Wprowadzenie do literatury Grecji nowożytnej

obowiązkowe

Wykład zapoznaje z najciekawszymi zjawiskami w kulturze i literaturze Grecji nowożytnej, ilustrując je ustępami z literatury greckiej (w przekładzie polskim) oraz dostarcza podstawowych narzędzi metodologicznych do interpretacji tekstu literackiego.

Wykład zapoznaje z najciekawszymi zjawiskami w kulturze i literaturze Grecji nowożytnej od jej początków do 1. połowy XX w., ilustrując je ustępami z literatury greckiej (w przekładzie polskim) oraz dostarcza podstawowych narzędzi metodologicznych do interpretacji tekstu literackiego.

Zakres tematów

1. Zajęcia organizacyjne: omówienie tematyki; niezbędnej literatury przedmiotu i pomocy (tablice chronologiczne, mapy, przewodniki), warunków zaliczenia, wymogów egzaminu i kanonu lektur. Periodyzacja literatury nowogreckiej (tablice).

2. Trzy i pół tysiąca lat istnienia języka greckiego. Najstarszy żywy język Europy: uniwersalność, odporność na obce wpływy, zasięg, ciągłość i nieciągłość dziejów, problem diglosji i "kwestia językowa" (D. Solomos, A. Korais, J. Psicharis) – katarewusa i demotyk.

3. Zdobycie Konstantynopola w oczach ówczesnych świadków. Legenda Marmurowego Króla. Lektura fragmentów dramatu N. Kazandzakisa Konstantyn XI Paleolog i innych utworów poetów greckich.

4. Twórczość gminna. Cykle pieśni ludowej: akrytycki, kleftycki, ballady. Analiza budowy pieśni, motywy, metafory, cechy oralności.

5. Oświecenie greckie: środowisko „Hermesa Wymownego”; A. Korais, K. Kumas i in. Rigasa Fereosa Hymn bojowy, Ucieczka A. Walaoritisa.

6. Powstanie w piśmiennictwie greckim: Ody Kalwosa, Hymn do Wolności Solomosa, Pamiętniki Makrijanisa, Przypadki Lukisa Larasa Dimitriosa Wikielasa.

7. Poeci Wysp Jońskich i Szkoła Fanariocka (teksty w przekładzie).

8. I poetycka Szkoła Ateńska (1860–1890) – romantyzm.

9. Proza grecka XIX w.

10. Nowa (II) poetycka Szkoła Ateńska – wiek Palamasa (1890–1920) – Ojczyzny, Mogiła, Królewski flet.

11. Dwaj wielcy: „Ostatni Aleksandryjczyk” – twórczość K. Kawafisa (1863–1932). „Nowożytny Odyseusz” – N. Kazandzakis.

12. Literatura grecka wobec katastrofy narodowej. K. Kariotakis (1896–1928) i nurt katastroficzny.

13. Pokolenie Lat Trzydziestych w prozie i poezji (Seferis i Elitis).

14. II wojna światowa i wojna domowa w twórczości wybranych pisarzy (Tsirkas, Chadzis, Ritsos, Anagnostakis).

Podstawowa

M. Vitti, Historia literatury nowogreckiej, Warszawa 2015.

Z. Kubiak, Kawafis Aleksandryjczyk. Warszawa 2005.

I. Wrazas, Zbawca Boga, kuszenie Nikosa Kazantzakisa, Wrocław 2009.

I. Wrazas, Dyskomfort (nowo)Greków, Wrocław 2010.

J. Hajduk, Kawafis, świat poetycki, Kraków 2013.

Uzupełniająca:

N. Chadzinikolau, Literatura nowogrecka 1453-1983, Warszawa 1985.

J. Ciechanowicz, Cień Minotaura, Warszawa, 1996.

P. Matvejevic, Brewiarz Śródziemnomorski, Sejny 2003.

Filhellenizm w Polsce. Rekonesans (pr. zbior.) pod red. M. Borowskiej, M. Kalinowskiej, J. Ławskiego i K. Tomaszuk, Warszawa 2007.

Filhellenizm w Polsce. Wybrane tematy (pr. zbior.) pod red. M. Borowskiej, M. Kalinowskiej i K. Tomaszuk, Warszawa 2012. J. Strasburger, Słownik pisarzy nowogreckich, Warszawa 1995.

Sparta w kulturze polskiej, (pr. zbior.) pod red. M. Borowskiej, M. Kalinowskiej i in. tomy I-II, Warszawa 2014–2015.

Kanon lektur w przekładzie polskim

(minimum: 8 pozycji, w tym 4 do wyboru

(* – pozycja obowiązkowa; ALN – Arcydzieła Literatury Nowogreckiej)

1. J. Strasburger, Poeci Nowej Grecj lub K. Kubiak, Antologia poezji nowogreckiej.

2. Od Parnasu do Olimpu. Przegląd Greckiej Literatury Współczesnej.

3. N. Chadzinikolau, Poławiacze gąbek.

4. A. Kalwos, Ody i D. Solomos, Kobieta z Zakintos (ALN I).

*5. Gminna pieśń Greków. Antologia (ALN II).

6. Bajki, baśnie i bajdy ludu greckiego (ALN IV–V).

7. A. Korais, Papatrechas (ALN VII) lub Wybór listów (ALN VI).

*8. A. Papadiamandis, m.in. Dozorca na zapowietrzonych lub Różane wybrzeża lub Morderczyni (ALN XII) i 5 innych opowiadań do wyboru

(ALN IX–X).

*9. K. Kawafis, Wiersze zebrane (tłum. Z. Kubiak lub w innym przekładzie).

10. N. Kazandzakis, Grek Zorba i 1 powieść (lub dramat – przekład w komputeropisie) do wyboru.

*11. Proza grecka XIX w. Mistrzowie małych form – 1 opowiadanie Wiziinosa oraz opowiadania Karkawitsasa i Palamasa (ALN XI–XII)

12. M. Ludemis, Czereśnie znów zakwitną.

13. S. Miriwilis – 1 powieść do wyboru.

14. P. Prewelakis – 1 powieść do wyboru.

15. E. Roidis, Papieżyca Joanna.

16. A. Samarakis, Pęknięcie.

17. K. Tachtsis, Obyś trzech mężów miała.

18. K. Warnalis, Prawdziwa obrona Sokratesa.

19.W. Wasilikos, Z.

20. J. Ritsos, Sonata księżycowa.

(ew. pozycje nieuwzględnione w kanonie do uzgodnienia z wykładowcą)

Po zakończeniu zajęć

W zakresie WIEDZY student/-ka zna i rozumie:

– elementarną terminologię literaturoznawczą w języku polskim i główne terminy w nowogreckim; K_W01, K_W13

– podstawowe wiadomości o periodyzacji literatury nowogreckiej i uprawianych gatunkach; K_W13; K_W14

– w stopniu podstawowym najważniejszy wybrany dorobek literacki Greków (poezja, proza, dramat) okresu od zdobycia Konstantynopola przez Turków (1453) do czasów współczesnych, głównie w przekładach przygotowanych przez wykładowcę K_W14, K_W19

– głównych przedstawicieli szkół i kierunków literackich; K_W13; K_W14

– elementarne wiadomości o kulturze Grecji nowożytnej ze wskazaniem na jej oryginalność i specyfikę (np. język i etapy jego rozwoju, wpływy tureckie, i weneckie, dziedzictwo Wielkiej Idei, twórczość ludowa) na tle kultury ludów Morza Śródziemnego. K_W13; K_W14; K_W19.

W zakresie UMIEJĘTNOŚCI student/-ka potrafi:

– korzystać z nabytych na wykładzie i wyszukanych samodzielnie wiadomości podczas przygotowywania kanonu lektur; K_U01, K_U09, K_U13

– przedstawić ustnie relację z czytanego tekstu, polemizować z odmiennymi opiniami i formułować własne opinie i wnioski; K_U01

– analizować wybrane utwory poezji (wykład) i prozy (kanon lektur) K_U01; K_U02; K_U03

W zakresie KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH student/-ka jest gotów do:

– ma świadomość ograniczoności własnej wiedzy i potrzebę stałego dokształcania się; K_K01; K_K02

– dostrzega znaczenie dorobku literackiego Nowogreków dla kultury polskiej i światowej i swojej roli w jego promowaniu;K_K03

– organizuje sobie pracę własną.K_K03

Egzamin pisemny, sprawdzający podstawowe wiadomości z literatury i kultury Grecji nowożytnej oraz ustny sprawdzający znajomość samodzielnie przygotowanego kanonu lektur.