Epigramat – sonet – ballada – bajka. Drobne gatunki poetyckie w literaturze wczesnonowożytnej (XV-XVII wiek)

ogólnouniwersyteckie

Od słuchaczy wymaga się podstawowej wiedzy o literaturze i historii wczesnonowożytnej.

w sali

Kiedy rodzi się bajka? Kto wymyślił sonet? Czy ballada Mickiewicza ma coś wspólnego z balladami średniowiecznych trubadurów? Czy epigramat to to samo co fraszka? Na te i inne pytania odpowiedzi szukać będziemy podczas wykładu monograficznego poświęconego drobnym gatunkom poetyckim (epigramatowi, sonetowi, balladzie i bajce) i ich "karierze" w okresie wczesnonowożytnym. Wspólnie zastanowimy się nad definicjami tych gatunków, pochylimy się nad ich konkretnymi realizacjami autorstwa takich mistrzów liryki europejskiej jak: Dante, Petrarka, Ronsard, Marot, Szekspir, Marino, Morsztyn, Kochanowski, de La Fontaine). Odkopiemy też klasyczne, antyku sięgające korzenie tych gatunków (np poezja Marcjalisa, Ezopa, Fedrusa).

Kiedy rodzi się bajka? Kto wymyślił sonet? Czy ballada Mickiewicza ma coś wspólnego z baladą średniowiecznych trubadurów? Czy epigramat to to samo co fraszka? Jakie są powiązania epigramatu z facecją? Dlaczego w literaturze polskiej sonet pojawił się dopiero w XVI w.? Czy epitafium i epigramat to to samo? Na te i inne pytania odpowiedzi szukać będziemy podczas wykładu monograficznego poświęconego drobnym gatunkom poetyckim (epigramatowi, sonetowi, balladzie i bajce) i ich "karierze" w okresie wczesnonowożytnym. Wspólnie zastanowimy się nad definicjami tych gatunków, pochylimy się nad ich konkretnymi realizacjami autorstwa takich autorów jak: Dante, Petrarka, Ronsard, Marot, Szekspir, Marino, Morsztyn, Kochanowski, de La Fontaine). Odkopiemy też klasyczne, antyku sięgające korzenie tych gatunków (np poezja Marcjalisa, Ezopa, Fedrusa). Poszukamy powiązań między teksami literackimi a tradycją filozoficzną i ikonografią, zastanówmy się nad takimi zjawiskami jak: poezja dolce stil novo, petrarkizm, manieryzm, poezja metafizyczna.

Uwaga! W tej sekcji podano tylko opracowania o charakterze syntetycznym i antologie.

Syntezy i słowniki

G. Lanson, P. Tuffrau, Historia literatury francuskiej w zarysie, Warszawa 1965.

M. Cytowska, H. Szelest, Historia literatury starożytnej, Warszawa 2007 (lub inne wyd.).

P. Salwa, K. Żaboklicki, Historia literatury włoskiej, t. 1, Warszawa 1998.

Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Warszawa 2002 (lub inne wydanie). Stąd hasła: Petrarkizm, Marinizm, Epigramat, Sonet.

Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 1989 (lub inne wyd.).

Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 1977 (lub inne wyd.). Stąd hasło: Bajka.

Słownik rodzajów i gatunków literackich, red. G. gazda, S. Tynecka-Makowska, Kraków 2006 (lub inne wydanie).

Opracowania szczegółowe

M. Brahmer, Petrarkizm w poezji polskiej XVI w., Kraków 1927.

E. Porębowicz, Teorya średniowiecznej miłości dwornej, "Pamiętnik Literacki" 1904, 3/1/4.

J. Miszalska, Sonet w Polsce od XVI do początków XIX wieku a przekłady z języka włoskiego, "Italica Vratislaviensia" 2020, 1.

A. Nowicka-Jeżowa, Jan Andrzej Morsztyn i Giambattista Marino. Dialog poetów europejskiego baroku, Warszawa, Stąd: Petrarkizm polski, W ogrodzie sonetu.

Antologie

Antologia bajki polskiej, wybór i oprac. W. Woźnowski, Wrocław 1983.

Antologia Palatyńska, wybór, tł., oprac. Z Kubiak, Warszawa 1978 (lub inne wyd.)

Antologia poezji francuskiej, oprac. J. Lisowski, t. 1-2, Warszawa 2001.

Antologia polskich przekładów poezji włoskiej od wieku XVI do końca XIX stulecia, oprac. M. Gurgul. J. Miszalska, Kraków 2006.

Brewiarz miłości: antologia liryki staroprowansalskiej, oprac. i tł. Z. Romanowiczowa, Wrocław 1963.

Przed Petrarką. Antologia trzynastowiecznej poezji włoskiej, oprac. M. Woźniak, Kraków 2005.

Sonet polski. Wybór tekstów, oprac. W. Folkierski, Kraków 1925.

Po ukończeniu przedmiotu student:

- dysponuje podstawami wiedzy o epigramacie, balladzie, sonecie i bajce, przy uwzględnieniu dynamiki rozwoju tych gatunków w szerokim kontekście europejskim,

- trafnie rozpoznaje związki pomiędzy drobnymi gatunkami a charakterystycznymi dla nich prądami filozoficznymi, konwencjami estetycznymi i zjawiskami kulturowymi i społecznymi (jak poezja dolce stil nowo, teoria miłości dwornej, petrarkizm, marinizm, klasycyzm francuski)

- rozumie znaczenie takich terminów, jak epigramat, fraszka, figlik, facecja, ballada, bajka, sonet, petrarkizm, marinizm, klasycyzm, trubadur,

- zna podstawowe miary wierszowe dawnej liryki europejskiej,

- dokonuje analizy tekstów literackich powstałych w okresie od XV do XVII w., znajduje dla nich właściwy kontekst literacki, historyczny i kulturowy

- w krytyczny sposób analizuje zjawiska literackie i kulturowe omawiane na wykładzie,

- poprawną polszczyzną formułuje myśli i sądy, z powodzeniem podejmuje dyskusję, wykazuje się umiejętnością logicznego argumentowania i egzemplifikowania.

Warunki zaliczenia:

1) obecność na wykładzie,

2) napisanie krótkiego eseju nt. wybranego utworu reprezentującego gatunki omawiane na zajęciach i powstałego w okresie od XV do XVII w. Warunki niezbędne do przyjęcia eseju:

- wybranie utworu,

- warunki formalne: 2 strony maszynopisu sformalizowanego (czcionka Times New Roman, interlinie 1,5, rozmiar czcionki 12),

- złożenie pracy w terminie, który zostanie podany na pierwszym wykładzie

NIEOBECNOŚCI:

1. Student ma prawo do dwóch nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze.

2. Jeśli student ma więcej nieusprawiedliwionych nieobecności, nie otrzymuje zaliczenia z zajęć.

3. Jeśli student chce usprawiedliwić nieobecności, musi w ciągu tygodnia udokumentować ich obiektywne przyczyny (np. zwolnieniem lekarskim).

4. Student ma obowiązek odrobić nadprogramowe usprawiedliwione nieobecności na dyżurze prowadzącego zajęcia. Termin konsultacji zostanie wskazany na pierwszych zajęciach.

Podstawa: Regulamin studiów na Uniwersytecie Warszawskim:

a. pkt. 17 par. 2,

b. pkt. 5 par. 17,

c. par. 33.

Wykorzystanie narzędzi SI:

1. Jeśli student chce (na potrzeby pracy zaliczeniowej lub prac cząstkowych) skorzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, musi:

a. uzyskać na to zgodę osoby prowadzącej zajęcia,

b. uzgodnić z osobą prowadzącą zajęcia cele i zakres wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji.

2. Student nie może korzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, aby redagować prace w języku polskim, chyba że osoba prowadząca zajęcia się na to zgodzi.

3. Jeśli student wykorzysta narzędzia sztucznej inteligencji:

a. bez zgody osoby prowadzącej zajęcia lub

b. w sposób z nią nieuzgodniony,

osoba prowadząca zajęcia stosuje procedury analogiczne do tych stosowanych w procedurze antyplagiatowej. Procedury te opisała Uniwersytecka Rada ds. Kształcenia w uchwale nr 14.

Podstawa:

1. Uchwała nr 170 Rady Dydaktycznej dla kierunków studiów: filologia bałtycka, filologia klasyczna i studia śródziemnomorskie, filologia polska, filologia polskiego języka migowego, kulturoznawstwo – wiedza o kulturze, logopedia ogólna i kliniczna, slawistyka, sztuka pisania, sztuki społeczne z dnia 27 lutego 2024 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia na Wydziale Polonistyki

2. Uchwała nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia

3. Uchwała nr 14 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 13 lipca 2020 r. w sprawie wytycznych dotyczących standardów i procedur postępowania w przypadku przygotowywania prac zaliczeniowych i dyplomowych z naruszeniem prawa na Uniwersytecie Warszawskim.

Godzinowy nakład pracy w przeliczeniu na punkty ECTS:

- udział w wykładzie: 30 godzin (1 ECTS),

- przygotowanie do wykładu: 30 godzin (1 ECTS),

- przygotowanie pracy zaliczeniowej: 30 godzin (1 ECTS).

nie dotyczy