacja niemalże każdej sfery działalności człowieka?

To właśnie megamiasta stanowią swoiste „laboratorium” w którym generowane są nowe teorie i pojęcia używane przez współczesnych badaczy i badaczki miejskie. W ramach ćwiczeń do tego wykładu studenci będą mogli zaznajomić się z nimi w bardziej szczegółowy sposób oraz je przedyskutować. Celem wykładu jest zarysowanie kontekstu, w którym owe teorie się narodziły. Ocenimy, czy projekt badawczy Rema Koolhaasa w Lagos – pierwsza poważna próba ukucia teorii na bazie niezachodniego doświadczenia urbanizacji – był porażką czy sukcesem wartym naśladowania. Będziemy szukać tego, co za Davidem Harveyem możn nazwać „spójnością przestrzenną miasta” (structured urban coherence). Jakich metod używać w badaniu aglomeracji, w których mieszka 40 milionów osób? Czy skazani jesteśmy jedynie na opisywanie fragmentów czy można pokusić się na próbę syntezy? Teorie i badania omawiane podczas wykładu pokażą, jak szukać też klucza do zrozumienia wyjątkowości poszczególnych miejsc – nawet jeśli są to wielomilionowe i ciągle zmieniające się megamiasta – oraz współczesnej, planetarnej urbanizacji.

A. Bayat, 1998. Street Politics: Poor People's Movements in Iran, New York: Columbia UP.

F. de Boeck, 2004. Kinshasa: Tales of the Invisible City, Leuven: Leuven UP.

T. Campanella, 2008. The Concrete Dragon. China’s Urban Revolution and What is Means for the World, New York: Princeton Architectural Press.

J. Ryan-Collins et. al, 2017. Rethinking the Economics of Land and Housing, London: Zed Books.

M. Davis, 2000. Magical Urbanism: Latinos Reinvent the US City, Londyn: Verso.

M. Desmond, 2016. Evicted: Poverty and Profit in the American City, New York: Allen Lane,

R. Koolhaas, et al., Mutations, 2000. Barcelona: Actar.

Ch. Parenti, 2011. Tropic of Chaos. Climate Change and the New Geography of Violence, New York: Nation Books.

K. Phillips-Fein, 2017. Fear City. New York’s Fiscal Crisis and the Rise of Austerity Politics, New York: Metropolitan Books.

A. Ptak, red., 2018. Amplifying Nature: The Planetary Imagination of Architecture in the Anthropocene, Warszawa: Zachęta.

J. Robinson, 2002. “Global and world cities: a view from off the map”, International Journal of Urban and Regional Research, vol. 26, pp. 531-554.

M. Simone, 2009. City Life from Jakarta to Dakar: Movements at the Crossroads, Londyn: Routledge.

B. Stone, 2014. City and the Coming Climate, Cambridge: Cambridge UP, 2014.

E. Weizman, 2012. Hollow Land. Israel’s Architecture of Occupation, London: Verso.

Ocena końcowa składać będzie się z obecności na zajęciach (20%) oraz eseju recenzyjnego omawiającego zagadnienia z wykładu oraz lektury z ćwiczeń (80%)