Historia starożytna II [2900-L-HST2] Semestr letni 2023/24
Ćwiczenia, grupa nr 1

Uwaga: zastrzegam sobie prawo do niewielkich zmian w zakresie literatury do zajęć, spowodowanych potrzebami i możliwościami uczestników zajęć oraz ewentualną publikacją nowych źródeł i opracowań.

I. Liwiusz i afera rzymskich bachanaliów 186 roku p.n.e. (3)

Źródła: Liwiusz, Dzieje Rymu od założenia miasta, księgi XXXV – XL, przekł. M. Brożek, kom. M. Brożek, J. Wolski, Wrocław etc. 1981, ks. XXXIX 8 – 19, ss. 270 - 282 i XXXIX 41, s. 309; polski przekład Senatus consultum de Bacchanalibus [w:] E. Wipszycka, Wprowadzenie do ćwiczeń z historii starożytnej Grecji i Rzymu, Białystok 1978, ss. 73 - 74.

Literatura: A. Ziółkowski, Historia Rzymu, Poznań 2004, ss. 241 – 297 („Społeczeństwo i państwo okresu średniej republiki”); Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo starożytności klasycznej, pod red E. Wipszyckiej, t. I/II, wyd. II, Warszawa 2001, ss. 89 – 93 (Tytus Liwiusz); M. Beard, J. North, S. Prince, Religie Rzymu. Historia, Oświęcim 2017, ss. 115 -128; D. Musiał, „Kilka uwag o tzw. sprawie Bachanaliów w Rzymie w 186 r. p.n.e.”, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia, 29 (309), 1996, ss. 47 – 59; M.-F. Baslez, Prześladowania w starożytności: ofiary, bohaterowi, męczennicy, Kraków 2009, ss. 55 - 91; [ewent.: M. Jaczynowska, Religie świata rzymskiego, Warszawa 1987, ss. 71 – 75; D. Musiał, Dionizos w Rzymie, Kraków 2009].

II. Swetoniusz, tzw. Wielka Kamea Francuska i propaganda „rodzinna” Augusta oraz Tyberiusza (4)

Źródła: A). Swetoniusz: wybór listów Pliniusza Młodszego dotyczących Swetoniusza (Listy Pliniusza Młodszego, przekł. S. Patoń, oprac. J. Mikołajtis, Częstochowa 1967, I 18, 24, III 8, V 10, IX 34, X 94 i 95; L. Winniczuk, Pliniusz Młodszy w świetle swoich listów i mów, Warszawa 1987, ss. 105 i 54-55; Korespondencja Pliniusza Młodszego z cesarzem Trajanam, tekst i tłumaczenie A. Dębiński ect., Lublin 2017, ep. 94-95, ss. 384-387) i Historycy Cesarstwa Rzymskiego, Żywoty cesarzy do Hadriana do Numeriana, przekł. i oprac. H. Szelest, Warszawa 1966, „Hadrian”, rozdz. 11, s. 35; Swetoniusz, Żywoty Cezarów, przekł. J. Niemirska – Pliszczyńska, oprac. J. Wolski, Wrocław 1987, ks. IV („Kaligula”), rozdz. 19, ks. VI („Neron”), rozdz. 57, ks. VII („Othon”, rozdz. 10), ks. VII („Domicjan”, rozdz. 12); Jan Lydos, De magistratibus II 6 (Ioannes Lydus, On Powers or The Magistracies of the Roman State, Introduction, Critical Text, Translation, Commentary, and Indices, A. C. Bandy, Philadelphia 1982, s. 93); B). tzw. Wielka Kamea Francuska i Swetoniusz, Żywoty Cezarów, przekł. J. Niemirska – Pliszczyńska, oprac. J. Wolski, Wrocław 1987, ks. II (“Boski August”) i ks. III (“Tyberiusz”).

Literatura: 0). K. Christ, Historia Cesarstwa Rzymskiego od Augusta do Konstantyna, przekł. A. Gierlińska, Poznań – Gniezno 2016, ss. 129 – 240 („Pryncypat Augusta”) i ss. 241 – 278 („Konsolidacja pryncypatu pod rządami Tyberiusza (14 -37 po Chr.”); A). Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo starożytności klasycznej, pod red E. Wipszyckiej, t. I/II, wyd. II, Warszawa 2001, ss. 113-115 (“Swetoniusz”); M. Cytowski, H. Szelest, Literatura rzymska. Okres cesarstwa, Warszawa 1992, ss. 425 – 432 (Swetoniusz); A.R. Birley, Hadrian, cesarz niestrudzony, przekł. R. Wiśniewski, Warszawa 2002, ss. 149-150, 192-194; Słownik pisarzy antycznych, pod red. A. Świderkówny, Warszawa 192, s.v. Plinius Minor, ss. 372-373; Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo czasów późnego antyku, pod red E. Wipszyckiej, t. III, Warszawa 1999, ss. 140 – 146 (Historia Augusta); Encyklopedia kultury bizantyńskiej, pod red. O. Jurewicza, Warszawa 2002, s.v. Jan Lidos, ss. 234-325; B). Encyklopedia sztuki starożytnej, Warszawa 1974, s.v. gliptyka; J.A. Ostrowski, Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa 1999, ss. 239 - 270.

III. Tacyt i bunt wojsk rzymskich w Germanii po śmierci Augusta (3)

Źródła: Tacyt, Roczniki od zgonu boskiego Augusta, przekł. S. Hammer, ks. I 31 – 52 [w:] Tacyt, Dzieła, t. I, Warszawa 1957, ss. 85 – 98 [por. bunt w Panonii, ks. I 16 - 30, ss. 77 – 85].

Literatura: M. Cytowski, H. Szelest, Literatura rzymska. Okres cesarstwa, Warszawa 1992, ss. 404 – 421 (Tacyt); Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo starożytności klasycznej, pod red E. Wipszyckiej, t. I/II, wyd. II, Warszawa 2001, ss. 115 – 120 („Korneliusz Tacyt”); K. Christ, Historia Cesarstwa Rzymskiego. Od Augusta do Konstantyna, Poznań – Gniezno 2016, ss. 241 – 278 [ewent.: M. Cary, H. H. Scullard, Dzieje Rzymu, t. II, Warszawa 1992, ss. 71 – 79 // M. Jaczynowska, Dzieje Imperium Romanum, Warszawa 1995, ss. 228 – 231]; H. M. D. Parker, Legiony rzymskie, przekł. K. Narloch, Oświęcim 2019, ss. 44 – 55, 72 – 78; K. Christ, Historia Cesarstwa Rzymskiego. Od Augusta do Konstantyna, Poznań – Gniezno 2016, ss. 561 – 569 („Budżet Imperium Romanum”).

IV. Elita władzy Imperium Romanum: kariery członków stanów senatorskiego i ekwickiego (5)

Źródła: wybór inskrypcji z Inscriptiones Latinae selectae, ed. H. Dessau, vol. I – III, Berlin 1892–1916.

Literatura: K. Królczyk, J. Trynkowski, “Inskrypcje łacińskie”, [w:] Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo starożytności klasycznej, pod red. E. Wipszyckiej, wyd. II, Warszawa 2001, ss. 186-252; G. Alföldy, Historia społeczna starożytnego Rzymu, Warszawa 1991, ss. 146-179; K. Christ, Historia Cesarstwa Rzymskiego. Od Augusta do Konstantyna, Poznań – Gniezno 2016, ss. 509 – 526 („Ekwici. Stan senatorski”), ss. 526 – 542 („Wojsko”), ss. 557- 561 („System administracyjny Imperium Romanum”) – oraz inne partie tej książki pozwalające zrozumieć analizowane inskrypcje.

ćwiczenia z tekstami źródłowymi

Warunki zaliczenia zajęć:

a) obecność na wszystkich zajęciach (ewentualnie zaliczenie ustne na dyżurze usprawiedliwionej nieobecności – ale nie więcej niż trzech nieobecności; zaliczone w terminie nie dłuższym niż dwa/trzy tygodnie od nieobecności);

b) przygotowanie do zajęć (przeczytanie wszystkich zadanych tekstów), czynny udział w zajęciach;

c) zaliczenie kolokwium ze znajomości mapy Imperium Romanum (w zakresie: Atlas do historii starożytnej, L. Piotrowicz, różne wydania);

d) indywidualne zaliczenie ustne całego materiału na koniec semestru, w pierwszym tygodniu sesji.

dr hab., prof. ucz. Paweł Janiszewski - Zastrzegam sobie prawo do niewielkich zmian w zakresie literatury do zajęć, spowodowanych potrzebami i możliwościami uczestników zajęć oraz ewentualną publikacją nowych źródeł i opracowań.