Komunikacja międzygatunkowa. Porozumiewanie się zwierząt oraz ludzi ze zwierzętami - wymiana sygnałów
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3700-AL-KMPZL-OG |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Komunikacja międzygatunkowa. Porozumiewanie się zwierząt oraz ludzi ze zwierzętami - wymiana sygnałów |
Jednostka: | Wydział "Artes Liberales" |
Grupy: |
Przedmioty oferowane przez Kolegium Artes Liberales Przedmioty ogólnouniwersyteckie humanistyczne Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim Przedmioty ogólnouniwersyteckie Wydziału "Artes Liberales" Przedmioty ogólnouniwersyteckie wystawiane przez Kolegium Artes Liberales |
Punkty ECTS i inne: |
4.00
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | ogólnouniwersyteckie |
Założenia (opisowo): | Znajomość jęz. angielskiego w stopniu umożliwiającym zrozumienie filmu lub przeczytanie tekstu naukowego i popularnonaukowego. |
Skrócony opis: |
Zajęcia na interesujących, ważnych i czasami kontrowersyjnych przykładach będą służyć omówieniu zagadnienia, czy jest możliwa komunikacja pomiędzy człowiekiem i zwierzętami: towarzyszącymi, dzikimi, w tym niebezpiecznymi. Zajęcia będą poświęcone zgłębianiu interdyscyplinarnej dziedziny wiedzy zajmującej się porozumiewaniem się zwierząt. Będziemy poszukiwać odpowiedzi na pytania, jak komunikują się zwierzęta w obrębie jednego gatunku (komunikacja wewnątrzgatunkowa), różnych gatunków (komunikacja międzygatunkowa) oraz zastanowimy się, czy w relacji człowiek – zwierzę(ta) zachodzi porozumienie korzystne dla obu stron, czy celem tej komunikacji może być stworzenie wspólnoty komunikacyjnej. |
Pełny opis: |
Efektem zajęć będzie poznanie i zrozumienie sygnałów wysyłanych przez zwierzęta, umiejętność rozróżnienia sygnałów wysyłanych przez poszczególne gatunki, przyjrzenie się relacjom ludzo-zwierzęcym na wybranych przykładach i ocena tych relacji komunikacyjnych. Wyjdziemy od pytania, czy komunikację międzygatunkową można ująć w perspektywie komunikacji (między)kulturowej, by powrócić do niego na ostatnich zajęciach i przekonać się, w jakim stopniu zdobyta wiedza zweryfikowała pogląd studenta na tę kwestię, zanim rozpoczął intelektualną przygodę z „językami” zwierząt. Komunikacja międzygatunkowa wiąże się z etologią, psychologią zwierząt, socjobiologią i zoosemiotyką.Celem zajęć jest: - zdobycie wiedzy o komunikacji wewnątrz- i międzygatunkowej - poznanie i rozumienie sygnałów wysyłanych przez poszczególne gatunki zwierząt (np. psy, koty, konie, wilki); - analiza komunikowania się ludzi i zwierząt na przykładzie wybranych relacji człowiek – inny gatunek; - interpretacja komunikowania się ludzi i zwierząt na konkretnych spektakularnych przykładach (np. człowiek – lew, niedźwiedź, krokodyl, rekin); - ocena relacji międzygatunkowych w sferze porozumiewania się między tzw. zaklinaczami zwierząt a tymi zwierzętami; - umiejętność krytycznego odniesienia się do przyrodniczych filmów dokumentujących komunikowanie się ludzi z dzikimi niebezpiecznymi zwierzętami; - umiejętność krytycznego odniesienia się do prac naukowych i popularnonaukowych z zakresu komunikacji międzygatunkowej; - prezentowanie poglądów na temat komunikacji międzygatunkowej na podstawie własnych obserwacji; - umiejętność porównywania tych samych lub podobnych sygnałów, oznaczających inny komunikat, wysyłanych przez ssaki (np. psy i koty). W ramach konwersatorium omówione zostaną następujące tematy: 1. Wprowadzenie do komunikacji międzygatunkowej jako komunikacji międzykulturowej i do komunikacji wewnątrzgatunkowej jako komunikacji kulturowej. Zdefiniowanie kultury. Kultura materialna v. kultura duchowa. Wprowadzenie pojęć: komunikacji, komunikowania się, komunikowania. Modele komunikacji. Poziomy rozwoju zwierząt i człowieka według umiejętności uczenia się i tworzenia kultury: akulturowy, protokulturowy, eukulturowy. Koncepcja kultury Edwarda T. Halla. 2. Trzy porządki komunikacyjne: roślinny, zwierzęcy, ludzki. Sposoby komunikacji w świecie zwierząt (komunikacja głosowa, wzrokowa, dotykowa, chemiczna, elektryczna) oraz ludzi (komunikacja werbalna i niewerbalna). Porównywanie. Komunikacja niewerbalna i rola następujących dyscyplin: proksemiki, kinestyki, chronemiki, haptyki, okulestyki, paralangue. Rola zmysłów w procesie komunikacji. Pierwotny poziom kulturowy. 3. Komunikacja dzikich zwierząt (np. koczkodanów, delfinów) a komunikowanie się człowieka z dzikimi zwierzętami (lwami, krokodylami, rekinami). 4. Analiza i interpretacja komunikowania się człowieka z dzikimi (niebezpiecznymi) zwierzętami – lwami. Kevin Richardson – „zaklinacz” lwów z RPA. 5. Analiza i interpretacja komunikowania się człowieka z dzikimi (niebezpiecznymi) zwierzętami – krokodylami. Zażyła relacja Gilberta Shedena – mieszkańca Kostaryki – z krokodylem. 6. Analiza i interpretacja komunikowania się człowieka z dzikimi (niebezpiecznymi) zwierzętami – rekinami. Michael Rutzen – aktywista i ekolog oceanu oraz jego relacja z rekinami żarłaczami białymi. 7. Analiza i interpretacja komunikowania się człowieka z dzikimi zwierzętami – wilkami. Shaun Ellis i jego życie wśród wilków. 8. Wilki. Badania nad komunikacją wilków dzikich i oswojonych. Wokalizacja wilków. Komunikacja głosowa, wycie i inne rodzaje głosów. 9. Język. Studia nad językiem prymatów. 10. Komunikacja delfinów (i ludzi z delfinami). 11. Rozumienie „języka” zwierząt. Porównanie mowy ciała psa i kota. 12. Psy. Wącham, więc jestem... Komunikacja olfaktoryczna psów. Komunikacja człowiek – pies/pies – człowiek. 13. Komunikacja symboliczna. Taniec pszczół. 14. Komunikacja zwierząt jako dowód myślenia (np. okrzyki alarmowe). Czy papuga wie, co mówi? Ptaki. 15. Komunikacja ponadzmysłowa. Pola morficzne R. Sheldrake’a. Telepatyczna komunikacja ze zwierzętami: działalność Anny Breytenbach. |
Literatura: |
Literatura zalecana Książki: • Antas Jolanta: Rozmowy z psem, czyli komunikacja międzygatunkowa. Warszawa 2014 (fragmenty); • Bereszyński Andrzej, Kraśkiewicz Aleksandra, Więckowski Jacek: Porozumiewania się zwierząt. Wilk. Poznań 2009 (wybrane fragmenty); • Coren Stanley: Tajemnice psiego umysłu. Tłum. A. Redlicka. Łódź 2008 (fragmenty); • Darwin Karol: O wyrazie uczuć u człowieka i zwierząt. Tłum. Z. Majlert, K. Zaćwilichowska. Warszawa 1988 (fragmenty); • Ellis S., Junior P.: Żyjący z wilkami. Tłum. D. Kozińska. Warszawa 2011 (fragment); • Fleischer M.: Pies i człowiek. O komunikacji międzygatunkowej. Wrocław 2004; • Ford Brian J.: Czujące istoty. Zmysły i emocje roślin, zwierząt i mikroorganizmów. Tłum. T. Kaleta. Warszawa 1997 (fragmenty); • Griffin D.R.: Umysły zwierząt. Czy zwierzęta posiadają świadomość. Tłum. M. Ślósarska, A. Tabaczyńska. Gdańsk 2004 (fragment); • Korpikiewicz Honorata: Biokomunikacja. Jak zwierzęta porozumiewają się ze światem. Poznań 2016; • Marchlewska-Koj Anna: Feromony ssaków. Ich rola w fizjologii i zachowaniu. Kraków 2011. • Meijer Eva: Języki zwierząt. Przeł. A. Oczko. Warszawa 2021 (fragmenty); • Mikułowski Pomorski Jerzy: Komunikacja międzykulturowa. Wprowadzenie. Kraków 2003 (wybrane fragmenty); • Richardson Kevin, Park T.: Zaklinacz lwów. Historia najniebezpieczniejszej przyjaźni na świecie. Przeł. P. Cieślak. Łódź 2013 (fragment); • Rowlands M.: Filozof i wilk. Czego może nas nauczyć dzikość o miłości, śmierci i szczꜬciu. Tłum. D. Cieśla-Szymańska. Warszawa 2012 (fragment); • Sheldrake Rupert: Niezwykłe zdolności naszych zwierząt. Przeł. K. Chmiel. Warszawa 2001 (fragmenty); • Sygnały w świecie zwierząt. Red. Dietrich Burkhardt i in. Przeł. Z. Stromenger. Warszawa 1979 (wybrane artykuły); • Turid Rugaas: Sygnały uspakajające. Jak psy unikają konfliktów. Przeł. M. Grossman-Kliber. Łódź 2005; • Wohlleben Peter: Duchowe życie zwierząt. Przeł. E. Kochanowska. Kraków 2017 (wybrane rozdziały); • Wynne Clive D.L., Udell Monique A.R.: Tajemnice umysłów zwierząt. Ewolucja, zachowanie i procesy poznawcze. Przeł. P. Leszczyński, B. Leszczyńska, A. Kłosiński. Kraków 2015 (dwa rozdziały). Artykuły: • Belka Małgorzata: Zoomuzykologia w ujęciu Dario Martinellego, online [dostęp: http://meakultura.pl/artykul/zoomuzykologia-w • Birchenal Leonardo Barón: Animal Communication and Human Language: An overview. „International of Journal of Comparative Psychology” 2016, 29 -ujeciu-dario-martinellego-2461]; [dostęp: https://www.researchgate.net/profile/Leonardo-BaronBirchenall/publication/311270182_Animal_Communication_and_Human_Language_An_overview/links/5c9d498e92851cf0ae9e223b/Animal-Communication-and-Human-Language-An-overview.pdf?origin=publication_detail]; • Biskup Katarzyna: Komunikacja wewnątrzgatunkowa psów, online [dostęp: https://www.animal-expert.pl/artykul/komunikacja-wewnatrzgatunkowa-psow]; • Fleischer Michael: Reguły komunikacji intra- i intergatunkowej (na przykładzie człowieka i psa). „Prace Kulturoznawcze” 2017, nr 3, online [dostęp: https://wuwr.pl/pkult/article/download/5593/5271/]; • Frąckowiak Joanna: Biokomunikacja: możliwości porozumienia w stawaniu się ze zwierzętami. W: Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze. Red. J. Tymieniecka-Suchanek, T. 2: Od humanizmu do posthumanizmu. Katowice 2014; • Kokocińska-Kusiak Agata, Maliszewski Gabriel: Etologia w praktyce dogoterapeuty, czyli istota komunikacji człowiek – pies. „Przegląd Hodowlany” 2017, nr 6; • Puppel Joanna: Przestrzeń jako kategoria organizująca w komunikacji bezpośredniej. W: W kręgu problemów ekologii kultury. Red. H. Chałacińska, K. Kropaczewski. Poznań 2011; • Puppel Stanisław: Język w raju. W: W kręgu problemów ekologii kultury. Red. H. Chałacińska, K. Kropaczewski. Poznań 2011; • Ręk Paweł: Komunikacja i sygnalizacja zwierząt. „Kosmos” 2010, T. 59, nr 3-4, online [dostęp: https://www.researchgate.net/publication/321334264_Komunikacja_i_sygnalizacja_zwierzat]. • Sala Elżbieta: Komunikacja międzygatunkowa w badaniach z zakresu porównawczej psychologii kognitywnej. „Rocznik Kognitywistyczny” 2009, T. 3. • Sawa Adrian: Sygnały w świecie płazów i gadów, online [dostęp: http://magazyn.salamandra.org.pl/m33a08.html]; • Tymieniecka-Suchanek Justyna: Interakcja i porozumienie międzygatunkowe. Przypadek: człowiek – lew. „Wakat” 2014, nr 1-2 (24-25), online [dostęp: http://sdk.pl/wakat/]. Wykłady online: • Mysłajek Robert: Wyję, więc jestem – o komunikacji wilczymi sposobami [dostęp: https://www.youtube.com/watch?v=nqp4gtUgq-U]; • Trzcieniecka-Schneider Irena: Intencjonalna komunikacja międzygatunkowa i jej implikacje [dostęp: https://www.youtube.com/watch?v=5_oBv7kggCs]. Filmy: • Komunikacja ze zwierzętami http://okraglemiasteczko.net/blog/anna-breytenbach-komunikacja-ze-zwierzetami/ • Touching the Dragon (Pogromca smoka): https://www.youtube.com/watch?v=Ozbhi-58398 • Michael Rutzen z RPA http://www.elmundodelosanimales.com/eng/michael-rutzen.php • Denise Herzing Czy moglibyśmy posługiwać się językiem delfinów? https://www.ted.com/talks/denise_herzing_could_we_speak_the_language_of_dolphins/transcript?language=pl&subtitle=ru |
Efekty uczenia się: |
W zakresie wiedzy (W): Student zna podstawową terminologię komunikacji międzykulturowej z zakresu wymaganego dla znajomości komunikacji międzygatunkowej i rozumie jej rolę w kulturze (K_W02); Student zna podstawową terminologię z zakresu etologii kognitywnej i rozumie jej rolę jako nauki przyrodniczej (K_W03); Student rozumie zależności pomiędzy poszczególnymi dyscyplinami: komunikacją wewnątrz- i międzygatunkową ujmowaną w perspektywie komunikacji międzykulturowej, zoosemiotyką i etologią w zakresie nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych (K_W04); Student zna podstawowe metody analizy tekstów z zakresu komunikacji międzygatunkowej (K_W05) W zakresie umiejętności (U): Student potrafi selekcjonować i dokonać krytycznej oceny informacji pochodzących z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych i publicystycznych dotyczących komunikacji międzygatunkowej (K_U01); Student potrafi sformułować problem badawczy w zakresie komunikacji międzygatunkowej (K_U03); Student potrafi prezentować wyniki indywidualnej lub zespołowej pracy akademickiej na temat wybranego zagadnienia z zakresu komunikacji międzygatunkowej w formie referatu lub prezentacji multimedialnej (K_U06); Student potrafi przygotować wystąpienie ustne uwzględniające potrzeby odbiorców na wybrany temat z zakresu komunikacji międzygatunkowej (K_U10); Student potrafi wykorzystać informacje źródłowe z zakresu komunikacji międzygatunkowej z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej (K_U12). W zakresie kompetencji społecznych (K) Student jest gotów do podejmowania kształcenia z komunikacji międzygatunkowej, zwłaszcza w relacji człowiek – zwierzęta przez całe życie (K_K01); Student jest gotów do podejmowania pracy zespołowej na rzecz dobrostanu zwierząt oraz w zakresie upowszechniania wiedzy o komunikacji międzygatunkowej dotyczącej znajomości podstawowych komunikatów wysyłanych przez psy i koty (K_K02); Student jest gotów do poznawania nowych metod badawczych prowadzonych, by poznać i rozumieć komunikaty wysyłane przez różne gatunki zwierząt (K_K03); Student jest gotów do samodzielnego wyznaczania zadań polegających na poznawaniu i rozumieniu sygnałów i komunikatów wysyłanych przez wybrany przez siebie gatunek zwierzęcia (K_K05); Student jest gotów do podjęcia właściwych działań przyczyniających się do ochrony dziedzictwa przyrodniczego poprzez upowszechnianie m.in. wiedzy z zakresu etologii i komunikacji zwierząt (K_K06); Student przestrzega zasady tolerancji i ma poszanowanie dla różnic gatunkowych (jest przeciwnikiem gatunkizmu), ale jednocześnie rozumie różnice kulturowe w traktowaniu zwierząt (K_K07); Student szanuje etyczny wymiar badań naukowych nad komunikacją międzygatunkową (K_K11). |
Metody i kryteria oceniania: |
Obecność na zajęciach: 100% frekwencji podnosi ocenę o połowę stopnia pod warunkiem zadowalającej aktywności. Dopuszczalne są 2 nieobecności. Jeśli student(ka) opuści więcej zajęć bez względu na przyczynę, musi je nadrobić w formie uzgodnionej z wykładowcą, np. indywidualnej rozmowy, wygłoszenia referatu lub prezentacji. Aktywność: ocenie podlega ilość, jakość oraz kultura (poszanowanie innych uczestników dyskusji) wypowiedzi, wykazanie się znajomością przeczytanych lektur i innych materiałów. Umiejętność pracy ze tekstem: oceniane jest poprawne rozumienie tekstu, umiejętność analizy i interpretacji artykułów i in. prac naukowych, materiałów filmowych i samodzielne/krytyczne myślenie o poruszanych zagadnieniach, umiejętność odpowiadania na pytanie nie tylko „jak”, ale też „dlaczego”. Przygotowanie prezentacji lub referatu Ocena z kolokwium zaliczeniowego: pisemny tekst wyboru. Kolokwium w formie pisemnego testu wyboru. Na ocenę końcową składa się średnia z ocen za aktywność, pracę z tekstem i za test. |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)
Okres: | 2023-10-01 - 2024-01-28 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ KON
PT |
Typ zajęć: |
Konwersatorium, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Justyna Tymieniecka-Suchanek | |
Prowadzący grup: | Justyna Tymieniecka-Suchanek | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Zaliczenie na ocenę |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2024/25" (w trakcie)
Okres: | 2024-10-01 - 2025-01-26 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ KON
PT |
Typ zajęć: |
Konwersatorium, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Justyna Tymieniecka-Suchanek | |
Prowadzący grup: | Justyna Tymieniecka-Suchanek | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Zaliczenie na ocenę |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.