Chrześcijański rok liturgiczny (prawosławie, katolicyzm, anglikanizm, ewangelicyzm)

fakultatywne

Potrzebna jest ogólna wiedza humanistyczna, podstawowe wiadomości dotyczące Kościoła prawosławnego, katolickiego, ewangelickiego oraz anglikańskiego, niezbędna jest podstawowa znajomość historii chrześcijaństwa

Zajęcia są wstępem do poznania roku kościelnego. Według nauki chrześcijańskiej Kościół został założony przez Chrystusa żyjącego i działającego na Ziemi w konkretnym czasie. Rok kościelny to czas obchodzony w Kościele w postaci świąt, których centralnym punktem jest Pascha (Wielka Noc)– misterium paschalne: śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Oprócz cyklu rocznego na zajęciach omówione zostaną tradycje liturgiczne cyklu dobowego oraz tygodniowego, którego centralnym dniem jest niedziela, zwana na Wschodzie Małą Paschą. Studenci poznają tradycje roku liturgicznego w czterech chrześcijańskich tradycjach: prawosławnej, katolickiej, anglikańskiej oraz ewangelickiej. Pomocą w rozważaniach będzie wybrana literatura przedmiotu, filmy, zdjęcia różnych celebracji liturgicznych w ciągu roku.

Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów z chrześcijańskimi tradycjami w kontekście roku liturgicznego. Omówiony będzie cykl dobowy, tygodniowy i roczny.

Studenci zapoznają się z elementami tradycji i obrzędowości Kościoła prawosławnego, katolickiego, anglikańskiego oraz ewangelickiego. Wspomniane będą także tradycje liturgiczne wybranych Kościołów orientalnych. Zaprezentowane zostaną również najważniejsze wydarzenia historyczne oraz podstawy teologiczne, które doprowadziły do uformowania się tradycji dzisiejszego roku kościelnego. Omówione zostaną różnice między tradycją wschodnią (bizantyńską) oraz zachodnią (łacińską i reformacyjną). Jeśli chodzi o cykl dobowy i tygodniowy to oprócz takich nabożeństw, jak nieszpory czy jutrznia omówione będzie także główne nabożeństwo chrześcijańskie, jakim jest Eucharystia (Święta Liturgia, Masza Święta, Wieczerza Pańska). Pokazane będą różnice w pojmowaniu Eucharystii w prawosławiu, katolicyzmie oraz protestantyzmie (różnice w rozumieniu teologicznym oraz celebracji).

Chrześcijański rok liturgiczny zostanie omówiony poczynając od września, kończąc na świętach celebrowanych w sierpniu. Centralny punkt tematyczny stanowić będzie Wielki Tydzień wraz ze Świętami Zmartwychwstania Pańskiego.

Ponadto omówione zostaną:

-Adwent i Wielki Post w Kościele zachodnim (rzymskokatolickim i protestanckim)

-Post Filipowy, Wielki Post, Post Piotrowy oraz Post przed Zaśnięciem NMP w Kościele wschodnim (prawosławnym, grekokatolickim oraz staroobrzędowym)

-,Dodekaorton” (12 głównych świąt w Kościele wschodnim)

-,,Półrocze Pana” i ,,Półrocze Kościoła” (podział roku w Kościele ewangelickim)

-Święta Maryjne i ich pojmowanie w Kościele Katolickim, prawosławnym i ewangelickim

-Święta Apostołów i Świętych np. Święto Wszystkich Świętych (Pamiątka Świętych Pańskich) w Kościele prawosławnym, katolickim i protestanckim

Zajęcia mają charakter konwersatorium. Każdy z uczestników zobowiązany jest przygotować się do zajęć następnych. Formą przygotowania jest zapoznanie się z literaturą przedmiotu. Przy zaliczeniu zajęć będą brane pod uwagę następujące elementy: odpowiedź ustna na ocenę, dotycząca omawianych podczas zajęć zagadnień, obecność (możliwe 2 nieobecności w ciągu semestru) i aktywne uczestnictwo w zajęciach.

-Auge, M., Rok liturgiczny. To sam Chrystus, który trwa w swoim Kościele, Kraków 2013

-Bondaruk, O nabożeństwie prawosławnym, Warszawa 2020

-Dębski J., Pasja czyli historia męki, śmierci i zmartwychwstania Pana naszego Jezusa Chrystusa: http://old.luteranie.pl/pl/?D=547

-Fery R., Historia świąt chrześcijańskich, tłum. A. Kuryś, Warszawa 2011

-Gross J., Vivere Cum Ecclesia: Czas Pasyjny - Wielki Post i Wielkanoc, http://old.luteranie.pl/pl/?D=557

-Gross J., Podobieństwa i różnice pomiędzy Nabożeństwem Głównym Kościoła Luterańskiego a Mszą Świętą Kościoła Katolickiego: http://old.luteranie.pl/pl/?D=555

-Gross J., Rok kościelny w Kościele Ewangelicko-Augsburskim, http://old.luteranie.pl/pl/?D=556

- Jan Paweł II, Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich, Watykan 1990

-Kopiec P., Eschatologia Anglikańska, ,,Rocznik teologii ekumenicznej”, T. 3(58) 2011, s. 133-149.

-Ławreszuk M., Modlitwa wspólnoty. Historyczny rozwój prawosławnej tradycji liturgicznej, Białystok 2014.

-Musiewicz, P., Książka Ruch Oksfordzki (1833-1845). Historia ruchu oksfordzkiego na tle nowożytnych relacji Państwo-Kościół w Anglii, Warszawa 2015

-Naumowicz J., Narodzenie Bożego Narodzenia, Kraków 2016

-Paprocki, H., Misterium Eucharystii, Kraków 2010

-Paprocki, H., Liturgie Kościoła prawosławnego, Kraków 2014

-Paprocki H., Boże Narodzenie w tradycji wschodniej, http://www.old.cerkiew.pl/prawoslawie/text.php?id=175

W zakresie wiedzy:

- wykazuje się podstawową wiedzą z zakresu obrzędowości Kościołów tradycji bizantyńskiej (prawosławnego, grekokatolickiego oraz staroobrzędowego), Kościoła rzymskokatolickiego oraz Kościołów (ewangelicko-augsburskiego i anglikańskiego)

- zna podstawowe zasady wiary chrześcijańskiej

- zna wybraną terminologią w języku polskim

- posiada podstawową wiedzę z zakresu obrzędowości chrześcijańskiej oraz teologii

- zna przyczyny uformowania się roku liturgicznego

- posiada podstawową wiedzę na temat wybranych Kościołów i ich głównych świąt

- rozróżnia terminy: Msza Święta, Święta Liturgia, Wieczerza Pańska, obrządek, wyznanie, religia, Adwent, Wielki Post, Okres Pasyjny

W zakresie umiejętności:

- potrafi przygotować referat na wskazany przez prowadzącego temat

- bierze udział w dyskusji na wybrane tematy dotyczące analizowanych zagadnień

- wykorzystuje znajomość terminologii przedmiotowych zagadnień

w wypowiedziach:

- korzysta z wybranych tekstów kultury dla uzasadnienia własnego stanowiska na określony temat

- w wypowiedziach posługuje się określoną w przedmiocie terminologią

W zakresie kompetencji społecznych:

- jest otwarty na dialog międzywyznaniowy i międzyreligijny.

- wykazuje postawę otwartą na różnorodną kulturę poszczególnych narodów i grup etnicznych, rozumiejąc w kontekście historycznym formowanie się roku liturgicznego w różnych tradycjach chrześcijańskich

-rozumie zasady tolerancji

Odniesienie do kierunkowych efektów uczenia się dla przedmiotu:

K_W01- Zna podstawową terminologię nauk humanistycznych i rozumie ich rolę w kulturze

K_W06- Zna podstawowe kierunki myśli filozoficznej, społecznej, przyrodniczej

K_U02- dokonywać analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów źródłowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych

K_U06- uczestniczyć w konferencjach, sympozjach i dyskusjach naukowych

K_K07- przestrzega zasady tolerancji, rozumie dziedzictwo kulturowe i ma poszanowanie dla różnic kulturowych

K_K08- docenia bogactwo kultury

- ewentualna ocena referatu przygotowanego i wygłoszonego przez studenta

-aktywne uczestnictwo w zajęciach

-odpowiedź ustna dotycząca tematyki zajęć