Historia starożytna II [2900-L-HST2] Semestr letni 2023/24
Ćwiczenia, grupa nr 6

Źródła do historii rzymskiej – 1 zajęcia

Pytania i problemy:

• Czy jest różnica w zachowaniu literatury greckiej i rzymskiej?

• Co i dlaczego zachowało się do naszych czasów

• W jaki sposób wydaje się teksty antyczne

• Pozaliterackie źródła pisane do historii pierwszych wieków naszej ery

• Źródła materialne w rękach historyka

Gemma Augustea – program ikonograficzny, propaganda augustowska – 2 zajęcia

Źródła: materiał ikonograficzny z książki P. Zankera (zob. niżej) oraz Swetoniusz, Żywoty Cezarów. Boski August

Opracowania: P. Zanker, August i potęga obrazów, Poznań 1999, ss. 171-239

Pytania i problemy:

• Identyfikacja scen na kameach augustowskich i innych przedstawieniach z epoki

• Sposób przedstawiania władcy, członków jego rodziny oraz postaci bóstw

• Historyczny kontekst przedstawień

• Interpretacja programu ikonograficznego

Żydzi i Grecy w epoce wczesnego cesarstwa – 3 zajęcia

Źródła: Dzieje Apostolskie (dowolne wydanie, kwerenda w całym tekście), Józef Flawiusz, Dzieje dawnego Izraela XX 2

Opracowania: rozdziały na temat datacji i autorstwa Dziejów Apostolskich w: W. Harrington, Klucz do Biblii, Warszawa 1995; na drugie zajęcia: K. Stebnicka, Tożsamość Diaspory, Warszawa 2011, s. 25-76

Pytania i problemy:

• Datacja Dziejów Apostolskich (proszę zastanowić się nad argumentami zwolenników datacji wczesnej i późnej)

• Autorstwo Dziejów Apostolskich

• Gdzie i na jakim tle dochodziło do konfliktów

• Na czym polegała atrakcyjność religii żydowskiej?

• Kogo ona przyciągała?

• Sympatycy i adepci – charakter związku z religią żydowską

• Jakimi terminami określano konwertytów na judaizm i jakie było ich znaczenie?

Cesarz Klaudiusz i Galia – 2 zajęcia

Źródła:

Inskrypcja z Lyonu: Inscriptiones Latinae Selectae I 212 (przekład inskrypcji prześlę Państwu emailem); Tacyt, Roczniki XI 23-25

Opracowania:

Drinkwater, Roman Gaul, ss. 27-50 (BUW), M.T. Griffin, „The Lyons Tablet and Tacitean Hindsight”, Classical Quarterly 32 (1982), ss. 404-418 (JSTOR)

Pytania i problemy:

• Tekst Tacyta a inskrypcja z Lugdunum

• Podział administracyjny Galii

• Polityka rzymska wobec arystokracji galijskiej

• Powstanie Sakrowira

• Romanizacja elit

Chrześcijanie w Afryce w początkach II wieku – 2 zajęcia

Źródła:

„Akta męczenników scylitańskich” oraz „Męczeństwo Perpetuy”, [w:] Męczennicy, opr. M. Starowieyski (dowolne wydanie)

Opracowania:

E. Wipszycka, „Państwo rzymskie a chrześcijaństwo do początków IV wieku”, [w:] Starożytny Rzym we współczesnych badaniach, red. J. Wolski, T. Kotula, A. Kunisz, Kraków 1994, ss. 149-189; M.A. Tilley, „North Africa”, [w:] Cambridge History of Christianity, t. I. Origins to Constantine, red. M.M. Mitchell, F.M. Young, Cambridge 2006, ss. 381-396 (BIH)

Pytania i problemy:

• W jaki sposób powstały analizowane teksty?

• W jaki sposób dotarły do naszych czasów?

• Czy dotarły w postaci oryginalnej?

• Jakie oskarżenia postawiono chrześcijanom ze Scillium i w Kartaginie?

• Jakie procedury stosowano wobec chrześcijan?

• Funkcjonowanie więzień

• Co teksty mówią o początkach chrześcijaństwa w Afryce?

Magia, miłość, cyrk – 2 zajęcia

Źródła:

Apulejusz, Metamorfozy I-III; Plotyn, Enneady IV 40-44 (uwaga, to trudny tekst, trzeba go przeczytać powoli przynajmniej dwa razy), na drugie zajęcia: św. Hieronim, Żywot św. Hilariona 11-12

Opracowania: A. Wypustek, Magia antyczna, Wrocław 2001 (proszę przeczytać rozdział na temat magii erotycznej i obejrzeć cały materiał ilustracyjny w książce)

Pytania i problemy:

• Źródła do badań nad magią i ich charakter

• Sfery życia, w których uciekano się do magii

• Starożytne wyjaśnienia działania magii

• Obraz literacki a rzeczywistość. Konfrontacja z materiałem epigraficznym i papirusowym

• Jak działa magia? – starożytne wyjaśnienia proste i uczone

• Stosunek chrześcijan do magii

• Czemu służą opowieści o magii i cudach zamieszczone w Żywocie Hilariona?

Magia i religia. Tabliczki z sanktuariów pogańskich – 2 zajęcia

Źródła: Tabliczki magiczne z Uley na stronie Roman Inscriptions from Britain

Każdy uczestnik zajęć przygotuje jedną, przydzieloną mu wcześniej inskrypcję

Opracowania:

Całość opisu sanktuarium na stronie: http://curses.csad.ox.ac.uk/sites/uley-home.shtml

• Charakter sanktuarium i kultu w Uley

• Inskrypcje magiczne a inskrypcje wotywne

• Jak działa magia?

Wspólna analiza źródeł

Podstawą do zaliczenia jest aktywny udział w zajęciach, wymagający wcześniejszego przeczytania i przemyślenia źródeł i opracowań, oraz wykonanie kilku dodatkowych zadań (m. in. kolokwium z mapy, streszczenie artykułu etc.). Osoby, które aktywnością się nie wykażą bądź wykażą się brakiem przygotowania do ćwiczeń, będą zdawać kolokwium zaliczeniowe w sesji letniej. Każda nieobecność powyżej jednej wymaga zaliczenia na dyżurze. Nieobecności nie może być więcej niż trzy. Do wszystkich zajęć oprócz wymienionych lektur obowiązuje Państwa wiedza podręcznikowa o omawianym zjawisku i epoce, podstawowa wiedza o źródłach, także tych, na które natrafią Państwo w trakcie lektury wskazanych opracowań oraz znajomość mapy.

prof. dr hab. Robert Wiśniewski