Relacje międzykulturowe w regionie - Bałkany

obowiązkowe

Znajomość języków południowosłowiańskich, pozwalająca na posługiwanie sie literaturą przedmiotu.

Wykład naświetla wewnętrzną specyfikę kulturową regionu z perpektywy relacji między poszczególnymi etnosami, grupami religijnymi i narodowymi, równiez z uzwgędnieniem sąsiedztwa niesłowiańskiego. Wykład ukazuje także relację pomiędzy stanowiącym przedmiot studiów obszarem a najważniejszymi dla jego dziejów zewnętrznymi centrami kultury.

Od 2020 roku przedmiot jest prowadzony jako konwersatorium.

Przedmiot ma za zadanie pomóc studentom w umieszczeniu znanych im elementów kultury w szerszej perspektywie poprzez śledzenie procesów i efektów komunikacji międzykulturowej, tak na płaszczyźnie relacji wobec kluczowych dla ich dziejów zewnętrznych centrów kultury (np. Paryż, Wiedeń, Lipsk, Stambuł, Odessa, Moskwa dla ścieżki bałkańskiej), jak i w obrębie regionu, a także w granicach własnych terytoriów państwowych.

Zajmowanie się relacjami między kulturami zakłada badanie opozycji my/oni, która traktowana jest zarówno w terminach naturalnej różnicy/podobieństwa jak i z wprowadzeniem kategorii konfliktu. W związku z tym pojawia się m.in. takie pojęcia (wraz z konkretna egzemplifikacja) jak: typy wspólnot i czynniki/instytucje integracyjne, geograficzno-kulturowe aspekty relacji międzykulturowych, w tym m.in. folklor jako kod komunikacji międzykulturowej, typy konfliktów (z uwzględnieniem ich związku z etnocentryzmem, stereotypizacją, społeczna stygmatyzacja itp.) oraz strategie ich przezwyciężania, a także specyfika relacji międzykulturowych w warunkach późnej nowoczesności/postnowoczesności (w tym komunikacje w cyberprzestrzeni).

J. Mikułowski–Pomorski, Komunikacja międzykulturowa. Wprowadzenie, Kraków 1999.

Komunikacja międzykulturowa. Zbliżenia i impresje, red. A. Kapciak, L. Korporowicz, A. Tyszka. Warszawa 1995.

Filozofia dialogu, Poznań 2006, t. 4: Różnorodność form, dialogu międzykulturowego, red. J. Baniak.

Dialog w kulturze, red. M. Szulakiewicz, Z. Karpus, Toruń 2003.

Z. Benedyktowicz, Portrety „obcego”. Od stereotypu do symbolu, Kraków 2000.

M. Dąbrowski, Swój / Obcy / Inny. Z problemów interferencji i komunikacji międzykulturowej, Izabelin 2001.

Swoje i cudze. Kategorie przestrzeni w literaturach i kulturach słowiańskich, t. 1, 2, 3, red. B. Zieliński, Poznań 2005.

Po wysłuchaniu wykładu i zdaniu egzaminu student/ka posiada wiedzę na temat specyfiki relacji międzykulturowych w regionie Słowiańszczyzny, wybranym jako przedmiot studiów magisterskich. Potrafi zastosować ją do interpretacji zjawisk kulturowych i kulturowo uwarunkowanych faktów politycznych w regionie w ujęciu porównawczym. Dostrzega wzajemne powiązania różnych dziedzin praktyk społecznych na obszarze Bałkanów oraz bardzo dobrze realia społeczne i polityczne w odniesieniu do sytuacji na Bałkanach oraz w Europie Środkowej. Student/ka umie dokonywać syntezy wniosków analitycznych, płynących z różnych dziedzin badań kultury, jak również potrafi prowadzić dyskusję z wykorzystaniem argumentów merytorycznych.

Regularne przygotowanie do zajęć i aktywność.

Egzamin ustny.

Brak

obowiązkowe

w sali

Celem wykładu jest naświetlenie wewnętrznej specyfiki kulturowej regionu z perspektywy relacji między poszczególnymi etnosami, grupami religijnymi i narodowymi na poziomie lokalnym, państwowym i międzynarodowym. Przyjrzymy się szczególnie relacjom pomiędzy grupami dominującymi i mniejszościowymi. Analizie poddane zostaną zjawiska konfliktogenne we współczesnych relacjach wraz z ich historycznym kontekstem. Zastanowimy się nad siecią relacji w układzie regionalnym, europejskim i globalnym, w różnych obszarach kultury i polityki, oraz nad związanymi z nim przemianami ideowymi i tożsamościowymi.

Przedmiot ma za zadanie pomóc studentom w umieszczeniu znanych im elementów kultury w szerszej perspektywie poprzez śledzenie procesów i efektów komunikacji międzykulturowej z kluczowymi centrami kultury i polityki na poziomie państwowym, regionalnym, europejskim i globalnym. Zajmowanie się relacjami między kulturami zakłada badanie opozycji my/oni, która traktowana jest zarówno w terminach naturalnej różnicy/podobieństwa jak i z wprowadzeniem kategorii konfliktu. W związku z tym pojawią się m.in. takie pojęcia (wraz z konkretną egzemplifikacją) jak: typy wspólnot i czynniki/instytucje integracyjne, geograficzno-kulturowe aspekty relacji międzykulturowych, typy konfliktów (z uwzględnieniem ich związku z etnocentryzmem, stereotypizacją, społeczną stygmatyzacją itp.) oraz strategie ich przezwyciężania, a także specyfika relacji międzykulturowych w warunkach późnej nowoczesności/postnowoczesności (w tym komunikacja w cyberprzestrzeni).

W trakcie wykładu poruszone zostaną zagadnienia dotyczące sytuacji mniejszości, np. - chorwackiej w Bośni i Hercegowinie, słoweńskiej w Karyntii, we Włoszech i na Węgrzech, mniejszości narodowych w Serbii (Węgrzy, Albańczycy, Chorwaci, Wołosi, Rumuni, Romowie, problem Sandżaku) oraz społeczności żydowskiej, generujące napięcia w relacjach między kulturą mniejszościową a dominującą (w tym aspekty prawno-instytucjonalne i społeczno-polityczne). Pojawi się wreszcie niezwykle ważny kontekst przeszłości jugosłowiańskiej (postkonfliktowe relacje). Badania kultury i kontaktów międzykulturowych zostaną zaprezentowane na różnych poziomach: popularnym i elitarnym, politycznym (zagranicznym i wewnętrznym) i codziennym. Celem jest nie tylko pełniejsze zrozumienie współczesnej sfery publicznej omawianych krajów, ale też uwarunkowań historycznych relacji międzykulturowych.

J. Mikułowski–Pomorski, Komunikacja międzykulturowa. Wprowadzenie, Kraków 1999.

Komunikacja międzykulturowa. Zbliżenia i impresje, red. A. Kapciak, L. Korporowicz, A. Tyszka. Warszawa 1995.

Filozofia dialogu, Poznań 2006, t. 4: Różnorodność form, dialogu międzykulturowego, red. J. Baniak.

Dialog w kulturze, red. M. Szulakiewicz, Z. Karpus, Toruń 2003.

Z. Benedyktowicz, Portrety „obcego”. Od stereotypu do symbolu, Kraków 2000.

M. Dąbrowski, Swój / Obcy / Inny. Z problemów interferencji i komunikacji międzykulturowej, Izabelin 2001.

Swoje i cudze. Kategorie przestrzeni w literaturach i kulturach słowiańskich, t. 1, 2, 3, red. B. Zieliński, Poznań 2005.

B. Jezernik, Dzika Europa: Bałkany w oczach zachodnich podróżników, Kraków 2013.

Tanja Petrović, Dolga pot domov. Reprezentacije zahodnega Balkana v političnem in medijskem diskurzu, Mirovni Inštitut, Ljubljana 2009.

Wersja słoweńskojęzyczna: http://mediawatch.mirovni-institut.si/edicija/seznam/22/mediawatch22.pdf

Wersja anglojęzyczna: http://mediawatch.mirovni-institut.si/eng/a_long_way_home.pdf

Jugoslavija v času. Devetdeset let od nastanka prve jugoslovanske države / Yugoslavia through time. Ninety Years Since the Formation of the First Yugoslavia, red. Bojan Balkovec, Ljubljana 2009.

Slovensko-hrvaško sosedstvo = Hrvatsko-slovensko susjedstvo, red. Darko Darovec i Petar Strčić, Koper 2011.

Jančar, D. (1993). Terra incognito (J. Pomorska, Tłum.). Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza.

S. Škrabec, Krąg z ruchomym środkiem, w: Kraków i Lublana a mit Europy Środkowej, red. J. Purchla, s. 11–24, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.

M. Cmiel-Bażant, (2018). Słoweńcy i Europa Środkowa. Slavia Meridionalis, 18.

A. Jagiełło-Szostak, N. Sienko, T. Szyszlak, Konflikty kulturowe a bezpieczeństwo. Mniejszości etniczne – ludy tubylcze – uchodźcy w przestrzeni postkomunistycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2018.

M. Korzeniewska-Wiszniewska, Serbowie jako mniejszość w warunkach transformacji politycznej w państwach byłej Jugosławii w latach 1995-2016, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków 2017.

Ž. V. Obradović, Minorities in the Balkans: 19th and 20th Century, Čigoja, Belgrade 2015.

J. Osti, O Sarajewie, "Krasnogruda" 1997, nr 7.

M. Mihailović, Jevreji na jugoslovenskom tlu, Podgorica 2000.

Zakres literatury obowiązkowej do egzaminu zostanie podany uczestnikom w trakcie zajęć.

obowiązkowe

w sali

Celem wykładu jest naświetlenie wewnętrznej specyfiki kulturowej regionu z perspektywy relacji między poszczególnymi etnosami, grupami religijnymi i narodowymi na poziomie lokalnym, państwowym i międzynarodowym. Przyjrzymy się szczególnie relacjom pomiędzy grupami dominującymi i mniejszościowymi. Analizie poddane zostaną zjawiska konfliktogenne we współczesnych relacjach wraz z ich historycznym kontekstem. Zastanowimy się nad siecią relacji w układzie regionalnym, europejskim i globalnym, w różnych obszarach kultury i polityki, oraz nad związanymi z nim przemianami ideowymi i tożsamościowymi.

Przedmiot ma za zadanie pomóc studentom w umieszczeniu znanych im elementów kultury w szerszej perspektywie poprzez śledzenie procesów i efektów komunikacji międzykulturowej z kluczowymi centrami kultury i polityki na poziomie państwowym, regionalnym, europejskim i globalnym. Zajmowanie się relacjami między kulturami zakłada badanie opozycji my/oni, która traktowana jest zarówno w terminach naturalnej różnicy/podobieństwa jak i z wprowadzeniem kategorii konfliktu. W związku z tym pojawią się m.in. takie zagadnienia (wraz z konkretną egzemplifikacją) jak: typy wspólnot i czynniki/instytucje integracyjne, geograficzno-kulturowe aspekty relacji międzykulturowych, typy konfliktów (z uwzględnieniem ich związku z etnocentryzmem, stereotypizacją, społeczną stygmatyzacją itp.) oraz strategie ich przezwyciężania, a także specyfika relacji międzykulturowych w warunkach późnej nowoczesności/postnowoczesności (w tym komunikacja w cyberprzestrzeni).

W trakcie wykładu poruszone zostaną zagadnienia dotyczące sytuacji mniejszości, np. - chorwackiej w Bośni i Hercegowinie, tzw. czefurów w Słowenii, mniejszości narodowych w Serbii (Węgrzy, Albańczycy, Chorwaci, Wołosi, Rumuni, Romowie, problem Sandżaku) oraz społeczności żydowskiej, generujące napięcia w relacjach między kulturą mniejszościową a dominującą (w tym aspekty prawno-instytucjonalne i społeczno-polityczne). Pojawi się wreszcie niezwykle ważny kontekst przeszłości jugosłowiańskiej (postkonfliktowe relacje). Badania kultury i kontaktów międzykulturowych zostaną zaprezentowane na różnych poziomach: popularnym i elitarnym, politycznym (zagranicznym i wewnętrznym) i codziennym. Celem jest nie tylko pełniejsze zrozumienie współczesnej sfery publicznej omawianych krajów, ale też uwarunkowań historycznych relacji międzykulturowych.

J. Mikułowski–Pomorski, Komunikacja międzykulturowa. Wprowadzenie, Kraków 1999.

Komunikacja międzykulturowa. Zbliżenia i impresje, red. A. Kapciak, L. Korporowicz, A. Tyszka. Warszawa 1995.

Filozofia dialogu, Poznań 2006, t. 4: Różnorodność form, dialogu międzykulturowego, red. J. Baniak.

Dialog w kulturze, red. M. Szulakiewicz, Z. Karpus, Toruń 2003.

Z. Benedyktowicz, Portrety „obcego”. Od stereotypu do symbolu, Kraków 2000.

M. Dąbrowski, Swój / Obcy / Inny. Z problemów interferencji i komunikacji międzykulturowej, Izabelin 2001.

Swoje i cudze. Kategorie przestrzeni w literaturach i kulturach słowiańskich, t. 1, 2, 3, red. B. Zieliński, Poznań 2005.

B. Jezernik, Dzika Europa: Bałkany w oczach zachodnich podróżników, Kraków 2013.

Tanja Petrović, Dolga pot domov. Reprezentacije zahodnega Balkana v političnem in medijskem diskurzu, Mirovni Inštitut, Ljubljana 2009.

Wersja słoweńskojęzyczna: http://mediawatch.mirovni-institut.si/edicija/seznam/22/mediawatch22.pdf

Wersja anglojęzyczna: http://mediawatch.mirovni-institut.si/eng/a_long_way_home.pdf

Jugoslavija v času. Devetdeset let od nastanka prve jugoslovanske države / Yugoslavia through time. Ninety Years Since the Formation of the First Yugoslavia, red. Bojan Balkovec, Ljubljana 2009.

Slovensko-hrvaško sosedstvo = Hrvatsko-slovensko susjedstvo, red. Darko Darovec i Petar Strčić, Koper 2011.

S. Škrabec, Krąg z ruchomym środkiem, w: Kraków i Lublana a mit Europy Środkowej, red. J. Purchla, s. 11–24, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.

M. Cmiel-Bażant, Czefurzy (Słowenia), w: Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach, XVIII-XXI wiek. Tom 10. Hasła podporządkowane, s. 71-74: https://ispan.waw.pl/ireteslaw/handle/20.500.12528/1521 

J. Leerssen, Imagologia. O zastosowaniu etniczności do nadawania światu sensu, „Porównania” 21 (2017), nr 2, s. 9-30.

Elżbieta Znamierowska-Rakk, Pojęcie i tożsamość Europy Środkowo -Wschodniej w: Wolność i bezpieczeństwo narodów Europy Środkowo-Wschodniej w XIX-XX wieku. T. 1, Warszawa 2009.

M. Czerwiński, Chorwacja między Europą a Bałkanami. Analiza dyskursu prasowego, w: W poszukiwaniu nowego kanonu. Reinterpretacje tradycji kulturalnej w krajach postjugosłowiańskich po 1995 roku, red. M. Dąbrowska-Partyka, Kraków 2005, s. 97-116.

Z. Bauman, Obcy u naszych drzwi, Warszawa, 2016.

A. Jagiełło-Szostak, N. Sienko, T. Szyszlak, Konflikty kulturowe a bezpieczeństwo. Mniejszości etniczne – ludy tubylcze – uchodźcy w przestrzeni postkomunistycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2018.

M. Korzeniewska-Wiszniewska, Serbowie jako mniejszość w warunkach transformacji politycznej w państwach byłej Jugosławii w latach 1995-2016, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków 2017.

Ž. V. Obradović, Minorities in the Balkans: 19th and 20th Century, Čigoja, Belgrade 2015.

J. Osti, O Sarajewie, "Krasnogruda" 1997, nr 7.

M. Mihailović, Jevreji na jugoslovenskom tlu, Podgorica 2000.

Zakres literatury obowiązkowej do egzaminu zostanie podany uczestnikom w trakcie zajęć.