Z historii gatunków muzyki scenicznej XVII-XXI w. (moduł II)

Tytuł wykładu:

Teatr muzyczny Ryszarda Wagnera

Tematem wykładu będzie twórczość sceniczna Ryszarda Wagnera - jednego z najważniejszych reformatorów opery nie tylko w wieku XIX, ale w całej historii gatunku. W ramach cyklu zajęć planowane jest omówienie wszystkich oper i dramatów muzycznych tego niemieckiego kompozytora.

Ryszard Wagner należy do najważniejszych postaci w historii muzyki. Rozwój jego twórczości scenicznej stanowi odzwierciedlenie ewolucji gatunku opery na gruncie niemieckim, od jej romantycznego wcielenia inspirowanego twórczością Webera, Marschnera i Meyerbeera, do dramatu muzycznego i związanej z tym idei totalnego dzieła sztuki (niem. Gesamtkunstwerk).

Twórczość sceniczna Wagnera omawiana będzie chronologicznie, w szerokim kontekście intelektualnym, historycznym i muzycznym, w jakim poszczególne dzieła powstawały. Ich omówienie uwzględniać będzie kwestie źródłowe, stylistyczne, światopoglądowe, kulturowe, teoretyczne itd. Przybliżony i objaśniony zostanie specyficzny język dźwiękowy Wagnera i jego terminologia. Słuchacze zostaną też wprowadzeni w podstawy teorii dramatu muzycznego, tak jak ujął je Wagner w swoich najważniejszych pismach teoretycznych.

Wykłady będą ilustrowane partyturami oraz nagraniami CD i DVD w realizacjach najwybitniejszych reżyserów współczesności.

Zajęcia przeprowadzone zostaną w dziesięciu 3-godzinnych blokach i zakończą się rozmową zaliczeniową.

Wybrana literatura przedmiotu (w języku polskim):

Zdzisław Jachimecki, Ryszard Wagner, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1973;

Joachim Köhler, Richard Wagner. Ostatni Tytan, Robert Reszke (tłum. polskie), Warszawa: Wydawnictwo KR;

Barry Millington (red.), Wagner Kompendium. Przewodnik po życiu i twórczości kompozytora, Weronika Jarzyńska, Anna Mikołajczak, Rafał Monita i in. (tłum. polskie), Kraków: Wydawnictwo astraia 2014;

Richard Wagner, Dramaturgia opery. Wybór pism z lat 1871-1879, Egon Voss (wybór, wstęp), Anna Igielska, Krzysztof Kozłowski (tłum. polskie), Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2009.

obowiązkowe

Wykład skoncentrowany będzie na rosyjskiej muzyce scenicznej XVIII–XIX w.

W ramach cyklu zajęć planowane jest omówienie poszczególnych etapów rozwoju rosyjskiej muzyki scenicznej XVIII–XIX w. począwszy od okresu reform Piotra I, których rezultatem było m. in. wprowadzenie nowych form życia muzycznego, przyjętych z Europy Zachodniej, w tym gatunków opery i baletu. Nadrzędnym zadaniem przedmiotu jest przybliżenie najważniejszych idei i wybranych, reprezentatywnych dla tych etapów utworów kompozytorów rosyjskich i zachodnioeuropejskich, którzy działali w Rosji. Poruszane będą zagadnienia dotyczące działalności kompozytorów początku XIX wieku (Catterino Cavosa, Józefa Kozłowskiego, Stefana Dawydowa, Aleksego Wierstowskiego). Studentom zostanie przekazana wiedza o twórczości Michała Glinki – twórcy rosyjskiej opery narodowej – i Aleksandra Dargomyżskiego, który stworzył pierwszy rosyjski dramat psychologiczno-obyczajowy i pierwszą rosyjską operę recytatywną. Ich utwory stały się wzorem dla kompozytorów Nowej Rosyjskiej Szkoły Muzycznej, bardziej znanej jako „Potężna Gromadka”; jej członkowie dążyli do stworzenia stylu narodowego. Utwory zaś Piotra Czajkowskiego są przykładem realizmu psychologicznego w operze. Z twórczością Czajkowskiego wiąże się też klasyczny okres baletu rosyjskiego. Jego utwory – dramaty muzyczno-choreograficzne – zapoczątkowały nowy etap w rozwoju baletu i sztuki choreograficznej.

Twórczość sceniczna wybranych kompozytorów omawiana będzie chronologicznie, w szerokim kontekście historycznym i muzycznym, a także poruszony zostanie temat polsko-rosyjskich związków w dziedzinie kultury muzycznej omawianego okresu. Wykłady będą ilustrowane nagraniami.

Wybrana literatura przedmiotu w języku polskim:

Z. Lissa, Historia muzyki rosyjskiej, Kraków 1955.

T. Malecka, Słowo, obraz i dźwięk w twórczości Modesta Musorgskiego, Kraków 1996.

Polsko-rosyjskie miscellanea muzyczne, red. Z. Lissa, Kraków 1967.

I. Turska, Balety Piotra Czajkowskiego, Kraków 1981.

Szczegółowa literatura uzupełniająca będzie podawana na bieżąco podczas zajęć.

Zajęcia prowadzone będą stacjonarnie, ale w zależności od sytuacji epidemicznej tryb prowadzenia zajęć może zostać zmieniony na zdalny.