Fizyka dnia codziennego

fizyka

ogólnouniwersyteckie

Chodzi tutaj przede wszystkim o przedstawienie fizyki w sposób łatwy, lekki i przyjemny, czyli atrakcyjnie. Podstawą wykładu są pokazy, które wyrastają z obserwacji zjawisk i procesów fizycznych dnia codziennego oraz ich krótkie wyjaśnienie trafiające w istotę rzeczy na poziomie nie przekraczającym wiedzy i umiejętności ucznia szkoły średniej, który chce zrozumieć otaczający go świat.

lektura monograficzna
w sali

Wykład odpowiada na wiele pytań, jakie napotykamy obserwując otaczający nas świat. Stawia sobie za cel omówienie zjawisk i procesów fizycznych bazując na intuicji fizycznej audytorium - na ich (niemal odruchowym) wyczuciu przez uczestników wykładu. Wykład pokazuje, ze zrozumienie istoty zjawisk i procesów fizycznych nie musi być ubrane w zaawansowany aparat matematyczny - wymaga przede wszystkim dobrze zaprojektowanych pokazów doświadczalnych. Każdy wykład ma ich średni około dziesięciu. Oczywiście, bez matematyki nie da się obejść ale na wykładzie jest ona używana z umiarem aby "nie okaleczyć" uczestników wykładu - stosowana jest tylko tam gdzie jest to na prawdę niezbędne do zrozumienia fizycznej istoty rzeczy.

Celem zajęć jest odpowiedź na pytania dotyczące przyrody, techniki a także nas samych jakie się pojawiają w trakcie naszej codziennej aktywności czyli od samego rana aż do wieczora. Inaczej mówiąc, będziemy patrzeć na otaczający nas świat oczami kogoś kto nie jest fizykiem ale potrafi się dziwić, natomiast odpowiedzi na postawione pytania będzie udzielał fizyk zakładając, że znajomość fizyki wśród słuchaczy jest na poziomie elementarnym. Wykład jest bogato ilustrowany pokazami, filmami, animacjami i symulacjami natomiast opis matematyczny nie wychodzi poza poziom ogólnokształcący. Zakładam jednak, że słuchacze chcą zrozumieć otaczającą nas rzeczywistość i zamierzają aktywnie uczestniczyć w wykładzie. Jest on przeznaczony dla uczniów, studentów a także nauczycieli.

Program:

Na wykładzie postaram się odpowiedzieć na wiele pytań uszeregowanych tak jak się pojawiają, od poranka aż po zmierzch a więc nie według tradycyjnego podziału dostarczanego przez fizykę. Reasumując, można powiedzieć, że wykład stanowi próbę prostego opisu postrzeganej przez nas codzienności i może być traktowany jako naturalne wprowadzenie do systematycznego kursu fizyki. Oto przykładowe pytania, które warto stawiać nawet wtedy gdy zna się na nie odpowiedź:

O poranku:

Dlaczego słyszymy?

Jak to się dzieje, że widzimy w kolorach?

Jak działają okulary i soczewki kontaktowe?

Skąd się bierze rosa?

Gdy mgła opada to czy idzie na pogodę?

Dlaczego lustro w łazience i okno w kuchni zaparowuje?

Dlaczego niebo jest błękitne?

Dlaczego słońce świeci na żółto?

Jak udaje nam się zaczerpnąć powietrza czyli na czym polega oddychanie?

Na czym polega picie?

Jak wyjąć obrus spod szklanki z wodą nie dotykając szklanki?

Dlaczego parówki w trakcie gotowania pękają wzdłuż?

Dlaczego rury kanalizacyjne "grają"?

Jak z cytryny zrobić latarkę, elektromagnes i dzwonek?

Dlaczego nie da się wstać z krzesła nie pochylając ciała do przodu?

Dlaczego krzesło stojące na podłodze nie podskakuje spontanicznie?

W jaki sposób gniazdko sieciowe dostarcza nam prąd?

Czy chłodziarka chłodzi?

Na jakiej zasadzie działa komunikacja bezprzewodowa np. radio i telewizja?

...

Jedziemy do pracy:

Dlaczego szyby widziane z zewnątrz są (niemal) czarne?

Które punkty koła tramwajowego poruszają się do tyłu gdy tramwaj porusza się do przodu?

Jak wyprowadzić samochód z poślizgu?

Dlaczego światła stopu w samochodzie są koloru czerwonego?

Prosta teoria ulicznego korka samochodowego

Dlaczego okna są (najczęściej) dwuszybowe?

Dlaczego zimą ubieramy się "na cebulkę"?

Dlaczego latem dzień jest dłuższy a zimą krótszy?

Co to jest tęcza?

Dlaczego statek nie tonie?

Na jakiej zasadzie lata samolot?

Czy w czasie wichury lufcik dachowy powinien być zamknięty czy uchylony?

Na czym polega zaćmienie słońca i księżyca?

Jak działa klej?

Jak działa długopis a jak ołówek?

Jak działa ekran laptopa?

Na jakiej zasadzie działa telefon?

...

Już wieczór:

Dlaczego zachód słońca potrafi być krwawo czerwony a wschód nigdy?

Dlaczego w żarówce wykorzystywane jest włókno wolframowe?

Dlaczego po zmroku szyby okienne działają w mieszkaniu (niemal) jak lustro?

Dlaczego księżyc świeci?

Dlaczego gwiazdy mrugają?

...

Dodatek weekendowo-wakacyjny:

Dlaczego wierzchołki drzew nie wysychają?

Dlaczego liście są zielone?

Dlaczego piłka wirująca nie leci po linii prostej?

Dlaczego łatwiej utrzymać równowagę siedząc na rowerze poruszającym się niż stojącym?

Dlaczego w rowerze jest zamontowana przerzutka?

Co to jest miraż?

Dlaczego lód pływa?

Dlaczego na łyżwach można się ślizgać po lodzie?

Dlaczego smarowanie ułatwia ślizganie?

Dlaczego mroźne poranki są słoneczne?

Na jakiej zasadzie działa aparat fotograficzny?

...

- P.G. Hewitt, "Fizyka wokół nas", PWN, Warszawa 2000

- J. Gaj, "Laboratorium fizyczne w domu", WNT, Warszawa 1982

- K. Ernst, "Fizyka sportu", PWN, Warszawa 1992

- K. Ernst, "Einstein na huśtawce czyli fizyka zabaw, gier i zabawek", Prószyński i S-ka, Warszwa 2002

- C. Suplee, "Fizyka XX wieku", PWN, Warszwa 2001

- "Encyklopedia multimedialna PWN", PWN Warszawa 1999-2002R.

- Greenler, "Tęcze, glorie i halo czyli niezwykłe zjawiska optyczne w atmosferze", Prószyński i S-ka, Warszawa 1998

- A. Strzałkowski, "O siłach rządzących światem", PWN, Warszawa 1996

- A. Isaacs, "Słownik fizyki", Prószyński i S-ka, Warszwa 1999

- "Słownik fizyki", Prószyński i S-ka, Warszawa 1999

- "Encyklopedia fizyki wspólczesnej", PWN, Warszawa 1983

- "Encyklopedia Nauki i Techniki", Prószyński i S-ka, Warszawa 2002

Głównym przesłaniem wykładu jest zainteresowanie studentów wydziałów humanistycznych fizyką woĸół nas czyli fizyką obecną (czy tego chcemy czy nie) w naszym codziennym życiu. Zależy nam na rozbudzeniu zainteresowania zjawiskami fizycznymi oraz pobudzeniu aktywności studentów a w tym zwłaszcza zachęceniu do samodzielnego przeprowadzania prostych ale wymownych, różnorodnych doświadczeń fizycznych. W ten sposób zamierzamy rozwinąć u studentów wrażliwość na zjawiska i procesy fizyczne zachodzące w otaczającym nas świecie.

Proponowane są w zasadzie dwa sposoby uzyskania oceny:

1) wykonanie własnych pokazów przed audytorium

2) rozmowa z wykładowcą dotycząca materiału omawianego na wykładach.

brak