Wprowadzenie do systemu prawa

fakultatywne

Zakres wiedzy i umiejętności właściwy dla studenta I etapu studiów

Teoretyczne i praktyczne podstawy poruszania się po systemie prawnym dla studentów antropozoologii oraz studentów kierunków humanistycznych i społecznych.

Skoncentrujemy się na wyjaśnieniu pojęć, które funkcjonują w świecie prawnym i prawniczym, uprzystępnimy obraz systemu prawnego obowiązującego w Polsce na tle prawa europejskiego i międzynarodowego i pokażemy, jakim instrumentem dysponuje osoba reprezentująca określony obszar administracji. Prawo jest zjawiskiem złożonym, ale jednocześnie w świetle dominującego ujęcia pozytywistycznego – instrumentem precyzyjnym, chroniącym i wyznaczającym granice legalnych zachowań.

Wykład koncentruje się na kilku grupach problemów: (1) czym jest prawo, jakie są sposoby jego rozumienia, czym jest system prawny w kulturze kontynentalnej Europy, jak państwowy porządek prawny łączy się z europejskim; (2) co to znaczy, że prawo ma charakter normatywny, jaka jest relacja między porządkiem prawnym a porządkiem moralnym i innymi porządkami normatywnymi, jakie jest miejsce prawa w życiu społecznym; (3) normy i przepisy prawne, treść normy prawnej, prawo podmiotowe, kompetencja, rodzaje sankcji prawnych; (4) budowa aktu normatywnego, hierarchia i zależności między przepisami różnych aktów normatywnych, gałęzie prawa i instytucje prawne; (5) co to znaczy, że prawo obowiązuje, ustanowienie prawa, ogłoszenie aktu prawnego, uchylenie przepisów prawnych, uznanie za sprzeczne z Konstytucją RP, typy obowiązywania prawa, rozumienie obowiązywania prawa przyjęte przez praktykę prawniczą; (6) tworzenie prawa, konstytucyjne źródła prawa, przestrzeganie prawa, sądowe i administracyjne stosowanie prawa; (7) pojęcie wykładni prawa, kiedy wykładnia jest wiążąca; (8) stosunki prawne, podmioty stosunku prawnego, kiedy możemy mówić o odpowiedzialności prawnej.

Ćwiczenia odnoszą się do każdej grupy problemowej omawianej na wykładzie, są czasem na szczegółowsze przedstawienie kwestii zarysowywanych na wykładzie, czasem na pytania i wyjaśnienia oraz dyskusję. (1) Przykłady różnych koncepcji prawa z sięgnięciem do tekstów źródłowych, charakterystyka europejskiej kultury prawnej, rola wspólnoty takiej jak Unia Europejska, główne źródła prawa europejskiego, omówienie przykładowego orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości. (2) Dyskusja nad wzajemnymi powiązaniami prawa i moralności.

(3 i 4) Praca z tekstem ustawy, analiza przykładowej ustawy np. prawa łowieckiego i aktu podustawowego (rozporządzenia) obowiązującego na podstawie ustawy. Identyfikowanie poszczególnych części aktu, umiejętność wskazania określonego przepisu. Odczytanie ratio legis ustawy i jego znaczenia dla interpretacji przepisów. (5) Na podstawie omawianej ustawy prześledzenie jej obowiązywania. Umiejętność odnalezienia vacatio legis oraz innych istotnych elementów, dzięki którym można mówić o obowiązywaniu aktu. (6 i 7) Praca z różnymi źródłami prawa, wzięcie udziału w rozprawie związanej z określonym problemem administracyjnym, ochroną środowiska lub prawami zwierząt. (8) Analiza prostych kazusów, wyodrębnianie poszczególnych elementów stosunku prawnego, identyfikowanie typu odpowiedzialności prawnej.

Oprócz pracy zorganizowanej w formie wykładu oraz wspólnej pracy analityczno-warsztatowej w czasie ćwiczeń, wymagana będzie praca własna studenta, to znaczy poza przygotowywaniem się do zajęć, polegającym na bieżącym śledzeniu i przyswojeniu materiału wykładowego (po to, by systematycznie powiększać wiedzę i przede wszystkim ją rozumieć), czytanie i przemyślenie zalecanych materiałów, niekiedy przygotowanie niewielkiej pracy pisemnej lub przygotowanie się do konkretnej dyskusji. Szacunkowa liczba godzin pracy własnej studenta - 4 godziny tygodniowo. Przygotowanie do kolokwium pisemnego zaliczającego ćwiczenia – 10 godzin.

Zakres tematów

„Uwaga:

poszczególne tematy mogą być omawiane na więcej niż jednych zajęciach”

Tematyka kompatybilna wykładu i ćwiczeń.

1. Podstawowe sposoby rozumienia prawa (koncepcje prawa) i znaczenie terminu „prawo”. Polski system prawny w obszarze europejskiej kultury prawnej.

2. Normatywność prawa i innych regulatorów zachowań.

3. Wzajemny wpływ porządków prawnego, moralnego, religijnego i obyczajowego w kontekście relacji między człowiekiem i zwierzęciem. Normy-zasady i normy-reguły. Które normy systemu prawnego mają związek z relacją człowiek – zwierzę?

4. Jak czytać przepis prawny?

5. Konstytucyjne źródła prawa. Analiza postanowień ustawowych i podustawowych. Podstawa decyzji administracyjnej.

6. Obowiązywanie prawa. Legalność decyzji administracyjnej i jej kontrola.

7. Tworzenie, przestrzeganie i stosowanie prawa – interpretacja przepisów

8. Kto może być podmiotem prawa? Co może być przedmiotem stosunku prawnego?

9. Odpowiedzialność moralna i odpowiedzialność prawna. Relacja między człowiekiem i zwierzęciem w kontekście problematyki odpowiedzialności.

M. Ahlt, M. Szpunar, Prawo europejskie, wyd. 5, Warszawa 2011 (fragmenty wskazane na zajęciach);

A. Bator, W. Gromski, A. Kozak, S. Kaźmierczyk, Z. Pulka, Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny, Warszawa, dowolne wydanie.

T. Chauvin, T. Stawecki, P. Winczorek, Wstęp do prawoznawstwa (fragmenty wskazane na zajęciach), Warszawa, wydane dowolne począwszy od 11;

R. Dworkin (2003), Biorąc prawa poważnie, Warszawa, (fragment wskazany na zajęciach);

K. Kaleta, A. Kotowski, Podstawy prawoznawstwa, Warszawa 2019 (fragmenty wskazane na zajęciach);

S. Wronkowska, Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Poznań 2003 (fragmenty wskazane na zajęciach);

wybrane akty normatywne, w szczególności ustawa z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie, tekst jednolity Dz.U. 2022 poz.1173.

wybrane orzecznictwo TSUE, WSA, NSA.

.

Prowadzący zakłada, że po semestrze zajęć student powinien:

a) posiadać elementarną wiedzę dotyczącą polskiego systemu prawa, znaczenia regulacji europejskich i międzynarodowych, miejsca określonego aktu normatywnego w systemie i stosowania postanowień tego aktu. Student zna i posługuje się podstawową terminologią nauk społecznych, w szczególności nauk prawnych. Absolwent kursu rozumie rolę prawa, obyczajów i moralności jako regulatorów relacji pomiędzy ludźmi a zwierzętami; rozumie prawne uwarunkowania relacji między ludźmi a zwierzętami.

b) posiadać podstawowe umiejętności praktyczne w zakresie analizy przepisów oraz faktycznych zasad przesądzających o kształcie aktów stosowania prawa, a także umiejętności analizy treści decyzji administracyjnych i orzeczeń sądowych, w szczególności w związku z ochroną praw zwierząt.

c) móc rozwinąć kompetencje społeczne, m.in. pogłębić świadomość jaką rolę we współczesnych społeczeństwach pełni system prawa i jakie są tego konsekwencje, jak posłużyć się prawem w relacjach z administracją rządową i samorządową oraz organizacjami pozarządowymi w celu osiągnięcia zamierzonych celów np. związanych z ochroną praw zwierząt. Po ukończeniu kursu absolwent jest świadomy możliwości, jakie wiążą się z aktywnym udziałem w życiu społecznym, z poczuciem sprawczości w szczególności w wymiarze publicznym i obywatelskim. Absolwent jest gotów do rozwijania wiedzy na temat prawa, która może znacznie przyczynić się do ochrony dziedzictwa przyrodniczego i praw zwierząt. Istotne jest także to, że potrafi łączyć krytyczną postawę wobec zjawisk w sferze publicznej z rozumieniem prawnego kontekstu i możliwości rozwiązania problemu w porozumieniu z innymi.

Wykład prezentuje syntetycznie i analitycznie podstawowe zagadnienia i pojęcia jurysprudencji.

Zajęcia ćwiczeniowe głównie polegają na wspólnej analizie materiałów normatywnych przedstawionych przez prowadzącego. Ocena będzie zależna od aktywności studenta na zajęciach, napisania kolokwium oraz obecności.

Akceptowane dwie nieobecności w semestrze.