Historia starożytna II [2900-L-HST2] Semestr letni 2023/24
Ćwiczenia, grupa nr 3

Źródła do historii rzymskiej – 1 zajęcia

Pytania i problemy:

• Czy jest różnica w zachowaniu literatury greckiej i rzymskiej?

• Co i dlaczego zachowało się do naszych czasów

• W jaki sposób wydaje się teksty antyczne

• Pozaliterackie źródła pisane do historii pierwszych wieków naszej ery

• Źródła materialne w rękach historyka

Wybory w Pompejach – 3 zajęcia

Źródła: Inskrypcje z Pompejów (proszę o ich przetłumaczenie z dobrym słownikiem na pierwsze zajęcia), Lex Malacitana i „Mały poradnik wyborczy” Kwintusa Cycerona (to na drugie zajęcia) – wszystko w: Wybór źródeł do historii starożytnej, red. A. Chankowski, Warszawa 1995

Opracowania: B. Bravo, J. Trynkowski, A. Wolicki, „Epigrafika”, w: Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, t. I/II, Warszawa 2001, ss. 131-153; K. Królczyk, J. Trynkowski, „Inskrypcje łacińskie”, tamże, ss. 186-252 oraz rozdziały poświęcone strukturze władz miejskich i wyborom z R. Etienne, Życie codzienne w Pompejach, Warszawa 1971 lub M. J. Sergiejenko, Pompeja, Warszawa 1956.

Pytania i problemy:

• Charakter i interpretacja źródeł epigraficznych

• Ustrój polityczny Pompei

• Zasady przeprowadzania wyborów urzędników miejskich

• Charakter kampanii wyborczej: kto ją prowadzi, do kogo jest adresowana? Porównanie ze wskazówkami Kwintusa Cycerona

Władze miejskie i namiestnicy wobec zamieszek we wschodniej części imperium rzymskiego – 3 zajęcia

Źródła: Dzieje Apostolskie – kwerenda, proszę o dokładną lekturę tekstu i fiszki (lub szczegółowe notatki) do zagadnień wskazanych niżej

Opracowania:

Na pierwsze zajęcia: J.A. Fitzmyer, The Acts of Apostles. A New Translation with Introduction and Commentary, New Haven 1997, ss. 47-65; (BIH)

Na drugie zajęcia: A.D. Macro, „The Cities of Asia Minor under the Roman Imperium”, w: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt II 7.2 (1980), ss. 667-672 i 677-682

Pytania i problemy:

• Datacja, autorstwo i wiarygodność Dziejów Apostolskich (proszę się nad tym dobrze zastanowić i krytycznie przyjrzeć się argumentom za wczesną i późną datacją przedstawionym w opracowaniach)

• Powody zamieszek

• Możliwości reakcji władz

• Procedury prawne

• Aparat przymusu

Religia galijska przed i w epoce rzymskiej – 2 zajęcia

Źródła:

Cezar, O wojnie galijskiej VI 13-17; Lukan, O wojnie domowej I 441-458; III 339-452; Swetoniusz, Klaudiusz 25; Tacyt, Roczniki 3,43; 14,30; Dzieje 4,55; Pomponiusz Mela, De chorographia 3,17-20; Historia Augusta (Historycy Cesarstwa Rzymskiego) Żywot Aureliana 44; Żywot Numeriana 14; Swetoniusz, Klaudiusz 25; Tacyt, Dzieje 4,54. Wybrane inskrypcje

Opracowania:

M. Jaczynowska, Religie świata rzymskiego, Warszawa 1987, ss. 167-193; B. Cunliffe, Starożytni Celtowie, Warszawa 1997, s. 223-253; P. B. Ellis, Druidzi, Warszawa 1998, s. 74-92.

Pytania i problemy:

• Czy autorzy greccy i rzymscy pisali o tym , co naprawdę widzieli?

• Czy była religia „galijska”?

• Bóstwa czczone w Galii

• Rytuały

• Kapłani

Obraz przeciwnika w polemice antycznej – 2 zajęcia

Źródła:

Na pierwsze zajęcia:

Cyceron, Filipika II

Na drugie zajęcia: Hieronim, Przeciw Wigilancjuszowi, [w:] Początki kultu relikwii na Zachodzie, red. R. Wiśniewski, Warszawa 2011, s. 92-108

Opracowania:

Henryk Podbielski, Wstęp. Teoria wymowy przed Arystotelesem, [w:] Arystoteles, Retoryka. Retoryka dla Aleksandra Poetyka, Warszawa 2004, ss. 21-29; K. Kumaniecki, Cyceron i jemu współcześni, dowolne wydanie, rozdział „Ostatnia walka”; na drugie zajęcia: R. Wiśniewski, „Kult relikwii i jego najwcześniejsze świadectwa”, w: Początki kultu relikwii, ss. 11-47

Pytania i problemy:

• Retoryka antyczna – jej cele i znajomość zasad

• Okoliczności historyczne powstania polemicznych pism Cycerona i Hieronima i ich adresaci

• Konstruowanie wizerunku adwersarza

• Sposób argumentacji

Prześladowania, męczeństwo i literatura martyrologiczna w chrześcijaństwie starożytnym – 3 zajęcia

Źródła: Akta męczenników scylitańskich oraz Męczeństwo Perpetuy [w:] Męczennicy, opr. E. Wipszycka i M. Starowieyski, Kraków 1991,

Opracowania: E. Wipszycka, „Państwo rzymskie a chrześcijaństwo do początków IV wieku”, w: Starożytny Rzym we współczesnych badaniach, Kraków 1994, ss. 149-190

Pytania i problemy:

• Gatunek literacki i charakter tekstów o męczennikach

• Historia tekstów martyrologicznych: kiedy powstały, w jakiej formie dotarły do naszych czasów?

• Okoliczności wybuchu prześladowań w II i III w.

• Typ postępowania sądowego

• Stosunek do męczeństwa i do męczenników w społeczności chrześcijańskiej.

Wspólna analiza źródeł

Podstawą do zaliczenia jest aktywny udział w zajęciach, wymagający wcześniejszego przeczytania i przemyślenia źródeł i opracowań, oraz wykonanie kilku dodatkowych zadań (m. in. kolokwium z mapy, streszczenie artykułu etc.). Osoby, które aktywnością się nie wykażą bądź wykażą się brakiem przygotowania do ćwiczeń, będą zdawać kolokwium zaliczeniowe w sesji letniej. Każda nieobecność powyżej jednej wymaga zaliczenia na dyżurze. Nieobecności nie może być więcej niż trzy. Do wszystkich zajęć oprócz wymienionych lektur obowiązuje Państwa wiedza podręcznikowa o omawianym zjawisku i epoce, podstawowa wiedza o źródłach, także tych, na które natrafią Państwo w trakcie lektury wskazanych opracowań oraz znajomość mapy.

prof. dr hab. Robert Wiśniewski