Biologiczny kontekst dominacji Homo sapiens w ekosystemach Ziemi

fakultatywne

Człowiek w naszej erze jest gatunkiem wpływającym w sposób istotny i mierzalny na przekształcenia wszystkich ekosystemów naturalnych Ziemi, zakłócającym funkcjonowanie biologicznej homeostazy i wprowadzającym trwałe efekty antropogeniczne do środowiska naturalnego, zubażające bioróżnorodność na kuli ziemskiej i powodujące wymieranie innych gatunków organizmów żywych w tempie szybszym niż w czasach przed industrializacją i urbanizacją. Zapoznanie z biologicznymi pojęciami takimi jak bioróżnorodność, gatunki chronione, inwazyjne i obce, procesy wymierania i ekspansji gatunków zwierząt. Przedstawienie procesu udomowienia zwierząt oraz form zniewolenia gatunków przez Homo sapiens. Ekologiczne znaczenie relacji człowiek- zwierzę i typy tej relacji.

Konwersatorium ma przybliżyć biologiczne aspekty relacji człowiek-inne gatunki organizmów żywych, szczególnie w kontekście obserwowanego zubożenia bioróżnorodności na kuli ziemskiej. Zakładamy przybliżenie pojęć biologicznych i ekologicznych, związanych z dominacją, inwazją, definiowaniem statusu gatunków w łańcuchach troficznych i energetycznych oraz ich miejsca w ekosystemach, jak również zrozumienie wpływu tych pojęć na mechanizmy kulturowe. Scharakteryzowanie antropogenicznych przekształceń ekosystemów oraz mierzalne ich efekty mają stanowić podstawę do umiejętności prognozowania przemian biologicznych i przebudowy środowiska naturalnego, wskazują też na kontekst inwazyjności gatunku ludzkiego i szczególne problemy ekologiczno-społeczne związane z ochroną światowego dziedzictwa przyrodniczego. Przedstawiona zostanie charakterystyka gatunków uznawanych za inwazyjne, obce, chronione w królestwie zwierząt oraz typy relacji pomiędzy gatunkami, jak również rodzaje interakcji: człowiek- zwierzę. Przybliżone zostaną procesy udomowienia, pojęcie oswojenia, zniewolenia oraz efekty biologiczne i kulturowe z nimi związane. Wprowadzenie pojęcia bioróżnorodności ma na celu wykształcenie umiejętności zdefiniowanie jej zagrożeń i nabycie umiejętności konstruowania projektów edukacyjnych związanych z jej ochroną, jak również wzbudzenie motywacji do działań zmierzających do ochrony przyrody. Zaznajomienie z nomenklaturą biologiczną współczesnych zagrożeń dla dziedzictwa przyrodniczego oraz charakterystyka specyfiki i znaczenia wybranych gatunków przyniesie poznanie procesów od ekspansji po ekstynkcję zwierząt, a także pozwoli na krytyczne podejście i selekcję informacji pochodzących zarówno ze źródeł naukowych, jak i publicystycznych (weryfikacja stanowiska lobby myśliwych czy społecznej awersji do wilka). Przedstawienie przebiegu i konsekwencji sztucznej hodowli i chowu zwierząt oraz form zniewolenia innych gatunków (takich jak menażerie, zoo, handel zwierzętami, amulety i kompleks Mike'a Tysona czyli tygrys na kanapie)- dyskusja nad ekologią ludzkiego pasożytnictwa, komensalizmu czy kooperacji jako próba naświetlenia problemów biologicznych i społecznych. Dyskusja ma zaowocować stworzeniem podstaw do szacunku dla życia w każdej jego postaci, akceptowania statusu zwierząt jako istot obdarzonych zdolnością odczuwania cierpienia- a stąd do uznania ich praw.

Ahmad H.I. et al (2020). The domestication makeup: evolution, survival and challenges.

Ajmone-Marsan, P., Garcia, J. F., and Lenstra, J. A. (2010). On the origin of cattle: how aurochs became cattle and colonized the world. Evol. Anthropol. 19, 148–157.

Beja-Pereira, A., England, P. R., Ferrand, N., Jordan, S., Bakhiet, A. O., Abdalla, M. A., et al. (2004). African origins of the domestic donkey. Science 304, 1781–1781.

Cadieu, E., Neff, M. W., Quignon, P., Walsh, K., Chase, K., Parker, H. G., et al. (2009). Coat variation in the domestic dog is governed by variants in three genes. Science 326, 150–153.

Driscoll, C. A., Macdonald, D. W., and O’brien, S. J. (2009). From wild animals to domestic pets, an evolutionary view of domestication. Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 106, 9971–9978.

https://biodiversity.europa.eu/europes-biodiversity/threats/invasive-species

Gonzalez, P., Neilson, R. P., Lenihan, J. M. & Drapek, R. J. (2010). Global patterns in the vulnerability of ecosystems to vegetation shifts due to climate change. Global Ecol. Biogeogr. 19, 755–768.

Halpern, B. S. et al. (2008). A global map of human impact on marine ecosystems. Science 319, 948–952.

Pereira, H. M. et al. (2010)Scenarios for global biodiversity in the 21st century. Science 330, 1496–1501.

Hobbs, R. J. & Huenneke, L. F. (1992). Disturbance, diversity, and invasion: implications for conservation. Conserv. Biol. 6, 324–337.

Spear, D., Foxcroft, L. C., Bezuidenhout, H. & McGeoch, M. (2013). A. Human population density explains alien species richness in protected areas. Biol. Conserv. 159, 137–147.

Keller, R. P. & Perrings, C. (2011). International policy options for reducing the environmental impacts of invasive species. BioScience 61, 1005–1012.

D’Antonio, C. M. in Invasive Species in a Changing World eds Mooney H. A., Hobbs R. J. Island (2000).

Łomnicki, A. Ekologia ewolucyjna. PWN

Weiner, J. Życie I ekologia biosfery. PWN

https://books.google.pl/books?hl=pl&lr=&id=qACfAwAAQBAJ&oi=fnd&pg=PT14&dq=Biodiversity+scholarly+articles&ots=nN2d2bxKRc&sig=i1Wqe2yK7hKRAGGKaMrUSEPz9GE&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false

Zaznajomienie z terminologią biologiczną: pojęcia gatunek chroniony, obcy i inwazyjny, bioróżnorodność i ekstynkcja oraz kontekst społeczny związany z przytoczonymi definicjami

Umiejętność komunikacji naukowej przy pomocy pojęć biologicznych związanych z ekologią i ochroną zwierząt

Umiejętność selekcji i krytycznego podejścia do treści publicystycznych związanych z ochroną zwierząt, jak również doniesień naukowych o utracie bioróżnorodności i jej przyczynach

Sformułowanie interdyscyplinarnego projektu edukacyjnego i badawczego z zakresu ochrony gatunkowej

Gotowość do działań z zakresu edukacji, popularyzacji ochrony dziedzictwa przyrodniczego, w tym gatunków zagrożonych wyginięciem

Podjęcie bezpośrednich działań dla ochrony przyrody w społecznościach lokalnych

Odniesienie do kierunkowych efektów uczenia się dla przedmiotu:

W zakresie wiedzy, Student zna i rozumie (K_W02, K_W03, K_W08)

- terminologię nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych

- zależności pomiędzy dyscyplinami nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych

- współcześnie stosowane metody interpretacji tekstów kultury

W zakresie umiejętności, Student potrafI (K_U01, K_U04):

- samodzielnie selekcjonować informacje pochodzące z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych oraz dokonać ich krytycznej oceny

- samodzielnie sformułować problem badawczy w zakresie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych

W zakresie kompetencji społecznych, Student jest gotów (K_K06, K_K04, K_K09):

- szanuje dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze

- podejmowania działań zmierzających do ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego

- podejmuje działania zmierzające do ochrony przyrody

Zaliczenie- aktywność w trakcie zajęć.

Dopuszczalne dwie nieobecności