Szekspir w świecie baśni

fakultatywne

ZNAJOMOŚĆ JĘZYKA ANGIELSKIEGO NA POZIOMIE B2 (będziemy starali się porównywać polskie przekłady tekstów angielskich z oryginałami)

Kurs poświęcony analizie czterech późnych sztuk Szekspira, powstałych w latach 1607-1614, które krytycy nazywają romansami dla podkreślenia ich podobieństwa do średniowiecznego romansu rycerskiego. Mowa o Peryklesie, Cymbelinie, Opowieści zimowej i Burzy. Fabuły tych sztuk, obfitujące w niespodziewane zwroty akcji i niemal cudowne zbiegi okoliczności, w fatalne nieporozumienia i opatrznościowe rozpoznania, od wieków prowokują skrajnie różne reakcje odbiorców.

Niesłusznie zapoznane (z wyjątkiem Burzy), sztuki te pozwalają na rozwinięcie refleksji o możliwości współwystępowania w obrębie jednego dzieła różnych „klimatów” albo „pór roku”, czyli elementów komedii (wg. klasyfikacji Northopa Frye’a komedia to historia w klimacie wiosny), romansu (u Frye’a to opowieść „lata”) i tragedii (pora jesieni). Łączą one także akcję sceniczną z epicką narracją.

W kanonie szekspirowskim wyodrębnić można grupę czterech dramatów, które obfitują w niespodziewane zwroty akcji i cudowne zbiegi okoliczności, w fatalne nieporozumienia i opatrznościowe spotkania. Mówimy tu o Peryklesie, Cymbelinie, Opowieści zimowej i Burzy. Od wieków dramaty te prowokują skrajnie różne reakcje odbiorców. Cechą wyróżniającą wymienionych tekstów jest nierealność. Zmyślenie nie jest w tej kategorii powodem do przygany, wręcz przeciwnie, bajeczna fabuła stanowi o atrakcyjności dzieła.

Wszystkie zaliczane do tej grupy dramaty są także odysejami, których bohaterowie odkrywają prawdę o sobie samych dzięki wędrówce do odległych krain symbolizujących „zaświaty” – jak w baśniach, których bohaterowie pokonują niezliczone przeszkody w drodze do upragnionego celu, „za siedmioma górami, za siedmioma lasami, za siedmioma morzami”. Dlatego fakt, że w Opowieści zimowej Szekspir umieszcza Czechy nad morzem, niekoniecznie świadczy o jego nieznajomości geografii, lecz wynika ze zrozumienia konwencji.

Bohater czternastowiecznego romansu rycerskiego Opowieść o Panu Gawenie i zielonym rycerzu wyrusza w „zaświaty”, w podróż do krainy umarłych, by tam odnaleźć prawdę o ludzkiej ułomnej naturze. Historię wyprawy Pana Gawena na spotkanie z Zielonym Rycerzem przedstawia film Green Knight w reżyserii Davida Lowery’ego, który również będziemy omawiać na zajęciach.

Motyw śmierci i odrodzenia/zmartwychwstania pojawia się także w Opowieści zimowej i Burzy. W Cymbelinie rozpoznamy natomiast baśniowe archetypy złej macochy i śpiącej królewny (Cymbelin). Naszą lekturę Peryklesa wzbogacimy o odniesienia do poematu T.S. Eliota pt. Marina.

Anon. Opowieść o Panu Gawenie i Zielonym Rycerzu, w:

Pan Gawen i Zielony rycerz, Sir Orfeo, Perła. Tłum. Andrzej Wicher. Warszawa 1997.

Shakespeare, William. Burza. Tłum. Maciej Słomczyński. Kraków 1980.

Shakespeare, William. Burza. Tłum. Piotr Kamiński. Warszawa 2022

Shakespeare, William. Cymbelin. Tłum. Maciej Słomczyński. Kraków 1988.

Shakespeare, William. Opowieść zimowa. Tłum. Maciej Słomczyński. Kraków 1981.

Shakespeare, William. Opowieść zimowa. Tłum. Piotr Kamiński. Warszawa 2014.

Shakespeare, William. Perykles, władca Tyru. Tłum. Maciej Słomczyński. Kraków 1983.

Literatura pomocnicza:

Grzegorzewska, Małgorzata. Kamienny ołtarz. Warszawa 2005.

Wierzbicka-Trwoga, Krystyna. Cechy gatunkowe romansu. „Terminus” 21 (2019): 197-214.

Romance, w: The Oxford English Dictionary. Ed. J.A. Simpson, E.S.C. Weiner, vol. 14, 2nd ed. Oxford 2001: 61–62.

Po zakończeniu kursu student zdobędzie następujące wiadomości i umiejętności.

W zakresie wiedzy student/-ka zna i rozumie: (K_W05)

• stosuje różne metody analizy i interpretacji dzieł artystycznych;

• współcześnie stosowane metody interpretacji tekstów kultury, a w szczególności:

posiada wiedzę na temat gatunków literackich,

zna kategorie komedia/tragedia/romans.

W zakresie umiejętności student/ka potrafi (K_U02):

• samodzielnie dobrać i zastosować odpowiednie narzędzia badawcze do analizy dzieł sztuki oraz materiałów wizualnych;

• wykorzystuje interdyscyplinarne metody i narzędzia badawczych do analizy archetypów oraz lektury dramatu;

• samodzielnie zanalizować teksty z dziedziny nauk humanistycznych i społecznych, w szczególności:

potrafi samodzielne analizować teksty literackie;

posiada umiejętność intepretowania symboli i ich funkcjonowania w świadomości zbiorowej.

W zakresie kompetencji społecznych student/ka jest gotów/a do (K_K01, K_K02):

• jest gotów do dynamicznego rozwoju naukowego w obrębie nauk humanistycznych; śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze.

Ocena końcowa będzie wypadkową nast. ocen cząstkowych:

25% aktywność w czasie zajęć

25% dwie krótkie (do 500 słów) wypowiedzi pisemne w trakcie semestru

50% kolokwium ustne