Biografia człowieka. Drogi ewolucji i perspektywy cywilizacji

ogólnouniwersyteckie

Podstawowa wiedza na temat ewolucji życia na Ziemi, historii cywilizacji, światowych religii, problematyki ekologicznej. Znajomość języka angielskiego na poziomie biernym, zdolność do samodzielnego zdobywania informacji, gotowość do pokonywania trudności, chęć uczestniczenia w dialogu.

Wprowadzenie do wiedzy/badań nad człowiekiem w świecie i nad światem powstałym w następstwie ludzkich działań. Zajęcia transdyscyplinarne obejmujące: teo- bio- antropo- i eko- logie oraz historię, czyli podejmujące sprawę istnienia człowieka w czasoprzestrzeni. Spojrzenie interdyscyplinarne na człowieka w świecie z perspektywy XXI wieku. Próba ujęcia Świata jako dzieła człowieka.

Człowiek i kultura istnieją w świecie/wszechświecie jako „projekt” ewolucji i własnej w ewolucję interwencji. Interwencje formują środowisko, a ludzie stają się świadomi tego procesu usiłując sformułować wizję świata. Znajdując odpowiedzi na wyzwania środowiska, stają przed pytaniem o swoje miejsce w biosferze. Interpretacja wszechświata prowadzi do pytania o odpowiedzialność za istnienie świata i rewizję poglądów o istocie człowieka.

Człowiek staje się tworząc świat, jego biografia oddaje proces przekształcania życia (natury) w środowisko. Oznacza to rekonstrukcję sprzężenia zwrotnego między kulturą a życiem. W tym procesie ma miejsce szczególne zjawisko forowania się cywilizacji jako wyboru sposobu życia przez osoby. Wśród wielu koncepcji cywilizacji będzie przedstawiona myśl o wyborze ponad-kulturowego systemu wartości, w którym cywilizacje stają się czynnikiem ingerującym w ziemski wymiar wszechświata.

Obszarem szczególnego zainteresowania czynimy Świat Śródziemnomorski. W fazie przed-globalnej (przed-światowej) (VI-XVIII wiek) był on przykładem współistnienia wielu cywilizacji.

Tematy:

- Człowiek w świecie istniejącym i w Świecie wykreowanym, podstawowe parametry debaty nad wymiarem kosmicznym i wymiarem subatomowym.

- Ewolucja życia i człowieka, dojście do czasu historycznego.

- Geneza kultur (ogień, mowa, osiadły tryb życia, „zdobycze kulinarne”).

- Kultury i wpływ człowieka na ewolucję, problem antropocenu.

- Ewolucyjna geneza wspólnoty ludzkiej (skłonność homo sapiens do tworzenia większych wspólnot – w tle paradygmat tzw. „liczby Dunbara”).

- Imperia, gospodarki, religie

- Ewolucja myśli kosmologicznej jako część samopoznania człowieka, wielość rozwiązań jako droga do wielości cywilizacji.

- Geneza religii, pytanie o homo religiosus. Wielkie religie i wielkie cywilizacje, koncepcje dziejów (cywilizacie osiowe)

- Samo-objawianie Boga (od politeizmu do monoteizmu).

- Geneza nauki, od antropocentryzmu do post-humanizmu?

- Ekosystemowe podejście do kwestii istnienia człowieka i problemu jego odpowiedzialności (problem głodu w obecnym świecie).

- W poszukiwaniu źródeł moralności („teoria fasady” oraz jej alternatywy w interpretacji źródeł moralności)

- Koncepcje eschatologiczne, przyszłość Ziemi, odpowiedzialność w wymiarze planetarnym.

- Koncepcja Gaji a próba ujęcia miejsca człowieka we wszechświecie.

- Religie, filozofie, ideologie i koncepcje naukowe jako produkty ewolucji świata ludzi i narzędzia kreacji świata.

Literatura podstawowa:

Biografia człowieka. O roli przypadku i ludzkim losie rozmawiają Jan Kieniewicz i ksiądz Stanisław Rabiej, Wydawnictwa UW, Warszawa 2023.

J. CARPENTIER, F. LEBRUN ed., Historia Świata Śródziemnomorskiego, Ossolineum, Wrocław 2003.

R. DUNBAR, Człowiek. Biografia. tł. Ł. Łamża, Kraków 2016

N. HARARI, Homo deus. Krótka historia jutra. WL Warszawa 2018

Literatura dodatkowa

E. BIŃCZYK, Epoka człowiek. Retoryka i marazm antropocenu, PWN, Warszawa 2018.

R. BREGMAN, Homo sapiens. Ludzie są lepsi niż myślisz, Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 2020.

F. S. COLLINS, Język Boga: kod życia - nauka potwierdza wiarę, tł. M. Yamazaki, Warszawa 2008.

A. DAMASIO, Dziwny porządek rzeczy. Życie, uczucia i tworzenie kultury, Poznań 2018

P. DAVIES, Kosmiczny projekt. Twórcze zdolności przyrody w porządkowaniu świata, Kraków 2014

R. DUNBAR, Nowa historia ewolucji człowieka, tł. B. Kucharczyk, Kraków 2014

R. FOLEY, Zanim człowiek stał się człowiekiem, tł. K. Sabath, Warszawa 2001

J. HAIDT, Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka?, Smak słowa, Sopot 2012.

N. HARARI, Od zwierząt do bogów. Krótka historia ludzkości, tlum. J. Hunia, PWN 2014.

M. HELLER, Filozofia przypadku, Kraków 2012

M. HELLER, Sens życia i sens wszechświata, Kraków 2014

M. HELLER, J. ŻYCIŃSKI, Dylematy ewolucji. Tarnów 1996

J. HICKEL, Mniej znaczy lepiej. O tym, jak odejście od wzrostu gospodarczego ocali świat, Karakter, Kraków 2022.

S. HUNTINGTON, Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, Warszawa 2000.

M. KAKU, Wizje. Czyli jak nauka zmieni świat w XXI wieku, Warszawa 2011

J. KIENIEWICZ, Wprowadzenie do historii cywilizacji Wschodu i Zachodu, Warszawa 2003.

M. KONARZEWSKI, Na początku był głód, Warszawa 2005

D. GRAEBER, D. WENGROW, Narodziny wszystkiego. Nowa historia ludzkości, Zysk i S-ka, Poznań 2022.

A. MCGRATH, Bóg Dawkinsa: Geny, memy i sens życia. Kraków 2008

J. MORELAND, J. REYNOLDS, Stworzenie a ewolucja. Trzy ujęcia z perspektywy chrześcijańskiej, Katowice 2008

E. MORIN, A. B. KERN, Ziemia – Ojczyzna, PIW, Warszawa 1998.

S. MUKHERJEE, Gen. Ukryta historia, Wołowiec 2017

A. PEACOCKE, Drogi od nauki do Boga. Kres naszych wszelkich poszukiwań, Poznań 2004.

A. RUTHERFORD, Krótka historia wszystkich ludzi którzy kiedykolwiek żyli. Opowieści zapisane w naszych genach, Warszawa 2017.

M. RYSZKIEWICZ, Przepis na człowieka, Warszawa 1996.

R. SCRUTON, Zachód i cała reszta, Warszawa 2003.

R. SCRUTON, Zielona filozofia

L. SMOLIN, Czas odrodzony. Od kryzysu w fizyce do przyszłości wszechświata, tlum. T. Krzysztoń, Warszawa 2015.

N. STERN, Globalny ład. Zmiany klimatu a powstanie nowej epoki postępu i dostatku, tłum. A. Orzechowska-Barcz, Warszawa 2010.

FRANS DE WAAL: Małpa w każdym z nas (2015)

- Bystre zwierzę czy jesteśmy dość mądrzy (2016)

E. O. WILSON, Znaczenie ludzkiego istnienia, tłum. B. Baran, Warszawa 2016.

K_W01 K_W10

Student uczy się myślenia w kategoriach czasu historycznego i procesów ewolucyjnych.

Poznaje najważniejsze zjawiska, procesy i wydarzenia, które doprowadziły do powstania człowieka i świata bio- i zoo-.

Przyjmuje spojrzenie na człowieka i otaczający świat jako wynik 4 miliardów lat ewolucji.

K_U01 K_U08

Student zdobywa podstawową wiedzę o najnowszych osiągnięciach metod badań interdyscyplinarnych w naukach humanistycznych, teologicznych i społecznych. Poznaje zależności pomiędzy dyscyplinami humanistycznymi oraz naukami teologicznymi w kontekście filozoficznym i społecznym. Uczestniczy w rozważaniu ekosystemowej wizji świata i w poszukiwaniu rozwiązań jego przyszłości.

K_K03 K_K05

Student ma uporządkowaną wiedzę o podstawowych kierunkach myśli filozoficznej i teologicznej w perspektywie historycznej i współczesnej. Wdraża się do myślenia o świecie w kategoriach cywilizacyjnych i holistycznych.

Rejestracja dźwiękowa zajęć pozwoli na ocenę celowości pytań i oryginalności wygłaszanych sądów. Kryterium podstawowe: wykazanie zainteresowania i samodzielności.

Komunikacja uczestników z prowadzącymi jest uzupełniona systemem zwrotnych informacji nadsyłanych w ciągu tygodnia po zajęciach. Zwrotki (objętości do 900 znaków ze spacjami) obok raportu z zajęć zawierać mogą pytania, komentarze i propozycje wprowadzenia nowych zagadnień.

Zaliczenie na stopień. Aktywność na zajęciach, przygotowanie eseju/recenzji/prezentacji. Trzeba mieć zaliczone zwrotki z 50% zajęć.