Antropologia doświadczeń granicznych

fakultatywne

Zajęcia koncentrują się na specyfice etnograficznych/społecznych badań nad zjawiskami, praktykami i grupami marginalnymi, nienormatywnymi, subkulturowymi, znajdującymi się w skrajnych uwarunkowaniach społeczno-ekonomicznych, egzystencjalnych, prawnych. Eksploracja tego rodzaju obszarów często oznacza sytuacje badawcze, wymagające stosowania metod wykraczających poza ramy konwencjonalnych ujęć. Stawia też badaczy wobec konieczności określenia granic własnego zaangażowania, postawy wobec uwarunkowań niejednoznacznych z etycznego punktu widzenia, sytuacji konfliktu, relacji dominacji lub przemocy, cierpienia, prawnej nielegalności, w warunkach emocjonalnego, poznawczego lub fizycznego zagrożenia.

Zajęcia koncentrują się na specyfice etnograficznych/społecznych badań nad zjawiskami, praktykami i grupami marginalnymi, nienormatywnymi, subkulturowymi, znajdującymi się w skrajnych uwarunkowaniach społeczno-ekonomicznych, egzystencjalnych, prawnych. Eksploracja tego rodzaju obszarów często oznacza sytuacje badawcze, wymagające stosowania metod wykraczających poza ramy konwencjonalnych ujęć. Stawia też badaczy wobec konieczności określenia granic własnego zaangażowania, postawy wobec uwarunkowań niejednoznacznych z etycznego punktu widzenia, sytuacji konfliktu, relacji dominacji lub przemocy, cierpienia, prawnej nielegalności, w warunkach emocjonalnego, poznawczego lub fizycznego zagrożenia.

Duża część analizowanych w trakcie zajęć problemów bywa umiejscawiana na pograniczu antropologii społecznej, socjologii i innych nauk społecznych, ale też min. kryminologii, psychiatrii, ekonomii, etc. Omawiane teksty są częściowo propozycjami podejścia interdyscyplinarnego, choć jedną z najważniejszych ich wspólnych cech jest posługiwanie się przez autorów metodami badawczymi pokrewnymi etnografii. Umożliwia to refleksję nad różnorodnymi wymiarami (od etycznego po prawny) uwikłania autorów jako nieusuwalną częścią procesu badawczego.

Z perspektywy teoretycznej zajęcia będą skoncentrowane na tych aspektach kultury, praktykach społecznych, doświadczeniach i relacjach, które wymagają ujęcia wieloaspektowego, wykraczającego poza ustalone tradycje teoretyczne. Ważne będą rozważania nad granicami sprawczości i podporządkowania jednostki oraz antropologicznie rozumianą postawą zaangażowania. Na ile jednostki i grupy działają w zdeterminowanych schematach poznawczych, normatywnych, jak skonstruowane są relacje władzy i dominacji. Czy i jak definiują podatność i zmienność społecznych, ekonomicznych i politycznych reguł i uwarunkowań, ich niejednoznaczność oraz powiązanie ze statusem ekonomicznym, klasowym czy genderowym. Własne uwikłanie oraz wynikające z tego konflikty, zagrożenia i sprzeczności. Jakie wypracowują strategie oporu - i jak nauki społeczne mogą je badać.

Celem ćwiczeń jest także pomoc w doprecyzowaniu tematów zainteresowań, lepszym sformułowaniu pytań badawczych, poszukiwaniu dostępnej literatury, pojęć analitycznych i koncepcji teoretycznych możliwych do zastosowania w przygotowywanych przez uczestników pracach (np. esejach, pracach licencjackich), których problematyka - choćby pośrednio - koresponduje z tematyką zajęć.

Biehl J.

2013 Vita: Life in a Zone of Social Abandonment, Berkeley.

Davis J.

1992 The Anthropology of Suffering, "Journal of Refugee Studies", Vol. 5., No. 2, s. 149-159.

Declerc P.

2004 Rozbitkowie: rzecz o paryskich kloszardach, Warszawa.

Ferrell J., Hamm M. S.

1998 True confessions. Crime, deviance and field research, [w:] Ethnography at the Edge, Boston, s. 2-19.

Goode E., Ben-Yehuda N.

2009 Moral Panics. The Social Construction of Deviance, Oxford, s. 51-73, 129-141.

Hopper C. B., Moore J.

1994 Women in Outlaw Motorcycle Gangs, [w:] Constructions of Deviance. Social Power, Context and Interaction, P.A. Adler, P. Adler (eds.), Belmont, s. 389-400.

Jacobs Bruce A.

1998 Researching Crack Dealers. Dilemmas and Contradictions, [w:] Ethnography at the Edge, Boston, s. 160-177.

Kovats-Bernat J.Ch.

2002 Negotiating Dangerous Fields: Pragmatic Strategies for Fieldwork amid Violence and Terror, "American Anthropologist", Vol. 104( 1), s. 208-222.

Ortner S. B.

2015 Opór i problem etnograficznej odmowy, [w:] Opór i dominacja. Antologia tekstów, A. Pesieka, K. Zielińska (red.), Kraków, s. 159-180.

Pawluczuk W.

1999 Wierszalin. Reportaż o końcu świata, Białystok.

Turnbull C. M.

1980 Ikowie, ludzie gór, Warszawa.

Wacquant L.

2007 Zero tolerancji dla ubogich, [w:] A. Domosławski, 17 dialogów o ciemnych stronach Imperium Wolności, Warszawa, s. 207-224; „Gazeta Wyborcza”, nr 269, 2006, s. 18.

2008 Urban Outcasts. A Comparative Sociology of Advanced Marginality, Cambridge.

Whyte W.F.

1993 Street Corner Society. The Social Structure of an Italian Slum, Chicago-London, s. xv-xx, 3-51.

Dodatkowo: projekcja i dyskusja nad filmem dokumentalnym „Arizona".

Po zakończeniu zajęć,

W zakresie wiedzy, student zna i rozumie (K_W02, K_W04, K_W07):

- podstawową terminologię nauk społecznych i rozumie ich rolę w kulturze

- zależności pomiędzy poszczególnymi dyscyplinami w zakresie nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych

- najważniejsze metody badań interdyscyplinarnych

W zakresie umiejętności, Student potrafi (K_U01, K_U04, K_U05):

- selekcjonować oraz dokonać krytycznej oceny informacji pochodzących z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych

- sformułować problem badawczy

- rozpoznawać i interpretować podstawowe problemy i zjawiska współczesności

W zakresie kompetencji społecznych, Student jest gotów (K_K03, K_K04, K_K07 ):

- do poznawania nowych metod badawczych

- ma kompetencje w zakresie wyboru najwłaściwszych środków służących do realizacji wskazanych zadań

- przestrzega zasady tolerancji, rozumie dziedzictwo kulturowe i ma poszanowanie dla różnic kulturowych

Podstawą oceny będzie:

- zaliczenie krótkich sprawdzianów przed rozpoczęciem ok. połowy zajęć (odpowiedź na związane z omawianym tekstem, znane wcześniej studentom pytania): 80 %

- aktywny udział w zajęciach, dyskusja nad tekstami: 20 %

Liczba dopuszczalnych nieobecności: 2