Seminarium dziedzinowe - społeczne [3700-AL-SEMSPO] Rok akademicki 2023/24
Seminarium, grupa nr 2

Lektura

1. Wojna i polityka

[AW] Tukidydes, Wojna peloponeska (mowy), referat: historia wojny – okoliczności poszczególnych mów

[GS] Clastres, Pierre (1977), „Archeology of Violence: War in primitive societies”; Graeber and Wengrow (2021), The Dawn of Everything (fragm.), Ferguson, Brian, “Tribal warfare”. [optional: Wilson, E.O. (1975) Socjobiologia. Nowa Synteza (fragm.); Sahlins, Marshall. „Krytyka wulgarnej socjolobiologii”, Freud, Sigmund. “Why War?”, Mead, Margaret. “Warfare is Only an Invention - Not a Biological Necessity.”; Chagnon, Napoleon. “Life Histories, Blood Revenge, and Warfare in a Tribal Population.” Science 239, no. 4843 (February 26, 1988): 985-992.]

[MZ] Swietłana Aleksjewicz, Wojna nie ma w sobie nic z kobiety; Maren Roger, Ruth Leiserwitz, Woman and Men at War; Jakub Gałęziowski, Niedopowiedziane biografie. Polskie dzieci urodzone z powodu wojny

2. Wojna domowa

[AW] Thomas Hobbes, Lewiatan (fragmenty); John Locke, Drugi traktat o rządzie (fragmenty); referat: Nina Gładziuk, Druga wieża Babel (fragment)

GS] Seymour, Claudia (2019). The Myth of International Protection. War and Survival in Congo. + wojny, migracje, “wojny hybrydowe” [przykład sytuacji na granicy PL-BY, materiały z dorobku Badaczek i Badaczy na Granicy, https://www.bbng.org i in.].

[MZ] Ksawery Pruszyński, W czerwonej Hiszpanii; Keith Lowe, Dziki kontynent. Europa po II wojnie światowej

3. Rewolucja

[AW] Alexis de Tocqueville, Dawny ustrój i rewolucja; referat: Francois Furet, Prawdziwy koniec rewolucji francuskiej

[GS ja bym tu proponował np. kolonializm i spuściznę przemocy:] Taussig, Michael (1987) Shamanism, Colonialism and the Wild Man. A Study in Terror and Healing (fragm.); Fanon, Franz. The Wretched of the Earth / “Colonial war and mental disorders” in Scheper-Hughes and Bourgeois, eds, (2004) Violence and War and Peace [reader].

Kolonializm+rewolucja+historia: Trouillot, Michel-Rolph, (1995) Silencing the Past

[MZ] Izaak Babel, Armia konna; Grzegorz Gauden, Lwów, Kres iluzji. Opowieść o pogromie listopadowym 1918

4. Wojna i kultura

[AW] Spengler, teksty wybrane; referat: H. Stuart Hughes, Conscioussness and Society (fragment)

[GS] Theweleit, Klaus. ([1978]) Męskie fantazje, fragmenty

Mogstad, Heidi (2022) “Are you heading to the fun zone? Notes from the Polish-Ukrainian border”, AllegraLab, Anthropology for Radical Opitimism, Nov 2022, https://allegralaboratory.net/are-you-heading-to-the-fun-zone-notes-from-the-polish-ukrainian-border/

[MZ] Kroniki wojenne Aurelii Wyleżyńskiej, w oprac. Grażyny Pawlak, Marcin Urynowicz;

Zygmunt Klukowski, Zamojszczyzna 1918-1943;

5. Społeczeństwo stanu wyjątkowego

[AW] Aleksander Hertz, Szkice o totalitaryzmie (fragment); Kazimierz Wyka, Życie na niby; referat: Richard Grunberger, Historia społeczna Trzeciej Rzeszy (fragment)

[GS] Asad, Talal (2007). On Suicide Bombing (fragm.); Ochs, Julienne (2011). Security and Suspicion. An Ethnography of Everyday Life in Isreal (chs 1, 3?) lub Avram Bornstein (2008) “Military Occupation as Carceral Society: Prisons, Checkpoints, and Walls in the Israeli-Palestinian Struggle” in: Waterston, Alisse. An Anthropology of War.

[MZ] Barbara Engelking, Szanowny panie Gistapo; Jan Grabowski, „Ja tego Żyda znam”. Szantażowanie Żydów w Warszawie

6. Powojnie

[AW] Jose Ortega y Gasset, Rozmyślania o Europie; referat: Tony Judt, Powojnie (fragment)

[GS] Das, Veena (2007). Words and Lives. Violence and the Descent into the Ordinary, chs 1&3 lub 7 (rumor) & 11 (trauma)

[MZ] (1) Christian Goeschel, Suicide at the End of the Third Reich, „Journal of Contemporary History”, vol. 41, nr 1, 2006; Stig Dagerman, Niemiecka jesień. Reportaż z podróży po Niemczech; (2) Agata Zborowska, Życie rzeczy w powojennej Polsce;

Mordechaj Canin, Przez ruiny i zgliszcza

7. Pamięć o wojnie

[AW] Augustyn, Państwo Boże (fragmenty: idea wolny sprawiedliwej); Immanuel Kant, Projekt wiecznego pokoju; referat: Wojciech Modzelewski, Pacyfizm. Wzory i naśladowcy (fragment)

[GS] Lacapra, Dominic (2016). “Trauma, History, Memory, Identity”; Mbembe, Achille (2002). “African modes of self-writing”. Optional: Das, Words and Lives, ch 11.

[MZ] (1) Listy Biura „W” z paniki wojenne sierpień-wrzesień 1961; (2) Dąmbski Stefan, Egzekutor; Bessel R., Hatred after War: Emotion and the Postwar History of East Germany, „History and Memory” 2005, nr 17

Si vis pacem para bellum – jeśli chcesz pokoju, gotuj się do wojny. Ta rzymska maksyma przez całe wieki uznawana była za jedną z podstawowych reguł rządzenia państwem, jako że wojnę uważano za stan równie naturalny co pokój – cieszono się pokojem, obawiano się wojny. W istocie dopiero wielkie konflikty światowe z bezprecedensową liczbą ofiar – zwłaszcza cywilnych – zmieniły to przekonanie. Szczególnie po upadku bloku komunistycznego wojny nie postrzegano już zgodnie z nauką Clausewitza jako kontynuacji polityki innymi środkami, ale jako jej porażkę; agresja Rosji wobec Ukrainy jest również tego dowodem. Wraz z nią wojna pojawia się jednak ponownie na horyzoncie myślowym współczesnych Europejczyków, nawet jeśli nadal nie biorą jej pod uwagę we własnym kraju. W każdym razie zapomniana mądrość Rzymian coraz częściej ponownie zostaje podniesiona do kategorii prawd oczywistych. Na seminarium, prowadzonym przez historyka, historyka idei i antropologa, omawiać będziemy wybrane zagadnienia (ich szczegółowa lista w programie) szczególnie istotne dla życia społeczeństwa znajdującego się w stanie wojny, przygotowującego się do niej lub już doświadczającego jej skutków. Przez pryzmat zjawiska wojny przyjrzymy się najróżniejszym zagadnieniom, od zagadnień państwowości i polityki, przez społeczne imaginarium militaryzmu, po problematykę wojny i płci.

Porządek zajęć

1. Wojna i polityka

2. Wojna domowa

3. Rewolucja

4. Wojna i kultura

5. Społeczeństwo stanu wyjątkowego

6. Powojnie

7. Pamięć o wojnie

prof. A.Waśkiewicz, prof. M.Zaremba, dr G.Sokół (Wojna i pokój)