Rządy prawa i społeczeństwo otwarte. Czytanie Fullera i Poppera

fakultatywne

Treścią wykładu będzie refleksja nad klasycznym ujęciem praworządności jako zasadą i praktyką przeciwdziałającą arbitralności władzy politycznej. Szczegółowej analizie zostanie poddane dzieło L.L. Fullera: „Moralność prawa”. Zadamy pytania o to, komu służą rządy prawa, kto się ich wystrzega, dlaczego są splecione z ustrojem demokratycznym i zasadą społeczeństwa obywatelskiego. Jakie warunki muszą być spełnione, żeby prawo było dobre i dlaczego obywatel powinien być świadomym współtwórcą i adresatem takiego porządku prawnego. Dwutomowa praca K. Poppera „Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie” posłuży nam do formułowania komentarzy wobec problemu podporządkowania polityki prawu oraz odwrotnie podporządkowania prawa polityce. Podkreślimy znaczenie otwartości i racjonalności jednostki jako obywatela dla realnego funkcjonowania państwa prawnego.

Zapraszam wszystkich zainteresowanych przemyśleniem znaczenia rządów prawa. Przy okazji będzie to przygoda posłużenia się perspektywą wybitnych klasyków tego tematu –teoretyka prawa i filozofa, których spróbujemy czytać jakbyśmy mieli do czynienia z porywającą awangardą.

Dlaczego rządy prawa są ważne? Jak na to pytanie odpowiada Lon L. Fuller? Dlaczego prawo, o którym chcemy powiedzieć, że jest wewnętrznie i zewnętrznie moralne, nie może być jednostronną projekcją władzy.

Przedyskutujemy za Fullerem kwestię „złych czasów”, które nastały po konstytucyjnych i demokratycznych rządach. Co jest ich największym złem? Jak ukarać „partię Granatowych Koszul” odpowiedzialną za niszczenie rządów prawa, jakie medody są akceptowalne w przywróconym porządku konstytucyjnym. Zainscenizujemy proces sądowy, w którym wykorzystamy różne podejścia do rozliczenia reżimu Granatowych Koszul.

Przy okazji analiz – na poziomie filozoficznoprawnym – problemu podporządkowywania prawa polityce wypłynie zagadnienie: jak rodzi się autorytaryzm i do jakiej pozycji redukowany jest obywatel w ramach tej formy władzy.

Spróbujemy także zbadać i rozwinąć jedną z najbardziej lapidarnych i niedokończonych kwestii w książce Fullera – tego, że prawo ma służyć porozumieniu między ludźmi, pogłębianiu kanałów komunikacji.

Z Karlem R. Popperem przejdziemy brawurową ścieżkę sięgającą myśli antycznej, by uchwycić rdzeń myślenia totalitarnego i poszukać odpowiedzi na pytanie, co pozwala wyrwać się z zaklętego kręgu zniewolenia.

W czasie zajęć przewidziane spotkanie – rozmowa z gośćmi: konstytucjonalistą prof. R. Piotrowskim oraz specjalistą i wybitnym praktykiem w zakresie obrony praworządności i praw człowieka prof. A. Bodnarem.

Fuller, L.L., Moralność prawa, tłum. Stefan Amsterdamski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978, lub inne wydanie.

Popper, K.P., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. 1. Urok Platona, tłum. H. Krahelska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

Popper, K.P., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. 2. Wysoka fala proroctw: Hegel, Marks i następstwa, tłum. H. Krahelska, W. Jedlicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

Dopuszczalna dwukrotna nieobecność.

W razie dłuższej choroby zaliczenie po dodatkowych ustaleniach.

Praca pisemna lub referowanie fragmentu książki w czasie zajęć. Mile widziane zabieranie głosu w dyskusji. Pożądane podejście krytyczne.